به گزارش بهداشت نیوز، در سال‌های حساس بلوغ، بسیاری از نوجوانان و خانواده‌ها نگران رشد قد هستند؛ موضوعی که نه‌تنها به ظاهر، بلکه به سلامت استخوان‌ها، تراکم استخوانی و اعتمادبه‌نفس فرد مربوط می‌شود. در طب سنتی ایرانی، رشد قد فراتر از ژنتیک تلقی می‌شود و عوامل متعددی مانند تغذیه، مزاج، خواب، فعالیت بدنی و عملکرد صحیح اندام‌های داخلی در آن نقش دارند.
دکتر رضا واعظی، متخصص طب ایرانی و استاد دانشگاه، در گفت‌وگو با ما توضیح می‌دهد:
«رشد قد در نوجوانان، زمانی به‌خوبی انجام می‌شود که حرارت غریزی بدن فعال باشد، استخوان‌ها به‌درستی تغذیه شوند و مواد زائد در بدن انباشته نشوند. اگر گوارش ضعیف باشد یا خواب و تغذیه نامناسب باشد، رشد متوقف یا کند خواهد شد.»
عوامل مؤثر بر رشد قد در طب سنتی:
۱. تغذیه مناسب با مزاج
مواد غذایی در طب سنتی باید توان ساخت استخوان و خون‌رسانی کافی به مفاصل داشته باشند. غذاهایی که برای رشد قد توصیه می‌شوند:
آش جو، شله‌قلمکار و حریره بادام
گوشت بره، ماهی تازه، تخم‌مرغ نیم‌برشت (نه عسلی، نه سفت)
بادام، انجیر خشک، شیره انگور، و خرما در حد تعادل
شیر گرم با عسل (در صورت تحمل گوارشی)
سوپ استخوان و پاچه در حد کم و متعادل (مثلاً هفته‌ای یک‌بار)
از خوردن غذاهای سنگین، پرچرب، فست‌فودها، نوشابه‌ها و مواد خوراکی با طبع بسیار سرد یا بسیار گرم باید پرهیز شود؛ چون مانع جذب مواد مغذی می‌شوند.
۲. خواب عمیق، به‌ویژه در شب
در متون طب سنتی تأکید شده که "خواب، بهترین غذا برای مغز و استخوان است." خواب شبانه به‌ویژه بین ساعت ۱۰ شب تا ۵ صبح، نقش مهمی در ترشح هورمون رشد دارد. بیدار ماندن تا نیمه‌شب، یکی از عوامل اصلی توقف رشد است.
۳. فعالیت بدنی منظم
ورزش‌های کششی مثل شنا، طناب‌زنی، بارفیکس و حرکات کششی در نوجوانی بسیار مؤثر است. در طب سنتی، حرکت معتدل و روزانه، به پاکسازی بدن و تحریک رشد طبیعی کمک می‌کند. البته باید از ورزش سنگین و مداوم که باعث ضعف قوا شود، پرهیز کرد.
۴. حفظ سلامت گوارش
گوارش قوی، به جذب صحیح مواد مغذی کمک می‌کند. نفخ، یبوست و سوءهاضمه مانع رشد مناسب هستند. مصرف گلاب، عرق نعنا یا عرق زنیان پس از غذا در افراد مستعد نفخ و سنگینی توصیه می‌شود.
۵. ماساژ و روغن‌مالی اندام‌ها
در طب سنتی، ماساژ پاها، ستون فقرات و زانوها با روغن‌هایی مانند روغن زیتون، بادام تلخ یا روغن سیاهدانه (در مزاج‌های مناسب) می‌تواند باعث تقویت مفاصل، تحریک جریان خون و بهبود رشد شود. این کار باید شب‌ها، با آرامش و منظم انجام شود.
هشدار مهم:
دکتر واعظی تأکید می‌کند:
«افزایش قد، فرآیندی زمان‌بر و چندبُعدی است. خانواده‌ها نباید انتظار رشد ناگهانی داشته باشند یا نوجوان را تحت فشار قرار دهند. فشار روانی، استرس و اضطراب، یکی از عوامل مهم در توقف رشد استخوانی است.»
جمع‌بندی:
از نگاه طب سنتی ایرانی، رشد قد یک پدیده‌ی پیچیده و تحت‌تأثیر سبک زندگی، تغذیه، خواب، مزاج، آرامش روان و سلامت گوارش است. نوجوانی که غذای سالم می‌خورد، خوب می‌خوابد، تحرک دارد و اضطراب کمی را تجربه می‌کند، بیشترین ظرفیت رشد طبیعی را خواهد داشت — حتی اگر زمینه ژنتیکی متوسطی داشته باشد.
