به گزارش تابناک به نقل از همشهری؛ دریای کاسپین که با ایجاد یک خط ساحلی در 3استان شمالی چهره شمال ایران را دگرگون کرده، حالا چند سالی است که برای خودش یک روز دارد؛ روز دریای خزر. در سال ۱۳۸۲، 5کشور ساحلی پیرامون خزر، کنوانسیون منطقه‌ای حفاظت از محیط‌زیست دریای خزر موسوم به کنوانسیون تهران را امضا کردند و در ۱۲ آگوست ۲۰۰۶ برابر با ۲۱ مرداد ۱۳۸۵ متعهد شدند تا مفاد این معاهده را رعایت کنند و این روز را به‌عنوان یک واقعه مهم زیست‌محیطی جشن گرفتند.
سهم ایران از دریای کاسپین چقدر است؟
قبل از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی دریای کاسپین بین ایران و شوروی تقسیم نشده و فقط در بهره‌برداری و تردد دریایی مشارکت صورت گرفته بود. بعد از فروپاشی شوروی 3کشور قزاقستان، ترکمنستان و آذربایجان اضافه می‌شوند.
شاید به همین دلیل باشد که همه تصور می‌کنند قبلا سهم ایران 50درصد و حالا 20درصد است. اما این اشتباه است. درحال حاضر ایران 15مایل آب فراسرزمینی و در ادامه 10مایل محدوده ماهیگیری دارد و بعد از آن منطقه مشترک است که حاکمیت آن به توافقنامه‌های بعدی موکول شده است.
دو گونه انحصاری، اما در معرض خطر
دریای کاسپین به‌دلیل نیمه‌شور بودن کوسه ندارد؛ به‌طور کلی تنوع زیستی دریای خزر به‌دلیل بسته بودن کم است، اما در همین تنوع کم 2گونه انحصاری ارزشمند در کاسپین زندگی می‌کنند یعنی ماهی خاویاری و فوک خزری. 5گونه ماهی خاویاری در دریای خزر زندگی می‌کنند که هر 5گونه در معرض انقراض هستند. جمعیت ماهی‌های خاویاری خزر در دهه 90میلادی 3هزار تن بود که درسال 2013به 250تن رسید. جمعیت فوک خزری هم در دهه 90میلادی یک میلیون بود که در 2013به 100و حالا به کمتر از این میزان رسیده است.
آلودگی در سواحل ایران بیشتر است؟
بستگی دارد دریای کاسپین را با کجا مقایسه می‌کنید؟ اگر با مواردمشابه مقایسه می‌کنید بله آلوده است. اما اینکه مردم فکر می‌کنند بیشتر درسواحل ایران آلوده است به‌خاطر جریان امواج برخلاف عقربه‌های ساعت است. در جنوب عمق دریا زیاد است و بنابراین آلودگی ماندگار می‌شود. اینکه از جاهای دیگر آلوده‌تر است را تأیید نمی‌کنم. ما در این دریا در نتیجه پسماند و فعالیت‌های نفتی کانون‌های آلودگی داریم.
اگر روزی خزر خشک شود، چه می‌شود؟
تا سال 2100 با همین روالی که در حال حاضر از پسروی آب وجود دارد، احتمال می رود که 9تا 18متر سطح آب دریای خزر کاهش پیداکند. در این شرایط ما 24تا 34درصد مساحت دریا را از دست می‌دهیم و در نتیجه آن زیرساخت‌ها از بین می‌رود، کشاورزی تمام می‌شود، تالاب‌های منطقه خشک می‌شود و از دست دادن کاسپین یک فاجعه است. این را نه به‌خاطر عشق به این دریا می‌گویم بلکه درصورت خشکی با ریزگردهای زیاد مواجه می‌شویم و از نظر اقتصادی ضربه زیادی می‌خوریم.
رژیم حقوقی دریای خزر به مجموعه‌ای از قوانین و مقررات اطلاق می‌شود که بر اساس توافقات میان کشورهای ساحلی، نحوه استفاده و بهره‌برداری از این دریا و منابع آن را تعیین می‌کند. این رژیم حقوقی از سال‌های گذشته موضوع مذاکرات و توافقات مختلفی بوده و در نهایت در سال ۱۳۹۷ با امضای «کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر» در آکتائو قزاقستان به شکل جدیدی تدوین شد.
