به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین ، استان سمنان با برخورداری از ظرفیت‌های طبیعی، فرهنگی و اقتصادی متنوع، رسانه‌های فعال و پویایی دارد که سهم مهمی در انعکاس واقعیت‌ها و نقد سازنده مسائل محلی و ملی ایفا می‌کنند.
اما واقعیت تلخ این است که خبرنگاران این استان با مشکلات متعددی دست و پنجه نرم می‌کنند که فعالیت حرفه‌ای آنان را با موانع جدی مواجه کرده است.
از وضعیت نامطمئن بیمه و خدمات درمانی گرفته تا نوسانات درآمدی، امنیت شغلی پایین، ضعف در آموزش‌های تخصصی و نبود حمایت‌های حقوقی کافی، همگی جزو چالش‌های اصلی این قشر هستند.
این مشکلات نه تنها باعث کاهش انگیزه و خلاقیت خبرنگاران شده، بلکه کیفیت تولید محتوا و پوشش رسانه‌ای را نیز تحت تأثیر قرار داده است.
همچنین، ضعف در تعامل میان رسانه‌ها و مدیران اجرایی استان، سبب شده بسیاری از مطالبات و دغدغه‌های مردم به‌درستی به مسئولان منتقل نشود و انعکاس کافی در فضای عمومی نداشته باشد.
با توجه به اهمیت جایگاه خبرنگاران به عنوان بازوی اطلاع‌رسانی و پل ارتباطی میان جامعه و مسئولان، شناخت دقیق این مشکلات و ارائه راهکارهای عملی و کاربردی، امری ضروری است.
این گزارش تلاش می‌کند تا با نگاهی جامع و موشکافانه، چالش‌های پیش روی خبرنگاران استان سمنان را بررسی کند و مسیرهای بهبود وضعیت این قشر زحمت‌کش را پیشنهاد دهد.
وضعیت بیمه و تأمین اجتماعی خبرنگاران
بیمه و تأمین اجتماعی یکی از پایه‌های اصلی حمایت از نیروی کار به شمار می‌رود. متأسفانه در استان سمنان، بسیاری از خبرنگاران به دلیل شرایط خاص فعالیت در رسانه‌ها، فاقد پوشش بیمه‌ای منسجم هستند. خبرنگاران اغلب با رسانه‌های کوچک، خصوصی یا حتی مستقل همکاری می‌کنند که قراردادهای کوتاه‌مدت و غیررسمی دارند. این وضعیت باعث می‌شود حق بیمه آنان به‌طور کامل پرداخت نشود یا به کلی پوشش بیمه‌ای نداشته باشند.
کمبود پوشش بیمه‌ای، به معنای نبود دسترسی آسان به خدمات درمانی، عدم دریافت مستمری در دوران بازنشستگی و نبود حمایت در زمان بیماری یا حوادث است. بسیاری از خبرنگاران اعلام کرده‌اند که هزینه‌های درمانی شخصی خود و خانواده‌شان، بار سنگینی بر دوش آنان گذاشته و در مواقع بحران، دغدغه تأمین هزینه‌ها باعث کاهش کیفیت کار و تمرکز حرفه‌ای آنها می‌شود.
چالش‌های معیشتی و نوسانات درآمد
خبرنگاری در استان سمنان با درآمدی ناپایدار و متغیر همراه است. از یک سو رسانه‌های محلی به دلیل محدودیت بودجه، وابستگی به منابع تبلیغاتی دولتی و خصوصی و نبود درآمد پایدار، قادر به پرداخت حقوق ثابت و منظم به خبرنگاران نیستند. از سوی دیگر، خبرنگاران اغلب مجبورند برای تأمین هزینه‌های زندگی، به چند رسانه یا فعالیت جانبی روی بیاورند که این امر باعث پراکندگی و افت کیفیت کاری آنان می‌شود.
با توجه به تورم و افزایش هزینه‌های زندگی در سال‌های اخیر، درآمد خبرنگاران در بسیاری از موارد کفاف نیازهای اولیه را نمی‌دهد. این وضعیت معیشتی ناپایدار باعث کاهش انگیزه و افزایش ترک حرفه خبرنگاری شده است. برخی از خبرنگاران نیز به دلیل مشکلات مالی، توانایی تهیه تجهیزات مورد نیاز مانند دوربین، نرم‌افزارهای ویرایش و رفت‌وآمد به محل‌های خبری را ندارند.
فقدان امنیت شغلی و قراردادهای موقت
یکی از مشکلات اساسی خبرنگاران استان، نبود امنیت شغلی است. قراردادهای کاری کوتاه‌مدت، عدم پرداخت به موقع حقوق و نبود تضمین‌های قانونی، وضعیت شغلی خبرنگاران را بسیار شکننده کرده است. در رسانه‌های خصوصی و برخی رسانه‌های دولتی، قراردادها به صورت پروژه‌ای یا ماهانه بسته می‌شود و این مسأله باعث بی‌ثباتی و اضطراب شغلی خبرنگاران شده است.
عدم امنیت شغلی، خبرنگاران را در معرض فشارهای روانی و اجتماعی قرار می‌دهد و آنها را از تمرکز روی حرفه خود باز می‌دارد. بسیاری از خبرنگاران از این وضعیت به عنوان عامل اصلی ترک این حرفه یاد می‌کنند. علاوه بر این، نبود قوانین و مقررات حمایتی کافی در استان، باعث شده تا خبرنگاران نتوانند در مقابل فسخ‌های ناگهانی قرارداد یا رفتارهای ناعادلانه رسانه‌ها از خود دفاع کنند.
ضعف حمایت‌های حقوقی و قضائی
در استان سمنان، حمایت‌های حقوقی از خبرنگاران به شکل کامل و مؤثر انجام نمی‌شود. خانه مطبوعات و نهادهای صنفی که وظیفه حمایت حقوقی و صنفی خبرنگاران را بر عهده دارند، با مشکلات مالی و کمبود نیروی متخصص مواجه هستند. بسیاری از خبرنگاران در مواردی که شکایات قضائی یا مشکلات حقوقی برایشان پیش می‌آید، دسترسی به وکلای متخصص رسانه و مطبوعات ندارند.
نبود حمایت قضائی مناسب باعث شده خبرنگاران در مواجهه با تهدیدها، شکایات قضائی، توقیف‌ها و محدودیت‌های قانونی، در موقعیت آسیب‌پذیر قرار گیرند. همچنین، نبود آگاهی کافی نسبت به حقوق رسانه‌ای و قوانین مربوطه در میان برخی خبرنگاران، آنان را در مقابل مشکلات حقوقی آسیب‌پذیرتر کرده است.
کمبود آموزش‌های تخصصی و به‌روز نبودن مهارت‌ها
روند رو به رشد تکنولوژی و تغییر روش‌های تولید و انتشار اخبار، ایجاب می‌کند خبرنگاران همیشه مهارت‌های خود را به‌روز نگه دارند. متأسفانه در استان سمنان، برگزاری دوره‌ها و کارگاه‌های آموزشی تخصصی در سال ۱۴۰۴ به طور منظم و مؤثر انجام نشده است.
نبود آموزش‌های به‌روز باعث شده برخی خبرنگاران با تکنولوژی‌های جدید، روش‌های تحقیق و تولید محتوا و نرم‌افزارهای مرتبط آشنا نباشند و این امر کیفیت کاری آنان را کاهش داده است. همچنین، عدم دسترسی به آموزش‌های مرتبط با قوانین رسانه‌ای و اخلاق حرفه‌ای، مشکلاتی را در مسیر حرفه‌ای خبرنگاران ایجاد کرده است.
تعامل ناکافی با مدیران و مسئولان اجرایی
ارتباط موثر و دوسویه میان خبرنگاران و مدیران اجرایی استان، کلید موفقیت اطلاع‌رسانی شفاف و دقیق است. متأسفانه، بسیاری از خبرنگاران استان سمنان گزارش می‌دهند که مدیران اجرایی به صورت محدود و غیررسمی با رسانه‌ها تعامل می‌کنند و دسترسی خبرنگاران به اطلاعات مورد نیاز با موانع فراوانی روبرو است.
عدم برگزاری نشست‌های خبری منظم، پاسخگویی ناکافی به سوالات خبرنگاران و محدودیت در ارائه اطلاعات، باعث شده خبرنگاران نتوانند مطالبات مردم را به درستی منتقل کنند و در نتیجه، اعتماد عمومی به رسانه‌ها کاهش یابد. این وضعیت مانع از ایجاد فضای شفاف و باز در مدیریت استان شده است.
مشکلات صنفی و نهادینه نشدن حقوق خبرنگاران
خبرنگاران استان سمنان هنوز از نبود تشکل‌های صنفی قوی رنج می‌برند. خانه مطبوعات استان، گرچه تلاش‌هایی انجام داده اما هنوز نتوانسته نقش موثر و سازمان‌دهنده‌ای برای حمایت همه جانبه از خبرنگاران ایفا کند. مشکلاتی مانند نبود حمایت مالی کافی، نبود برنامه‌های جامع برای حمایت صنفی، ضعف در ایجاد اتحاد و انسجام میان خبرنگاران و عدم ارائه خدمات جامع حقوقی و آموزشی از چالش‌های اصلی محسوب می‌شود.
این وضعیت باعث شده تا خبرنگاران در برابر مشکلات فردی و صنفی خود تنها بمانند و نتوانند به صورت یکپارچه مطالبات خود را دنبال کنند.
در حالی که روز خبرنگار فرصت مناسبی برای پاسداشت جایگاه خبرنگاران است، اما تبریکات اغراق‌آمیز و نمایشی برخی مدیران و مسئولان، پوششی بر محدودیت‌ها و فشارهای واقعی به خبرنگاران شده است.
***مسعود کلاهی، سردبیر روزنامه پیام استان سمنان، در یادداشتی به مناسبت روز خبرنگار، نسبت به عملکرد مدیران و مسئولانی که تنها در این روز به خبرنگاران تبریک می‌گویند هشدار داد. او گفت: روز خبرنگار به روز نمایش مدیران و مسئولان و شخصیت‌ها برای جا نماندن از قافله تبریک و شادباش تبریک شده است؛ تبریکاتی پرطمطراق و اغراق‌آمیز از کسانی که گاه به ذره‌ای از آن پیام اعتقاد ندارند.
کلاهی افزود: بسیاری از این مسئولان در طول سال راه را بر خبرنگاران می‌بندند، شکایت می‌کنند، آگهی‌ها را قطع کرده و اشتراک روزنامه‌ها را لغو می‌کنند، اما در این روز مهربان می‌شوند و پیام‌های روشنگری صادر می‌کنند.
او تاکید کرد: خبرنگاران اثبات کرده‌اند که نه با تعریف و تملق مراعات می‌کنند و نه با ارعاب و تهدید کنار می‌کشند؛ چرا که اگر اینگونه بود، بسیاری از فسادها نمایان نمی‌شد.
این یادداشت همچنین به اهمیت جنگ رسانه‌ای در شرایط کنونی اشاره کرده و تأکید دارد: محرومیت کشور از اینترنت و جریان آزاد خبر، موجب شکست در جنگ رسانه‌ای و باز شدن فضا برای معاندانی چون ایران اینترنشنال می‌شود.
کلاهی در پایان خواستار اعتماد به خبرنگاران و احترام به آزادی بیان به عنوان حداقل حق آنان شد و گفت: خبرنگاران سال‌هاست که عادت کرده‌اند هیچ نخواهند، چون مشکلاتشان حل نمی‌شود، اما امید داریم حداقل به حقوق حداقلی آنان احترام گذاشته شود.
این یادداشت بازتاب دهنده نگرانی‌های عمیق خبرنگاران نسبت به وضعیت موجود و ضرورت حمایت عملی از آنان است تا نقش خطیرشان در اطلاع‌رسانی و روشنگری، بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد.
***خبرنگاران؛ ایستاده در متن درد و فراموش شده در قانون
محدثه عباسی، خبرنگار پایگاه خبری علم و فناوری استان سمنان، در یادداشتی به مناسبت روز خبرنگار، به چالش‌ها و مشکلات بی‌شمار خبرنگاران اشاره کرده و می‌گوید: ما خبرنگاریم؛ نه در قانون تعریف شده‌ایم، نه امنیت شغلی داریم و نه حتی آزادی سکوت.
عباسی، در این یادداشت حقیقت تلخ فراموش‌شدن خبرنگاران در قوانین و نظام ساماندهی کشور را بازگو کرده است.
وی با اشاره به جمله‌ای از همکارش مسعود کلاهی که می‌گوید «هیچ‌کس ما خبرنگارها را گردن نمی‌گیرد»، افزود: «ما را گردن نمی‌گیرند، اما برای آلام مردم گردن‌مان از مو باریک‌تر است.»
عباسی با بیان اینکه خبرنگاران نه در تبصره‌ها تعریف شده‌اند، نه در آیین‌نامه‌ها و جداول بودجه، از نبود بیمه، امنیت شغلی و آزادی بیان انتقاد کرد و گفت: نه تنها از نوشتن منع می‌شویم، بلکه اگر ننویسیم، مؤاخذه می‌شویم و با نقد دشمن و با تعریف مزدور خوانده می‌شویم.
وی ادامه داد: قلم‌های ما فقط خبر نمی‌نویسد، بلکه خون دل می‌نویسد و دوربین‌هایمان اشک و بغض را قاب می‌گیرند. اگر ما نباشیم، رنج‌ها بی‌گور می‌مانند و دستاوردها بی‌سطر.
عباسی در پایان یادآور شد: اگرچه ما را گردن نمی‌گیرند و بی‌سامان نظام ساماندهی هستیم، اما همچنان امید را تیتر می‌زنیم و عدالت را فریاد می‌زنیم. ما خبرنگاریم؛ وارثان صبر زینب که در آوار درد قامت رسالت را خم نکرد و در متن ایستاده‌ایم تا حقیقت زمین نخورد.
***خبرنگاران به «توجه واقعی» نیاز دارند؛ نه «پیام تبریک»
مرتضی مزینانی، مدیر رسانه، خبرنگار باسابقه سمنانی و کارشناس ارشد علوم ارتباطات و روزنامه‌نگاری از دانشگاه علامه طباطبایی، در سخنانی به بررسی ساختار، چالش‌ها و چشم‌اندازهای حرفه خبرنگاری در عصر رسانه‌های نوین پرداخت.
وی روز خبرنگار را نمادی از اهمیت جایگاه خبرنگاران در نظام اطلاع‌رسانی، شفاف‌سازی و ارتقای دموکراسی در جوامع امروزی دانست و گفت: خبرنگاران به‌عنوان حلقه واسط میان مردم و قدرت، نقش بی‌بدیلی در تضمین شفافیت، پاسخگویی و ارتقای سطح آگاهی عمومی دارند.
مزینانی با اشاره به نظریه‌های کلیدی علوم ارتباطات بیان کرد: رسانه‌ها و خبرنگاران نقش نگهبانان جامعه را ایفا می‌کنند که با پایش عملکرد حکومت‌ها و نهادها، زمینه بروز و انتشار حقیقت را فراهم می‌آورند.
وی همچنین به نظریه ارتباط به‌عنوان ساخت اجتماعی واقعی اشاره کرد و افزود: خبرنگاران در فرایند ساختن واقعیت‌های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی نقش تعیین‌کننده‌ای دارند.
وی بر اهمیت استقلال حرفه‌ای خبرنگاران تأکید کرد و گفت: استقلال حرفه‌ای زمینه‌ساز تولید محتوای بدون سانسور، منتقدانه و مبتنی بر داده‌های واقعی است. فقدان این استقلالبه تولید محتوای جانبدارانه یا خودسانسوری می‌انجامد که موجب بی‌اعتمادی عمومی می‌شود.
مزینانی مهم‌ترین چالش‌های خبرنگاری را اینگونه برشمرد: عدم امنیت شغلی و آسیب‌پذیری اقتصادی که با قراردادهای موقت، دستمزد پایین و بیمه ناکافی همراه است و باعث فشار روانی، کاهش انگیزه و خروج نیروهای متخصص می‌شود؛ کمبود و فرسودگی تجهیزات و فناوری که خبرنگاران را از رقابت با سرعت و کیفیت جهانی عقب می‌گذارد؛ فشارهای مختلف که محدودیت‌های قانونی، خودسانسوری و تهدیدهای فیزیکی را به همراه دارد و فرسودگی شغلی و تهدید سلامت روان ناشی از حجم بالای کار و مواجهه با اخبار ناگوار.
این دانش‌آموخته علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی افزود: سیاست‌گذاری هوشمندانه در تضمین امنیت شغلی و پرداخت دستمزد منصفانه، ایجاد نظام بیمه و رفاه کامل، توسعه زیرساخت‌های فناوری و آموزش مستمر، و تقویت قوانین حمایت‌کننده از آزادی بیان و امنیت خبرنگاران ضروری است.
مزینانی درباره چالش‌های نوین رسانه‌ای گفت: در عصر انفجار اطلاعات و شبکه‌های اجتماعی، خبرنگاران با اخبار جعلی، گمراه‌سازی و تحریف مواجه‌اند و باید با ارتقای سواد رسانه‌ای و استفاده از روش‌های تحقیقی، ضمن حفظ اعتماد عمومی، روایت‌های درست را ارائه کنند.
وی اخلاق حرفه‌ای، شفافیت و التزام به بی‌طرفی و دقت علمی را شاخص‌های کیفیت در خبرنگاری نوین برشمرد.
مزینانی تأکید کرد: توسعه فناوری‌هایی مانند هوش مصنوعی، واقعیت افزوده و داده‌کاوی فرصت‌های نوینی برای بهبود کیفیت و سرعت اطلاع‌رسانی ایجاد کرده، اما بدون آموزش و حمایت ممکن است به بیکاری یا تغییر ماهیت حرفه‌ای خبرنگاران منجر شود.
او بر ضرورت ارتقای مهارت‌های دیجیتال و انعطاف‌پذیری در برابر تغییرات فناوری تأکید کرد.
این دانش‌آموخته کارشناسی ارشد روزنامه‌نگاری تأکید کرد: آینده خبرنگاری نیازمند توجه علمی، حمایت عملی و سیاست‌گذاری هوشمندانه است و روز خبرنگار باید فرصتی برای تعهد واقعی مسئولان به رفع موانع، تقویت استقلال و کرامت حرفه‌ای خبرنگاران باشد.
مزینانی افزود: صدای خبرنگاران صدای حقیقت و شفافیت است و بی‌توجهی به آنها به معنای تضعیف بنیان‌های جامعه مدنی و دموکراسی است.
وی یادآور شد تنها با تلفیق دانش، فناوری، حمایت قانونی و مالی و فراهم‌سازی محیط امن و مستقل می‌توان این حرفه را در مسیر توسعه پایدار قرار داد و نسل توانمندی از خبرنگاران را تربیت کرد.
وی گفت: ۱۷ مرداد، به نام «روز خبرنگار» مزین شده و عرف بر این است که مدیران پیام تبریک صادر کنند؛ اما بی‌پرده می‌گوییم که واقفیم خبرنگاران بیش از «پیام تبریک»، به حل مشکلات و دغدغه‌هایشان نیاز دارند.
مزینانی گفت: خبرنگاران نیاز دارند تا ابزار کارشان به‌روز و مطمئن باشد، امنیت شغلی‌شان تضمین شود، دستمزدی در شأن سختی و حساسیت کارشان دریافت کنند، برای بیمه و مسکن‌شان فکری شود، از فشارهای بی‌دلیل در امان باشند و در مسیر کشف حقیقت و بیان آن، پشتیبانی واقعی ببینند.
وی تصریح کرد: خبرنگاران سال‌هاست بی‌منت و بی‌وقفه، در گرمای تابستان و سرمای زمستان، در میان هیاهوی اخبار و در کوران رویدادها، روایتگر زندگی و صدای مردم هستند و امروز بیش از پیام‌های تبریک تشریفاتی و بی‌ثمر مدیران، نیاز دارند تا دیده و شنیده شوند.
این دانش‌آموخته علوم ارتباطات گفت: روز خبرنگار یادآور این است که حقیقت، اگر روایت نشود، فراموش می‌شود و این خبرنگاران هستند که در شلوغی اخبار و هجوم روایت‌های ناقص و تحریف‌شده، چراغی روشن می‌کنند تا مردم، واقعیت‌ها را ببینند و شایسته نیست به وقت جبران این ازخودگذشتگی‌ها، تنها و بی‌یاور بمانند.
***حقیقت‌گویی بهایی سنگین دارد؛ اما برایم گواراست
زین‌العابدین داوودی، پیشکسوت رسانه‌ای استان سمنان و خبرنگار باسابقه، در یادداشتی به مناسبت روز خبرنگار تاکید کرد که خبرنگار بودن راهی دشوار و پرهزینه است که همواره با ایستادگی بر مدار حقیقت و وفاداری به مردم همراه بوده است.
داوودی، در این یادداشت، نقش و جایگاه خبرنگاران در جامعه را خطیر و سرشار از مسئولیت دانست و گفت: ایستادن بر مدار حقیقت و مردم بهای سنگینی دارد که خبرنگاران آن را با جان و آبروی خود می‌پردازند.
او با یادآوری رشادت شهید محمود صارمی، خبرنگار دلاور که در میدان جنگ با قلم خود به سوی شهادت گام نهاد، افزود:یاد و نام او و همکاران شهید ما همیشه در قلب‌ها زنده است و صدای آخرین گزارش‌هایشان همچنان طنین‌انداز در مسیر اطلاع‌رسانی بی‌چشم‌داشت به مردم است.
داوودی با بیان اینکه بیش از سه دهه از عمر حرفه‌ای خود را در راه حقیقت و مردم گام زده، تصریح کرد:مسیر خبرنگاری نه هموار بود و نه راهنمایی در ظلماتش وجود داشت. من هرگز قلمم را در بازار مصلحت عرضه نکردم و حقیقت را به خاطر منفعت معامله نکردم.
وی ادامه داد:هر بار که حقیقتی را نوشتم، پیشاپیش بهای آن را پذیرفتم؛ بهایی که گاه سنگین بود، اما برای روحی که در برابر ناراستی‌ها طغیان می‌کند، گواراست.
داوودی با اشاره به سختی‌ها و چالش‌های فراوان این حرفه، گفت:هرکجا وجدانم حکم کرد، بی‌هیاهو و بی‌پروا قدم گذاشتم؛ حتی اگر آن سو حذف یا محرومیت بود. هنوز هم در صف مردم و صدای زخم‌خورده جامعه ایستاده‌ام.
او در پایان یادآور شد:حمایت از خبرنگاران نباید محدود به مناسبت‌های خاص باشد، بلکه باید در طول سال و به عنوان بخشی از فرهنگ عمومی نهادینه شود؛ چرا که خبرنگاران نه تنها در اطلاع‌رسانی، بلکه در حفظ حقوق بشر و ترویج دموکراسی نقش کلیدی دارند.
داوودی تأکید کرد: تا زمانی که قلم در دست و ایمان در سینه دارد، خاموشی را نخواهد پذیرفت و به تلاش برای خدمت به مردم ادامه خواهد داد.
»تهیه و تنظیم: علیرضا عربی
