برای راه‌اندازی یک خط تولید استاندارد دوغ صنعتی، باید مراحل آماده‌سازی، فرآوری، پر کردن و بسته‌بندی نهایی با دقت طراحی شده و از تجهیزات بهداشتی، دقیق و سازگار با استانداردهای غذایی استفاده شود. در این مقاله با مراحل کلیدی راه‌اندازی خط تولید دوغ و دستگاه‌های ضروری هر مرحله آشنا می‌شوید.
خط تولید دوغ صنعتی از دریافت شیر خام آغاز می‌شود. در این مرحله، شیر از مراکز جمع‌آوری یا دامداری به واحد تولید منتقل شده و باید وارد مخازن ذخیره بهداشتی شود. برای حفظ کیفیت شیر، استفاده از مخازن استیل دوجداره با قابلیت خنک‌سازی و سیستم شست‌وشوی داخلی (CIP) الزامی است.
همچنین در این بخش، فیلترهای اولیه برای حذف ناخالصی‌های معلق و سیستم‌های کنترل دما برای جلوگیری از فساد شیر به کار گرفته می‌شوند. هرچه شرایط نگهداری اولیه شیر بهتر باشد، کیفیت نهایی دوغ بالاتر خواهد بود.
پیش از تبدیل شیر به دوغ، لازم است باکتری‌های مضر از بین رفته و چربی‌ها به‌صورت یکنواخت در کل مایع پخش شوند. این فرآیند با استفاده از دو دستگاه کلیدی انجام می‌شود:
پاستورایزر صفحه‌ای یا لوله‌ای که با رساندن شیر به دمای مشخص، عوامل بیماری‌زا را از بین می‌برد و در عین حال ترکیبات مفید شیر را حفظ می‌کند.
هموژنایزر فشار بالا که ذرات چربی را خرد کرده و توزیع یکنواخت آن‌ها را در کل مایع تضمین می‌نماید. این کار مانع ته‌نشینی چربی در بطری‌های دوغ شده و ظاهر محصول را بهبود می‌دهد.
پس از این مرحله، شیر پاستورایز شده آماده ترکیب با سایر اجزا مانند آب، نمک و طعم‌دهنده خواهد بود.
پس از پاستورایز و هموژنیزاسیون، نوبت به ترکیب شیر فرآوری‌شده با سایر اجزای دوغ می‌رسد. بسته به فرمولاسیون، افزودن آب تصفیه‌شده، نمک، گاز CO₂، طعم‌دهنده‌های گیاهی و مواد تقویت‌کننده (مانند نعنا خشک یا فیبرهای خوراکی) می‌تواند انجام شود.
این مرحله در میکسرهای صنعتی استیل یا مخازن ترکیب با همزن صورت می‌گیرد. کیفیت اختلاط، یکنواختی طعم و جلوگیری از ته‌نشینی مواد معلق از مواردی‌ست که در طراحی تجهیزات این بخش باید لحاظ شود.
پس از آماده‌سازی نهایی، دوغ باید در شرایط کنترل‌شده به مرحله پرکن منتقل شود. در این‌جا دقت، سرعت و بهداشت، سه عنصر تعیین‌کننده‌اند که مستقیماً به عملکرد دستگاه پرکن بستگی دارد.
در خطوط تولید دوغ، پر کردن دقیق، بدون نشتی و با حفظ شرایط بهداشتی، نقش کلیدی در کیفیت محصول نهایی دارد. برای این کار باید از دستگاه پرکن مایعات رقیق استفاده شود که متناسب با ویژگی‌های خاص دوغ طراحی شده باشد.
دوغ به‌عنوان یک مایع رقیق و گاهی کف‌دار، نیاز به دستگاه‌هایی دارد که بتوانند هم دقت بالا در حجم‌دهی داشته باشند و هم از نشت، سرریز یا ایجاد حباب جلوگیری کنند. دستگاه‌های پرکن مایعات آرازتک، با طراحی مهندسی‌شده، این نیاز را پاسخ می‌دهند.
ویژگی‌های اصلی پرکن مایعات مناسب برای دوغ:
نازل ضدچکه با قابلیت کنترل سرعت جریان
قابلیت تنظیم دقیق حجم برای بطری، لیوان یا ظروف PET
سازگار با خطوط تمام‌اتومات یا نیمه‌اتومات
قابلیت شست‌وشوی سریع و ضدعفونی (CIP)
عملکرد پیوسته برای ظرفیت‌های تولید بالا
این دستگاه‌ها در مدل‌های مختلف، با تعداد نازل‌های متنوع عرضه می‌شوند و امکان اتصال به خطوط درب‌گذار، لیبل‌چسبان، جت‌پرینتر و شیرینگ را نیز دارند.
مشاهده مشخصات دستگاه پرکن مایعات رقیق آرازتک
پس از پر شدن بطری یا لیوان، نوبت به بسته‌بندی ظاهری و آماده‌سازی محصول برای عرضه به بازار می‌رسد. در این مرحله، چند دستگاه کلیدی نقش دارند:
دستگاهی که درب‌های پلاستیکی یا آلومینیومی را به‌صورت دقیق و سریع روی دهانه بطری قرار داده و محکم می‌بندد. انتخاب مدل مناسب بستگی به نوع درب و سرعت خط تولید دارد.
این دستگاه برچسب برند، ترکیبات محصول، ارزش غذایی و اطلاعات ضروری دیگر را به‌صورت یکنواخت روی بدنه بطری یا لیوان می‌چسباند. لیبل‌چسبان می‌تواند با سنسورهای تشخیص موقعیت و تنظیمات دیجیتال، دقت بالایی در چسباندن لیبل داشته باشد.
برای چاپ تاریخ تولید، انقضا، شماره سری ساخت یا بارکد، دستگاه جت‌پرینتر صنعتی به‌کار می‌رود. این دستگاه بدون تماس مستقیم با سطح، اطلاعات را با سرعت بالا چاپ می‌کند و قابلیت اتصال به نوار نقاله را دارد.
در مرحله پایانی، بطری‌های دوغ وارد مرحله گروه‌بندی، شیرینگ و آماده‌سازی برای انبار یا حمل‌ونقل می‌شوند. تجهیزات زیر برای تکمیل خط تولید ضروری هستند:
با کشیدن فیلم حرارتی روی گروهی از بطری‌ها (مثلاً پک ۶ یا ۱۲ تایی) و عبور از تونل حرارتی، بسته‌ای مقاوم و مناسب برای انبارداری و فروشگاه‌ها ایجاد می‌شود.
تمامی مراحل از پرکن تا لیبل‌زنی و شیرینگ، با استفاده از نوار نقاله به‌صورت پیوسته و هماهنگ انجام می‌شود. طراحی صحیح نوار نقاله، در کاهش خطا و افزایش سرعت خط تولید بسیار موثر است.
در راه‌اندازی یک خط تولید حرفه‌ای دوغ، انتخاب تجهیزات تخصصی در هر مرحله از اهمیت بالایی برخوردار است. از دریافت شیر و فرآوری آن گرفته تا پر کردن و بسته‌بندی نهایی، هر دستگاه باید به‌گونه‌ای طراحی شده باشد که کیفیت، بهداشت و سرعت تولید را تضمین کند.
در این میان، دستگاه پرکن مایعات نقشی حیاتی دارد؛ چون مستقیماً با محصول نهایی در تماس است و کوچک‌ترین نقص در عملکرد آن، می‌تواند منجر به هدررفت، آلودگی یا نارضایتی مشتری شود.
آرازتک با ارائه انواع دستگاه پرکن مایعات برای صنایع لبنی، به تولیدکنندگان کمک می‌کند تا خط تولیدی پایدار، به‌صرفه و مطابق با استانداردهای روز راه‌اندازی کنند.
