به گزارش خبرنگار مهر؛ با رونمایی رسمی از مدل «GPT-۵» توسط شرکت «OpenAI»، صنعت هوش مصنوعی وارد مرحله‌ای تازه و تعیین‌کننده از تکامل خود شده است؛ مرحله‌ای که در آن مرز میان یک سامانه مکالمه‌محور و یک دستیار دیجیتال چندمنظوره به شکل جدی در حال محو شدن است. مدل «GPT-۵» که به‌عنوان نخستین نمونه هوش مصنوعی یکپارچه از سوی «OpenAI» معرفی می‌شود، حاصل ادغام توانایی‌های استدلالی عمیق مدل‌های سری «o» با سرعت و پاسخ‌دهی روان سری «GPT» است.

این تلفیق موجب شده مدل مذکور نه تنها پاسخ‌های متنی پیشرفته و دقیق‌تری ارائه کند، بلکه طیف گسترده‌ای از وظایف پیچیده‌تر از تولید نرم‌افزارهای کامل بر اساس توصیف متنی کاربر تا مدیریت پویا و هوشمند تقویم‌ها، انجام هماهنگی‌های کاری و تهیه گزارش‌های پژوهشی جامع و تحلیلی را نیز پوشش دهد. چنین پیشرفتی، به‌وضوح بیانگر حرکت «OpenAI» به سوی توسعه سامانه‌های عامل‌محور (Agent-based Systems) است که قابلیت تعامل چندبعدی و انجام بسیاری از امور به‌جای کاربر را دارند و فراتر از کارکرد سنتی چت‌بات‌ها عمل می‌کنند.

ویژگی‌های کلیدی مدل «GPT-۵»

یکپارچگی معماری: مدل «GPT-۵» با حذف نیاز به انتخاب دستی تنظیمات توسط کاربر، از یک سیستم مسیریاب بلادرنگ (Real-time Router) بهره می‌گیرد که به‌طور خودکار بهترین روش پاسخ‌دهی را انتخاب می‌کند. این معماری انعطاف‌پذیر، امکان ارائه پاسخ سریع یا انجام محاسبات عمیق‌تر را بسته به نیاز کاربر فراهم می‌کند.

بهبود قابلیت‌های استدلال و کدنویسی: بر اساس نتایج آزمون «SWE-bench Verified»، مدل «GPT-۵» با امتیاز ۷۴.۹ درصد در اولین تلاش، از مدل‌های رقیب مانند «Claude Opus ۴.۱» و «Gemini ۲.۵ Pro» پیشی گرفته است. این توانایی در کنار مهارتی خاص موسوم به «vibe coding»، امکان توسعه نرم‌افزارهای کامل را تنها با توصیف نیاز کاربر فراهم می‌کند.

دقت بالاتر در حوزه سلامت: مدل «GPT-۵» در آزمون «HealthBench Hard Hallucinations»، تنها ۱.۶ درصد نرخ خطا داشته که نسبت به «GPT-۴o» و مدل‌های استدلالی «o۳» بهبود چشمگیری محسوب می‌شود. این قابلیت در مواجهه با افزایش استفاده کاربران از چت‌بات‌ها برای مشاوره پزشکی، اهمیت ویژه‌ای دارد.

کاهش پدیده توهم (Hallucination): نرخ توهم و ارائه اطلاعات نادرست مدل «GPT-۵» در پاسخ‌های محاسباتی و متنی تنها ۴.۸ درصد گزارش شده است، در حالی که مدل‌های پیشین این شرکت ارقامی بالاتر از ۲۰ درصد را در آزمون‌های مربوطه نشان می‌دادند.

عملکرد ترکیبی در آزمون‌های چندبعدی: مدل پیشرفته «GPT-۵ Pro» در آزمون «GPQA Diamond»، شامل سوالات سطح دکتری علوم تجربی نیز با کسب امتیاز ۸۹.۴ درصد از اکثر مدل‌های رقیب خود پیشی گرفته است. در عین حال، عملکرد این مدل در برخی وظایف عامل‌محور (Agentic Tasks) بسته به ماهیت و حوزه موضوعی، متغیر بوده است.

ارتقا ایمنی و اعتمادپذیری در مدل «GPT-۵»

استارتاپ هوش مصنوعی «OpenAI» اعلام کرده که مدل «GPT-۵» نرخ رفتار فریبکارانه و تمایل به ارائه پاسخ‌های گمراه‌کننده کمتری نسبت به مدل‌های قبلی این شرکت دارد. به عقیده بسیاری از کارشناسان، این کاهش، حاصل بهبودهای ساختاری در معماری مدل، اصلاح الگوریتم‌های یادگیری تقویتی و ارتقا سامانه‌های پایش داخلی شرکت مذکور است. چنین قابلیتی، نقش کلیدی در بهبود شفافیت عملکرد و افزایش اعتماد کاربران به سیستم ایفا می‌کند، زیرا کاربران می‌توانند اطمینان بیشتری نسبت به صحت و بی‌طرفی پاسخ‌ها داشته باشند.

افزون بر این، مدل «GPT-۵» با بهره‌گیری از قابلیت‌های تشخیص الگو و تحلیل بافت مکالمه، توانایی بهتری در شناسایی و فیلتر کردن درخواست‌های غیرمجاز و مبتنی بر سوء‌استفاده، از جمله تلاش برای تولید محتوای خطرناک یا غیرقانونی و تمایز دقیق‌تر آن‌ها از پرسش‌های بی‌ضرر و مشروع نشان داده است.

تغییرات تجربه کاربری و مدل‌های اشتراکی

شرکت هوش مصنوعی «OpenAI»، همچنین در کنار بهبودهای فنی، چهار شخصیت یا پروفایل رفتاری جدید، شامل «بدبین» (Cynic)، «ربات» (Robot)، «شنونده» (Listener) و «خوره» (Nerd) را معرفی کرده است که به کاربران امکان می‌دهد لحن و سبک پاسخ‌دهی مدل را متناسب با نیاز یا سلیقه خود شخصی‌سازی کنند. این ویژگی، انعطاف‌پذیری بیشتری در تعامل ایجاد می‌کند و می‌تواند برای کاربردهایی از مکالمات روزمره تا تعاملات تخصصی مفید باشد.

کاربران رایگان به نسخه پایه «GPT-۵» به‌عنوان مدل پیش‌فرض دسترسی دارند، در حالی که کاربران اشتراک «Pro» این شرکت، می‌توانند از نسخه پیشرفته‌تر «GPT-۵ Pro» بهره‌مند شوند؛ مدلی که با منابع محاسباتی بیشتر و ظرفیت بالاتر برای پردازش درخواست‌های پیچیده‌تر طراحی شده است. همچنین برای توسعه‌دهندگان، سه نسخه متفاوت «gpt-۵» و «gpt-۵-mini» و «gpt-۵-nano» عرضه شده که هرکدام بر اساس میزان زمان و توان محاسباتی صرف‌شده برای استدلال تفاوت دارند؛ نسخه‌های کوچک‌تر برای پاسخ‌گویی سریع‌تر با هزینه کمتر بهینه‌سازی شده‌اند، در حالی که نسخه کامل برای بیشترین دقت و توان استدلالی به کار می‌رود.

زمینه‌سازی و چالش‌های عرضه مدل «GPT-۵»

انتشار مدل «GPT-۵» در شرایطی صورت می‌گیرد که صنعت هوش مصنوعی با چالش‌هایی مانند کاهش بازدهی ناشی از مقیاس‌دهی صرف مدل‌ها، محدودیت منابع پردازشی و کمبود داده باکیفیت روبه‌روست. در همین راستا، شرکت «OpenAI» با ترکیب روش‌های تقویت یادگیری و مقیاس‌دهی در زمان اجرا تلاش دارد این محدودیت‌ها را مدیریت کند.

از سوی دیگر، رقابت فشرده با رقبایی چون گوگل دیپ مایند، آنتروپیک و «xAI» فشار مضاعفی بر «OpenAI» وارد می‌کند. به زعم بسیاری از کاشناسان، هرچند مدل «GPT-۵» در بسیاری از معیارها پیشرو است، اما همچنان موفقیت هوش مصنوعی در برخی حوزه‌ها مانند وظایف پیچیده چندمرحله‌ای یا آزمون‌های چالش‌برانگیز ریاضی در سطح المپیاد بین‌المللی، بهبودهای بیشتری می‌طلبد.

جمع‌بندی

در نهایت، مدل هوش مصنوعی «GPT-۵» را می‌توان نقطه عطفی تعیین‌کننده در مسیر تکامل مدل‌های مولد دانست که با ترکیب سرعت پردازش، توانایی استدلال چندلایه و دقت بالا، گامی عملی به سوی ایجاد سامانه‌های هوش مصنوعی شبه‌عامل برداشته است. این مدل نه تنها در کاهش نرخ خطا و افزایش قابلیت‌های کدنویسی و تحلیل داده‌ها پیشرفت چشمگیری داشته، بلکه با بهبود معماری داخلی و روش‌های مقیاس‌دهی، نشان می‌دهد که «OpenAI» به درک عمیق‌تر و کاربردی‌تری از چالش‌های زیرساختی و محدودیت‌های فناورانه دست یافته است. این امر به‌ویژه در توانایی مدل برای سازگاری با وظایف متنوع و مدیریت منابع محاسباتی بهینه نمود پیدا می‌کند.

با این حال، سطح انتظارات عمومی و فضای رقابتی شدید، ارزیابی موفقیت واقعی «GPT-۵» را به عملکرد آن در سناریوهای واقعی خارج از محیط‌های آزمایشگاهی گره می‌زند. اکنون پرسش اساسی این است که آیا مدل «GPT-۵» می‌تواند همانند «GPT-۴» یا حتی فراتر از آن، معیارهای تازه‌ای برای صنعت هوش مصنوعی تعیین کند یا خیر. آنچه مسلم است این است که «GPT-۵» در حال حاضر نمادی از مرزهای نوآوری در فناوری هوش مصنوعی مولد به شمار می‌رود و بی‌شک یکی از مهم‌ترین و اثرگذارترین رویدادهای فناورانه سال خواهد بود.