همشهری آنلاین - محمد سرابی: ثبت نام رسمی از نیمه مرداد برای اتباع شروع می‌شود و تا یکی دو هفته بعد از شروع کلاس‌ها، آمار دقیقی استخراج نشده است اما از ظواهر امر برمی‌آید، مدارسی که سال‌های قبل تعدادی از بچه‌های اتباع را پذیرفته بودند امسال با کاهش جمعیت آنها - تا ۵۰ درصد - روبه‌رو شوند.
اتفاقات دوران طالبان به شکل وارونه در حال رخ‌دادن است. مرداد ۱۴۰۰ که طالبان برای بار دوم روی کار آمد و «جمهوری اسلامی افغانستان» به «امارت اسلامی افغانستان» تبدیل شد، در فاصله چند ماه نزدیک ۲ میلیون مهاجر وارد ایران شدند. کودکانی که در دوره قبل از طالبان، مدرسه رفته بودند؛ تحصیل خود را رها نکردند و مدارس مخصوص اتباع در ایران بخش زیادی از آنها را پذیرفتند. حالا ۴ سال گذشته و آن‌هایی که در ایران درس خوانده‌اند باید به امارت اسلامی افغانستان برگردند.
معرفی نامه معتبر
مدارکی که مدارس برای ثبت‌نام می‌خواهند متفاوت است. در مدرسه نور منطقه ۱۹ می‌گویند که باید از مرکز امور اتباع وزارت کشور معرفی‌نامه هلوگرام دار داشته باشید. در مدرسه شهید بهشتی هم توصیه می‌کنند که برای گرفتن معرفی‌نامه از دفترکفالت، پدر و مادر باید مدارک اقامت داشته باشند و پرونده تحصیلی سال قبل هم برای ثبت نام در مدرسه لازم است. در این مدارس دانش آموزان ایرانی و اتباع در کنار هم درس می‌خوانند. آموزش و پرورش تهران ثبت نام دانش‌آموزان اتباع را به شرط تکمیل بودن مدارک و داشتن ظرفیت می‌پذیرد. نوآموزان هم باید شناسه ده رقمی یکتا را داشته باشند و مراحل برگه سنجش و سلامت جسمانی را مانند ایرانی‌ها طی کنند.
وضعیت مدارس مخصوص تحصیل کودکان افغانستانی، روشن‌تر است. این مدارس برگه‌های معرفی دفاتر کفالت را برای ثبت نام می‌خواهند. «دفاتر کفالت، اقامت و اشتغال اتباع خارجی» اینترنتی وقت می‌دهند و مدتی است که به بخش نوبت‌گیری سایت آنها، به جز «نوبت دهی مرکز بازگشت» گزینه «دانش‌آموزی ۱۴۰۴» اضافه شده است.
به گفته محمد سلیمی، سرپرست مرکز امور بین الملل و مدارس خارج از کشور؛ معرفی‌نامه ثبت نام توسط دفاتر اقامت و اشتغال اتباع خارجی یا مرکز امور اتباع و مهاجران خارجی صادر می‌شود و روند ثبت‌نام دانش‌آموزان اتباع خارجی در سال تحصیلی ۱۴۰۴-۱۴۰۵ تابع سیاست‌های نظام است.
مدارس بین‌المللی اتباع
مدارس اتباع قبلا خودگردان نامیده می‌شدند اما اکنون از کلمه بین‌الملل برای آنها استفاده می‌شود. روی تابلو آنها عبارت «مرکز امور بین الملل و مدارس خارج از کشور آموزش و پرورش» را می‌نویسند. مدرسه فرهنگ سال‌هاست که در محله زمزم به کودکان اتباع تا کلاس نهم آموزش می‌دهد. سابقه فعالیت مدرسه آنقدر است که فرزندان دانش‌آموزان سال‌های قبل، حالا در همین‌جا مشغول تحصیل هستند.
کلاس‌های کوچک و بزرگ و در و دیوار مدرسه با رنگ‌های گوناگون رنگ آمیزی شده است. در دفتر مدرسه، دو نفر از کارمندان می‌گویند اولیا باید به دفاتر کفالت بروند و معرفی‌نامه بگیرند.
یکی از مسئولان این مدرسه با اشاره به اینکه ۵۰ درصد دانش‌آموزان افغانی احتمالا برای سال آینده ثبت نام نخواهند کرد، شرح می‌دهد که مدارک اقامتی برخی از اعضای خانواده‌ها مانند برگه سرشماری از اسفندماه دیگر تمدید نشده و در نتیجه حضور آنها غیرقانونی است. این خانواده‌ها اموال خود را به نام دوستان ایرانی ثبت کرده‌اند و حالا باید با آنها تسویه حساب کنند که مدتی نامعلوم طول می‌کشد. اولیا در این شرایط نمی‌دانند که باید بچه‌ها را در مدرسه ثبت نام کنند یا نه. برای همین است که بعضی از آنها همراه کارنامه‌ها، پرونده بچه‌هایشان را هم گرفتند تا شاید سال تحصیلی جدید را در افغانستان شروع کنند.
ریزش دانش‌آموز در مدرسه اجاره‌ای
معمولا بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ دانش‌آموز در دو شیفت دخترانه و پسرانه تحصیل می‌کنند. ساختمان‌ها اغلب اجاره‌ای است. مدیران این مدارس تلاش می‌کنند تا جایی که می‌شود، تعداد بیشتری دانش‌آموز و کلاس‌های بالاتر را زیرپوشش خود قرار دهند. اگر دانش‌آموزی از این مدرسه‌ها بیرون برود بازگرداندن او ممکن است آسان نباشد.
رضا بلخی مدیر مدرسه شهید بلخی در پیشوا است که تا سال دهم را پوشش می‌دهد. او می‌گوید: «برخی مدرسه‌ها ۴۰ درصد ریزش دانش‌آموز داشته‌اند و در بعضی مدارس حاشیه جنوبی پایتخت و شهرهای اطراف مانند ورامین و شهرری، تا ۶۰ درصد دانش‌آموزان هم کم شده است.» بلخی می‌افزاید: «مدارس افغانستان پرونده و کارنامه تحصیلی مدارس ایرانی را قبول می‌کنند اما نگرانی اصلی درباره دختران است که اگر به افغانستان بروند، بیشتر از کلاس ششم نمی‌توانند درس بخوانند. این موضوع مربوط به روستاها نیست و حتی در شهرهای بزرگی مانند مزارشریف هم کلاس‌های بالاتر از ششم برای دختران وجود ندارد.»
به جز گذرنامه عادی و اقامت قانونی، انواع مدارک از گذرنامه خانوادگی گرفته تا کارت آمایش ۱۸ و ... در درست مهاجران افغان است که اطمینان از ادامه تحصیل فرزندان آنها را برای سال تحصیلی پیش‌رو سخت می‌کند.
بیشتر بخوانید: اگر مدرک نداری ایران نمان
