به گزارش خبرآنلاین، پی تحولات سیاسی کم‌سابقه در شبه‌جزیره کره، دولت جدید کره جنوبی و کره شمالی بلندگوهای تبلیغاتی مرزی را خاموش و جمع‌آوری کردند؛ اقدامی که پس از سال‌ها جنگ لفظی و روانی، به‌عنوان نشانه‌ای عملی از کاهش تنش تلقی می‌شود. بررسی‌ها نشان می‌دهد که تغییر رویکرد سیاسی در سئول، همراه با تحرکات دیپلماتیک کشورهای همسایه به‌ویژه چین، زمینه را برای احیای توافق صلح میان دو کره فراهم کرده است.
آغاز تنش‌ها؛ تاریخچه‌ای از شکاف در شبه‌جزیره
روابط خصمانه میان دو کره به ۲۵ ژوئن ۱۹۵۰ (۴ تیر ۱۳۲۹) بازمی‌گردد؛ روزی که ارتش کره شمالی به فرمان کیم ایل-سونگ از مدار ۳۸ درجه شمالی عبور کرد و جنگی سه‌ساله آغاز شد. در این نبرد، ایالات متحده و نیروهای سازمان ملل متحد به پشتیبانی از کره جنوبی وارد میدان شدند و چین با اعزام «داوطلبان خلق» در کنار کره شمالی قرار گرفت. جنگ در ژوئیه ۱۹۵۳ (تیر ۱۳۳۲) با امضای توافق آتش‌بس در پانمونجوم پایان یافت، اما این توافق هرگز به پیمان صلح رسمی تبدیل نشد و وضعیت «جنگ تعلیق‌شده» همچنان ادامه دارد.
از آن زمان، منطقه غیرنظامی کره (DMZ) به خط حائل دو کشور تبدیل شده است؛ خطی که نه‌تنها شاهد استقرار سنگین نیروهای نظامی بوده، بلکه به صحنه جنگ روانی و تبلیغاتی نیز بدل شد. یکی از شاخص‌ترین نمادهای این رویارویی، نصب بلندگوهای غول‌پیکر در دو سوی مرز بود که پیام‌های سیاسی، انتقادات تند و حتی موسیقی‌های تحریک‌آمیز پخش می‌کردند.
سقوط دولت سئول؛ نقطه عطف جدید در سیاست شبه‌جزیره
در بهار امسال، دولت یون سوک-یول، رئیس‌جمهوری محافظه‌کار کره جنوبی که از سال ۲۰۲۲ (۱۴۰۱) قدرت را در دست داشت، با بحران بی‌سابقه‌ای روبه‌رو شد. سیاست‌های او در قبال کره شمالی به طور عمده بر فشار حداکثری، همکاری نظامی گسترده با آمریکا و برگزاری رزمایش‌های مشترک متمرکز بود. اما این رویکرد، همزمان با تورم بالا، کاهش رشد اقتصادی و رسوایی‌های سیاسی، موجی از نارضایتی عمومی را برانگیخت.
در ماه مه (اردیبهشت ماه)، اعترافات یک مشاور ارشد امنیت ملی کره جنوبی مبنی بر «نادیده گرفتن پیشنهادات مذاکره از سوی پیونگ‌یانگ» جرقه اعتراضات خیابانی را زد. در سئول و بوسان، هزاران نفر با پلاکاردهایی با شعار «صلح، نه جنگ» و «صدای ما را بشنوید» تغییر سیاست خارجی را خواستار شدند. بحران زمانی تشدید شد که گزارش‌هایی منتشر شد مبنی بر اینکه دولت یون هشدارهای چین درباره خطر تشدید تنش را نادیده گرفته است.
در نهایت، ائتلاف احزاب مخالف در مجلس ملی با رأی ۱۸۴ به ۹۹، طرح عدم اعتماد به دولت را تصویب کرد. این رأی‌گیری، که با فشار افکار عمومی همراه بود، به سقوط کابینه یون سوک-یول انجامید و او ناچار به استعفا شد.
اعلام جنگ کره شمالی؛ تهدید یا تاکتیک؟
تنها دو هفته پیش از سقوط دولت سئول، کره شمالی به رهبری کیم جونگ-اون در واکنش به مانورهای مشترک آمریکا و کره جنوبی، فرمان «وضعیت جنگی کامل» را صادر کرد. رسانه رسمی کره شمالی، با لحنی تند هشدار داد: هرگونه تجاوز، حتی کوچک‌ترین تحریک، با پاسخ قاطع و ویرانگر ارتش ما مواجه خواهد شد.
همزمان، موشک‌های بالستیک کوتاه‌برد به سمت دریای ژاپن شلیک شد و فضای شبه‌جزیره به شدت ملتهب شد. با این حال، بسیاری از تحلیلگران، از جمله پارک وون-گون استاد روابط بین‌الملل دانشگاه اوها، این اقدام را بیشتر یک تاکتیک مذاکره‌ای برای وادار کردن سئول و واشنگتن به امتیازدهی دانستند.
دولت جدید سئول و بازگشت به مسیر صلح
پس از برگزاری انتخابات زودهنگام کره جنوبی، لی جائه-میونگ رهبر حزب دموکرات کره و از چهره‌های طرفدار دیپلماسی مستقیم با پیونگ‌یانگ، به‌عنوان رئیس‌جمهوری جدید انتخاب شد. در اولین کنفرانس خبری، لی اعلام کرد: زمان آن رسیده بر آنچه ما را به هم پیوند می‌دهد تمرکز کنیم، نه بر آنچه ما را جدا می‌کند.
دولت جدید به سرعت مذاکرات غیرعلنی با نمایندگان کره شمالی را آغاز کرد. نخستین توافق، جمع‌آوری بلندگوهای تبلیغاتی از دو سوی مرز حائل بود؛ اقدامی که از سال ۲۰۱۸ (۱۳۹۷) سابقه نداشت.
در ادامه، گفت‌وگوها برای احیای «توافق صلح پانمونجوم» که در سال ۲۰۱۸ میان مون جائه-این و کیم جونگ-اون امضا شده بود ولی به دلیل فشارهای آمریکا و تغییر دولت در سئول متوقف مانده بود، از سر گرفته شد. این بار، فضای سیاسی داخلی در هر دو کشور و حمایت ضمنی چین شرایط را برای پیشرفت مهیاتر می‌کرد.
برنامه‌های تازه؛ از اقتصاد تا تبادل فرهنگی
در مذاکرات اخیر، دو طرف توافق کردند پروژه‌های اقتصادی مشترک نظیر «منطقه صنعتی کائه‌سونگ» (یک منطقه صنعتی اداری ویژه در جنوب غربی کره شمالی) دوباره راه‌اندازی و مسیرهای ریلی میان سئول و پیونگ‌یانگ احیا شود. کره جنوبی پیشنهاد کرد سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های انرژی و حمل‌ونقل شمال را به‌عنوان بخشی از بسته همکاری بلندمدت در نظر بگیرد.
در حوزه فرهنگی، طرح برگزاری مسابقات ورزشی مشترک و تبادل گروه‌های موسیقی سنتی مورد بحث قرار گرفت. حتی ایده برگزاری یک تورنمنت فوتبال با حضور تیم‌های دو کره و تیم‌های باشگاهی چین مطرح شد تا همکاری منطقه‌ای پررنگ‌تر شود.
چین در معادله جدید صلح؛ حامی خاموش روند کاهش تنش
چین، به رهبری شی جین‌پینگ، رئیس جمهوری این کشور از ابتدای بحران بر راه‌حل منطقه‌ای و پرهیز از مداخله بازیگران فرامنطقه‌ای تأکید داشت. وانگ یی، وزیر خارجه چین نیز در دیدار محرمانه با فرستادگان دو کره در پکن گفته است: صلح پایدار در شبه‌جزیره تنها زمانی امکان‌پذیر است که مردم این منطقه خود مالک آن باشند.
گزارش‌ها حاکی است که چین علاوه بر تسهیل ارتباطات پشت‌پرده، بسته‌ای از مشوق‌های اقتصادی شامل سرمایه‌گذاری مشترک در پروژه‌های مرزی و ایجاد مناطق تجارت آزاد سه‌جانبه با دو کره را پیشنهاد داده است.
برخلاف حضور پررنگ رسانه‌ای آمریکا در گذشته، نقش چین در این دوره بیشتر پشت صحنه بوده است. تحلیلگران می‌گویند پکن به خوبی می‌داند که ثبات در شبه‌جزیره مستقیم بر امنیت استان‌های لیائونینگ و جیلین تأثیر دارد. به همین دلیل، با حمایت بی‌سروصدا از مذاکرات و وعده سرمایه‌گذاری، طرفین را به سمت توافق سوق داده است.
چشم‌انداز صلح و چالش‌های پیش‌رو
هرچند فضای کنونی مثبت است، اما موانع همچنان وجود دارد؛ موانعی همچون حضور پایگاه‌های نظامی آمریکا در کره جنوبی، برنامه موشکی و هسته‌ای کره شمالی، و فشارهای تحریمی سازمان ملل متحد. با این حال، تجربه این ماه‌ها نشان داده که هرگاه ابتکار عمل در دست کشورهای منطقه باشد، شانس موفقیت بیشتر است.
اگر گفت‌وگوها با حمایت چین و اراده سیاسی کیم جونگ-اون و لی جائه-میونگ ادامه یابد، برای نخستین بار پس از هفت دهه ممکن است شبه‌جزیره کره به سمت یک توافق صلح واقعی حرکت کند؛ توافقی که شاید الگویی برای حل دیگر بحران‌های آسیا و حتی جهان شود.
۳۱۲
