به گزارش همشهری آنلاین، طبق اعلام بورس انرژی پذیرش اوراق گواهی صرفه جویی گازوئیل در نیمه نخست شهریور انجام می شود. پذیرش اوراق گواهی صرفه‌جویی گازوئیل در بورس انرژی می‌تواند به افزایش شفافیت، کاهش قاچاق و فراهم کردن منابع مالی برای پروژه‌های بهینه‌سازی کمک کند و دست‌کم بخشی از فشار تأمین سوخت نیروگاهی را در کوتاه‌مدت کاهش دهد.
براساس اطلاعیه‌های رسمی، حداکثر تعداد ورقه‌های قابل معامله در این عرضه روزانه تا سقف ۳ میلیون لیتر تعیین شده است؛ سازوکار معاملات نیز مشابه بازار سایر اوراق بورس انرژی و بر پایه تجارب قبلی این بازار اجرا خواهد شد. بورس انرژی تأکید کرده که پیش از عرضه نهایی، تضامین لازم از سپرده‌گذاری مرکزی دریافت خواهد شد تا شفافیت و اطمینان معاملات تضمین شود.
این اقدام در حالی صورت می‌گیرد که مصرف روزانه گازوئیل در کشور حدود ۱۲۰ میلیون لیتر برآورد می‌شود که نزدیک به ۹۰ میلیون لیتر آن در حمل‌ونقل و بخش صنعت و حدود ۳۰ میلیون لیتر به‌عنوان خوراک نیروگاه‌ها مصرف می‌شود. به عبارت دیگر، بخشی از ناترازی سوخت و فشار بر تامین برق، ناشی از رقابت بر منابع گازوئیل میان بخش‌های مختلف است.
بورس انرژی و وزارت نفت امیدوارند که معرفی این ابزار مالی، هم تقاضای غیرضرور را کاهش دهد و هم با ایجاد انگیزه مالی برای صنایع، سوخت بیشتری را به نیروگاه‌ها منتقل کند. مقامات بازار سرمایه یادآور شده‌اند که تجربه بازار گواهی‌های صرفه‌جویی برق و گاز نشان داده است که این ابزارها می‌توانند هم زمینه تأمین مالی پروژه‌های بهینه‌سازی مصرف را فراهم کنند و هم شفافیت عرضه و تقاضا را بالا ببرند.
گواهی صرفه‌جویی گازوئیل چه نقشی می‌تواند در حل کمبود برق داشته باشد؟
در سال‌های اخیر، کمبود سوخت مایع (به‌ویژه گازوئیل یا نفت‌گاز) به‌عنوان یکی از عوامل تشکیل‌دهنده ناپایداری در تامین برق معرفی شده است؛ نیروگاه‌های حرارتی که سهم عمده‌ای از تولید برق را به عهده دارند، بخشی از نیاز خود را از گازوئیل تأمین می‌کنند و هر گونه محدودیتی در دسترسی به این سوخت، مستقیماً ظرفیت تولید را کاهش می‌دهد.
عرضه اوراق گواهی صرفه‌جویی گازوئیل می‌تواند با ایجاد مشوق مالی برای صنایع و دارندگان مصرف بالا، آنها را به اجرای پروژه‌های صرفه‌جویی یا بهینه‌سازی تشویق کند؛ پس از تحقق صرفه‌جویی، معادل مقدار صرفه‌جویی «گواهی» صادر می‌شود که قابل فروش در بورس خواهد بود و به‌این‌ترتیب منابع مالی در اختیار طرح‌های بهینه‌سازی قرار می‌گیرد و در عین حال امکان انتقال بخشی از سوخت به اکوسیستم نیروگاهی فراهم می‌آید.
اگر تمام ظرفیت روزانه اعلام‌شده (۳ میلیون لیتر) در معاملات جذب و صرفاً به نیروگاه‌ها تخصیص یابد، این مقدار در قیاس با میانگین خوراک نیروگاهی (حدود ۳۰ میلیون لیتر در روز) معادل حدود ۱۰ درصد از مصرف روزانه نیروگاهی است؛ یعنی در بهترین حالت و در یک روز، می‌تواند بخشی از فشار سوختی نیروگاه‌ها را تعدیل کند، هرچند اثر پایدار و ماندگار آن بستگی تنگاتنگ به استمرار عرضه، قیمت‌گذاری مناسب و انگیزه‌های مالی دارد.
اوراق گواهی صرفه‌جویی گازوئیل چیست؟
اوراق گواهی صرفه‌جویی گازوئیل نوعی اوراق بهادار قابل معامله است که نشان‌دهندهِ مقدار معینی از گازوئیل است که به‌دلیل اجرای پروژه‌ها یا اقدامات بهینه‌سازی صرفه‌جویی شده یا متعهد به صرفه‌جویی آن شده‌اند.
به‌عبارت دیگر، ناشر اوراق متعهد می‌شود معادل یک مقدار مشخص گازوئیل را صرفه‌جویی کند و پس از تأیید دستگاه‌های اندازه‌گیری و صحه‌سنج ، گواهی به او اختصاص می‌یابد و سپس می‌تواند آن را در بورس عرضه کند. این سازوکار تا کنون برای برق و گاز نیز اجرایی شده و چارچوب‌های فنی و مقرراتی برای صدور و معامله آن تعریف شده است.
مزایا و محدودیت‌ها
اوراق صرفه‌جویی گازوئیل می‌توانند سه منفعت اصلی داشته باشند: اول، ایجاد انگیزه اقتصادی برای صنایع به‌منظور بهینه‌سازی مصرف؛ دوم، تأمین مالی پروژه‌های بهینه‌سازی از طریق فروش گواهی‌ها؛ سوم، افزایش شفافیت بازار و کاهش امکان قاچاق یا توزیع غیرشفاف سوخت. مطالعات و تجربه اولیه در بازار گواهی‌های برق نشان داده‌اند که این ابزارها می‌توانند به مدیریت بهتر ناترازی انرژی کمک کنند.
