عصر ایران/ سواد زندگی؛ مریم طرزی- فارغ از جغرافیای زیست، انسان امروز در معرض بمباران اطلاعاتی مداوم و بی‌وقفه قرار دارد که از طریق رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی به او می‌رسد. این اطلاعات، به‌ویژه آن‌هایی که با ماهیت سیاسی گره خورده‌اند، می‌توانند به منبعی سرشار از نگرانی و اضطراب تبدیل شوند.
در ایران، با توجه به شرایط خاص اجتماعی و سیاسی، این اضطراب ابعاد ویژه‌تری به خود می‌گیرد. از فشارهای اقتصادی گرفته تا مسائل اجتماعی و تحولات منطقه‌ای، هر یک به سهم خود می‌توانند بر بار روانی جامعه بیفزایند و حس عدم قطعیت و ناامنی را تشدید کنند.
این مقاله با تکیه بر یافته‌های جهانی در زمینه اضطراب سیاسی، تلاش می‌کند تا راهکارهایی عملی برای مقابله با این پدیده، با نگاهی ویژه به بستر ایران، ارائه دهد.
ما به بررسی ریشه‌های این اضطراب، نقش پررنگ رسانه‌ها و همچنین راهبردهای موثر برای حفظ سلامت روان در دوران پرفراز و نشیب سیاسی خواهیم پرداخت.
بنا بر نظرسنجی انجمن روانشناسی آمریکا در سال 2024 ، بیش از سه چهارم آمریکایی‌ها - 77٪ - گزارش داده‌اند که در مورد آینده ملت خود استرس قابل توجهی دارند.
اقتصاد و انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده نیز به عنوان عوامل استرس‌زای اصلی ذکر شده‌اند که به ترتیب 73٪ و 69٪ از پاسخ‌دهندگان آنها را به عنوان عوامل کلیدی شناسایی کرده‌اند.
در اینجا، ماهیت اضطراب سیاسی را بررسی خواهیم کرد، نقش مصرف رسانه در تقویت استرس را بررسی خواهیم کرد و نکاتی مبتنی بر شواهد برای مدیریت استرس و اضطراب سیاسی ارائه خواهیم داد.
با این استراتژی‌ها، ممکن است احساس کنید که برای عبور از شرایط سیاسی چالش‌برانگیز با انعطاف‌پذیری، مجهزتر هستید.
اضطراب سیاسی نوعی استرس یا ناراحتی است که توسط وقایع سیاسی، بحث‌ها یا فضای سیاسی گسترده‌تر ایجاد می‌شود.
این نوع اضطراب می‌تواند زمانی ایجاد شود که افراد در مورد جهت‌گیری کشورشان یا اقدامات رهبران سیاسی آن احساس عدم اطمینان، ناتوانی یا سردرگمی کنند.
همچنین می‌تواند ناشی از ترس از سیاست‌هایی باشد که ممکن است مستقیماً بر زندگی شخصی، جامعه یا ارزش‌های اجتماعی آنها تأثیر بگذارد.
افرادی که اضطراب سیاسی را تجربه می‌کنند اغلب علائمی مانند موارد زیر را گزارش می‌دهند:
مشکل در خواب
مشکل در تمرکز
افزایش تحریک‌پذیری
حس ناامیدی
احساس ناتوانی
فشار در روابط
در حالی که علائم ممکن است مشابه باشند، تحقیقات نشان می‌دهد که اضطراب سیاسی با اضطراب عمومی متفاوت است. داده‌های نظرسنجی نشان می‌دهد که سیاست می‌تواند به عنوان منبع منحصر به فردی از دلهره و استرس عمل کند، به ویژه برای افرادی که معمولاً از اضطراب عمومی رنج نمی‌برند.
یافته‌های نظرسنجی‌های در طول دولت ترامپ حاکی از این تمایز مشخص در بین مردم است، که نشان می‌دهد سیاست به طور قابل توجهی بر سلامت جسمی، روانی و اجتماعی آمریکایی‌ها تأثیر گذاشته است.
استرس سیاسی مزمن - به ویژه در فصل انتخابات 2020 - به بدتر شدن نشانگرهای سلامتی مانند اختلال خواب، افزایش تحریک‌پذیری و حتی افکار خودکشی کمک کرده است. این تأثیر در میان افراد جوان، فعال سیاسی و چپ‌گرا بارزتر بود.
استرس و اضطراب سیاسی از عوامل روانی و اجتماعی ناشی می‌شود، و ترس و عدم اطمینان ناشی از مکانیسم‌های بقای مغز نقش کلیدی دارند.
نظرات سیاسی می‌توانند با هویت‌های شخصی در هم تنیده شوند و اختلافات را شخصی جلوه دهند، در حالی که قطب‌بندی سیاسی و قرار گرفتن مداوم در معرض رسانه‌ها ممکن است ترس، خشم و بدبینی را تقویت کند.
ترس، به عنوان یک مکانیسم اساسی بقا، باعث می‌شود توجه خود را بر تهدیدات درک شده متمرکز کنیم. همین امر اخبار سیاسی مبتنی بر ترس را بسیار جذاب می کند.
با گذشت زمان، همین ترس و عدم اطمینان منجر به احساس ناتوانی می شود که به طور بالقوه منجر به خستگی، کناره‌گیری و مشکل در مدیریت اضطراب یا افسردگی می‌شود.
ترس همچنین تصمیم‌گیری را شکل می‌دهد و ما را به جستجوی اطلاعات بیشتر سوق می‌دهد. با این حال، می‌تواند باعث شود که ما از مشارکت سیاسی فاصله بگیریم، که ممکن است ما را به کاهش مشارکت سیاسی سوق دهد.
برخی از دانشمندان علوم سیاسی معتقدند که به همین دلیل است که بسیاری از تبلیغات انتخاباتی از پیام‌های مبتنی بر ترس استفاده می‌کنند. در فضای قطبی‌شده امروزی، این چرخه ترس و عدم مشارکت، بسیاری را دچار احساس سردرگمی می‌کند.
قطب بندی سیاسی به شکاف ایدئولوژیک رو به رشد بین احزاب سیاسی مخالف اشاره دارد. این شکاف در تمایل فزاینده جمهوری‌خواهان و دموکرات‌ها به نگاه منفی به اعضای حزب مخالف مشهود است.
طبق یک نظرسنجی Pew Research در سال 2022، اکثریت در هر دو حزب ویژگی‌هایی مانند عدم صداقت، بی‌اخلاقی و کوته‌بینی را به مخالفان سیاسی خود نسبت می‌دهند، و این برداشت‌ها از سال 2016 به طور قابل توجهی افزایش یافته است.
چنین منفی‌بافی عمیقی می‌تواند با ایجاد ذهنیت "ما در مقابل آنها" اضطراب سیاسی را تشدید کند، جایی که افراد احساس می‌کنند ارزش‌ها و شیوه زندگی آنها دائماً از سوی کسانی که در طرف مقابل طیف سیاسی هستند، در معرض تهدید است.
این تنش تشدید شده نه تنها احساس ترس و عدم اطمینان را افزایش می‌دهد، بلکه حس درماندگی را نیز تقویت می‌کند، به خصوص زمانی که سازش یا حل و فصل غیرممکن به نظر می‌رسد.
نظریه هویت اجتماعی نشان می‌دهد که تعصب سیاسی اغلب به عنوان یک هویت گروهی روانشناختی عمل می‌کند، جایی که وفاداری به حزب، نگرش‌ها، رفتار و ... را شکل می‌دهد.
با این حال، هنگامی که نظرات سیاسی عمیقاً به هویت شخصی گره می‌خورند، اختلاف نظرها می‌توانند مانند حملات شخصی به نظر برسند.
پیوند دادن باورهای سیاسی به هویت فرد می‌تواند به طور بالقوه اضطراب سیاسی را افزایش دهد، زیرا افراد ممکن است تهدیدها برای حزب یا ایدئولوژی خود را به عنوان تهدیدهایی برای حس خودپنداری خود درک کنند.
این امر می‌تواند بحث‌ها و رویدادهای سیاسی را از نظر احساسی و استرس‌زاتر کند و ممکن است به روابط شخصی تیره و تار کمک کند.
وقتی در معرض محتواهای سیاسی به ویژه از طریق رسانه‌ها و رسانه‌های اجتماعی قرار می گیریم،اضطراب سیاسی مان تشدید می گردد.
رسانه‌های خبری و پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی اغلب حملات سیاسی خصمانه و سمی را برجسته می‌کنند، که الگوریتم‌های رسانه‌های اجتماعی به دلیل تعامل زیاد آنها را تقویت می‌کنند.
این می‌تواند احساس خشم، بدبینی و احساس درماندگی را ایجاد کند.
تحقیقات نشان می‌دهد که چنین قرار گرفتن در معرضی با تأکید بر عدم قطعیت و تهدیدهای درک شده، اضطراب را افزایش می‌دهد، در حالی که خشم به بدبینی سیاسی کمک می‌کند.
این چرخه منفی‌گرایی می‌تواند منجر به عدم مشارکت، بی‌تفاوتی یا حتی روی آوردن به رفتارهای سیاسی افراطی شود. تنظیم آگاهانه فیدهای رسانه‌های اجتماعی می‌تواند به کاهش استرس سیاسی کمک کند.
حفظ سلامت روان در عین آگاهی از رویدادهای جاری می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. در ادامه، استراتژی‌های عملی برای کمک به کاهش اثرات منفی محیط‌های سیاسی قطبی‌شده را خواهید یافت.
تکنیک‌های ذهن‌آگاهی و آرامش، مانند تنفس عمیق یا مدیتیشن، می‌توانند برای مدیریت احساسات منفی ناشی از رویدادهای سیاسی مفید باشند.
این تمرین‌ها سیستم عصبی را آرام می کنند و شما در لحظه حال، اضطراب تان کاهش می‌یابد، همین امر پردازش رویدادهای سیاسی استرس‌زا را آسان‌تر می کند.
با پذیرش اینکه کنترل محدودی بر وضعیت سیاسی دارید، ممکن است راحت‌تر بتوانید از احساسات ترس، خشم یا ناامیدی بدون غرق شدن در آن عبور کنید.
تعیین مرزهای مشخص در مورد بحث‌های سیاسی می‌تواند راهی مؤثر برای محافظت از سلامت روان شما باشد.
اگر مکالمه‌ای بی‌فایده یا بیش از حد احساسی به نظر می‌رسد، مودبانه از آن فاصله بگیرید. این رویکرد می‌تواند به جلوگیری از درگیری‌های غیرضروری کمک کند و به شما امکان می‌دهد روابط خود را با کسانی که ممکن است دیدگاه‌های متفاوتی داشته باشند، حفظ کنید.
وقتی بیش از حد در معرض اخبار و رسانه‌های اجتماعی هستیم، بروز استرس و اضطراب سیاسی تقویت می گردد.
زمان آنلاین بودن مان را ، به خصوص در طول رویدادهای پراسترس محدود کنیم، و به منابع معتبر و متعادل الویت بدهیم.
استراحت کردن از هجوم مداوم اطلاعات می‌تواند سلامت عاطفی را بهبود بخشد و به شما کمک کند تا تمرکز خود را به چیزهایی که برای شما شادی و رضایت به ارمغان می‌آورند، معطوف کنید.
اگر خود را در حال گفتگو با کسی یافتید که نظراتش با شما متفاوت است، در نظر بگیرید که چگونه می‌توانید به روشی که به شما در جهت درک متقابل کمک می‌کند، مشارکت کنید.
از زبان تحریک‌آمیز خودداری کنید و با ذهنی باز گوش دهید، حتی اگر مخالف باشید. چنین گفتگوهایی می‌توانند قطبی شدن را کاهش دهند، همدلی را عمیق‌تر کنند و حس خوش‌بینی و شهروندی سالم را ارائه دهند.
فعالیت و داوطلب شدن می‌تواند راه‌های موثری برای مدیریت اضطراب سیاسی باشد.
هدایت احساسات خود به سمت اقدامات معنادار، مانند حمایت یا ابتکارات محلی، می‌تواند حس هدفمندی را فراهم کند، احساس درماندگی را کاهش دهد و به ایجاد تغییر مثبت در زمینه‌هایی که برایتان مهم است، کمک کند.
اگر اضطراب سیاسی بیش از حد احساس می‌شود، ممکن است ارزش داشته باشد که از یک متخصص بهداشت روان کمک بگیرید.
یک درمانگر یا مشاور ابزارهایی برای مدیریت اضطراب، مقابله با احساسات منفی و هدایت روابط پیچیده ارائه می دهد.
تحقیقات نشان می دهد که روش‌های درمانی مانند درمان شناختی رفتاری (CBT) و کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی (MBSR) برای مدیریت علائم استرس و اضطراب مفید هستند.
اختلافات در عقاید سیاسی گاهی اوقات می‌تواند حفظ هماهنگی در روابط را چالش برانگیز کند، به خصوص زمانی که یک یا هر دو نفر در مورد آرمان خود پرشور یا صریح باشند.
با این حال، راه‌هایی برای مدیریت این اختلافات و حفظ احترام متقابل وجود دارد.
اول، ممکن است درک این نکته مفید باشد که ایدئولوژی‌های سیاسی اغلب نه تنها نتیجه اطلاعاتی هستند که در معرض آنها قرار می‌گیریم، بلکه ویژگی‌های شخصیتی و تجربیات زندگی ما نیز هستند.
تشخیص اینکه ممکن است کنترل محدودی بر باورهای خود داشته باشیم، می‌تواند راهی مؤثر برای پرورش همدلی و کاهش قضاوت باشد.
همچنین می‌توانید در نظر بگیرید که در عصر رسانه‌های اجتماعی، اخبار توسط الگوریتم‌های پیچیده‌ای به ما ارائه می‌شوند که تعامل را در اولویت قرار می‌دهند، باورهای ما را تقویت می‌کنند و احتمال تغییر دیدگاه را حتی کمتر می‌کنند.
با توجه به این نکته، تعیین مرزهایی برای کمک به شما در جلوگیری از مکالمات بالقوه پرتنش می‌تواند مفید باشد. برای مثال، ممکن است موضوعات خاصی را خارج از محدوده در نظر بگیرید، یا اگر گفتگوهای سیاسی بیش از حد داغ شدند، موافقت کنید که از آنها کناره‌گیری کنید. شوخ‌طبعی می‌تواند راه دیگری برای کاهش تنش باشد و به آرام کردن فضا و دور کردن تمرکز از درگیری کمک کند.
کانال تلگرامی سواد زندگی: savadzendegi@
