کریدور زنگزور همواره یکی از موضوعات اختلافی قدیمی بین جمهوری ارمنستان و جمهوری آذربایجان بود تا آنکه در ماه های اخیر باکو به پشتوانه ترکیه برای تصرف نظامی این کریدور برنامه‌ریزی کرد. هر چند روسیه به ارمنستان متعهد بود تا جلوی جاه طلبی های الهام علی اف را بگیرد اما معادلات جنگ با اوکراین در ماه های اخیر آنقدر پیچیده شد که تمرکز روس‌ها بر آن موضوع قرار گرفت؛ از طرفی ایران نیز مشغول جنگ 12 روزه و موضوعات پس از آن بود و این فرصت را برای باکو فراهم کرد تا به هدف خود یعنی تسلط بر کریدور زنگزور جامه عمل بپوشاند. در این میان ترامپ پیشنهاد اجاره 99 ساله کریدور از ایروان را روی میز گذاشت که ارمنستان نیز ناگزیر به پذیرش آن شد.

مرتضی مکی در گفتگو با نامه‌نیوز درباره اهیمت کریدور زنگزور برای ایران گفت: هر چند این تحلیل وجود دارد که تحویل کریدور زنگزور به پیمانکار ارمنی-آمریکا خطری را متوجه ایران نمی کند اما رویکردهای تهاجمی و جنگ افروزانه آمریکا و حمایت‌های بی دریغش از اسرائیل نشان می دهد تحلیل یادشده با واقعیت هیچ همخوانی ندارد.

وی افزود: حتی اگر سرمایه‌گذار در کریدور زنگزور ارمنی-آمریکایی باشد، این موضوع از خطرات احتمالی پیش روی ایران نمی کاهد بنابراین تهران نمی تواند سیاست خارجی بلندمدت خودش را بدون توجه به این مهم ترسیم و طراحی کند. معتقدم اتفاقی بسیار عمیق و خطرناک پیش روی ما است و نوع واکنش دکتر ولایتی کاملا نشان می دهد که این موضوع چقدر برای ایران خطرآفرین است چون می تواند دسترسی ایران به اروپا را به شدت سخت و دشوار کند.

این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی یادآور شد: تحویل کریدور به آمریکا بسیاری از معادلات اقتصادی-سیاسی-امنیتی را در منطقه به زیان ایران می کند؛ هر چقدر هم دولت ایروان بخواهد به تهران برای سهولت دسترسی به کریدور ضمانت دهد مشکلی را حل نخواهد کرد چون اجرای توافق سه جانبه ارمنستان-آمریکا-آذربایجان عملا تسلط بر این کریدور را از ارمنستان می گیرد.

وی درباره علت سکوت مسکو افزود: روس‌ها چندسال اخیر به تعهدات‌شان در قبال امنیت ارمنستان عمل نکردند و ارمنستان را در مقابل هجوم جمهوری آذربایجان تنها گذاشتند. معتقدم دغدغه روس‌ها در قبال منطقه قفقاز بسیار کاهش یافته است. البته این به آن معنا نیست که منطقه قفقاز برای مسکو دیگر اهمیت ندارد بلکه باید این طور گفت اولویت های روسیه تغییر کرده است.

مکی با اشاره به تمرکز صرف روسیه بر موضوع جنگ اوکراین و کسب پیروزی در آن منطقه بیان کرد: روسیه همپیمان مطمئنی برای ارمنستان و سوریه نبود و برای ایران هم نخواهد بود. وقتی روس ها براساس پیمان امنیتی دست جمعی حاضر نشدند از ارمنستان حمایت کنند دیگر درباره ایران حرفی باقی نمی ماند. ما در حوزه های مختلفی از روسیه ضربات زیادی خوردیم مثلا در موضوع سوریه اگر روس‌ها می خواستند، می توانستند جلوی جولانی را بگیرند اما این کار را نکردند.

وی افزود: جمهوری اسلامی ایران در موضوع کریدور زنگزور باید تمام ابتکارات سیاسی و دیپلماتیک را به کار گیرد و موضوع را به طور جدی پیگیری کند؛ هر چند شاید دیر باشد باید از حداقل فرصتها بهره گرفت تا حداکثر مانع را برای جلوگیری از شکل گیری این کریدور ایجاد کند. اگر قرار است کریدور کشیده شود باید به شکلی باشد که منافع ایران در آن منظور شود.

این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی گفت: این ایده وجود دارد که کنسرسیومی تشکیل شود و ایران نیز در آن مشارکت کند چون در این صورت قلمرو ژئوپلتیک آن در منطقه حفظ می شود و نگرانی هایش کاهش پیدا می کند. البته اینکه این ایده تا چه حد قابلیت اجرا دارد، باید دید که نظر کارشناسان چه خواهد بود.