صنعت معدن به‌طور سنتی در پذیرش فناوری‌های جدید محتاط بوده است، زیرا محدودیت‌های مالی و چارچوب‌های نظارتی اغلب مانع سرمایه‌گذاری در نوآوری‌ها شده‌اند. با این حال، فشارهای روزافزون برای بهینه‌سازی عملکرد معادن موجود، کاهش خطرات محیطی و پاسخگویی به الزامات قانونی، شرکت‌های معدنی را به سوی پذیرش فناوری‌های دیجیتال سوق داده است. فناوری‌های ارتباطی، با امکان یکپارچه‌سازی ماشین‌آلات خودکار نظیر کامیون‌های حمل، دکل‌های حفاری و بیل‌های مکانیکی، فرآیندهای استخراج و حمل‌ونقل را بهینه می‌کنند. این ماشین‌آلات، با بهره‌گیری از اتصال پیشرفته، امکان کنترل از راه دور و اجرای عملیات خودکار را فراهم می‌کنند که نه‌تنها خروجی معادن را افزایش می‌دهد، بلکه هزینه‌های عملیاتی را کاهش می‌دهد.
ایمنی کارگران یکی از اولویت‌های بنیادین در صنعت معدن به‌شمار می‌رود؛ اولویتی که در سال‌های اخیر، با بهره‌گیری از فناوری‌های هوشمند، به شکل چشم‌گیری بهبود یافته است. در چند دهه گذشته، اعمال مقررات سختگیرانه ایمنی و به‌کارگیری فناوری‌های نوین ارتباطی، موجب کاهش حدود ۹۰ درصدی نرخ حوادث مرگبار معادن به‌ویژه در معادن زغال‌سنگ ایالات متحده شده است. شبکه‌های ارتباطی پیشرفته، با فراهم‌کردن امکان پایش لحظه‌ای محیط‌های پرخطر، شناسایی زودهنگام تهدیدهای احتمالی را ممکن می‌سازند. کارگرانی که به این شبکه‌ها متصل هستند، به کمک تجهیزات هوشمند نظیر ابزارهای حفاظت فردی مجهز به حسگرها و سامانه‌های نظارتی مبتنی بر اینترنت اشیا، از سطح ایمنی بالاتری برخوردار می‌شوند. این فناوری‌ها با ارائه داده‌های دقیق و به‌هنگام از شرایط محیطی، به مدیران معادن این امکان را می‌دهند تا پیش از وقوع حوادث، تصمیم‌های پیشگیرانه اتخاذ کنند و به این ترتیب، ریسک‌های عملیاتی را به حداقل برسانند پایداری زیست‌محیطی یکی از چالش‌های اساسی صنعت معدن است که با بهره‌گیری از فناوری‌های ارتباطی، به‌صورت موثری قابل مدیریت شده است. استفاده از سامانه‌های خودکار و بهینه‌سازی مسیرهای حمل‌ونقل، موجب کاهش مصرف سوخت و در نتیجه کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای می‌شود.
از سوی دیگر، مدل‌سازی‌های زیست‌محیطی و حسگرهای متصل، امکان نظارت پیوسته بر اثرات محیط‌زیستی فعالیت‌های معدنی را فراهم می‌آورد و به شرکت‌ها کمک می‌کند تا با الزامات سختگیرانه قوانین محیط‌زیستی هم‌راستا عمل کنند. این فناوری‌ها، با کاهش ضایعات و بهینه‌سازی مصرف منابع، زمینه‌ساز بهره‌وری بیشتر و استفاده پایدارتر از ظرفیت‌های معدنی می‌شوند و به کسب‌و‌کارها کمک می‌کنند تا در مسیر گذار به اقتصاد کم‌کربن، نقش موثرتری ایفا کند.
دیجیتالی شدن عملیات معدنی، گرچه مزایای گسترده‌ای مانند افزایش بهره‌وری و ایمنی به همراه دارد، اما در عین حال آسیب‌پذیری‌ها در برابر تهدیدهای سایبری را نیز افزایش داده است. طبق گزارش‌ها، بیش از نیمی از شرکت‌های معدنی طی دهه گذشته با حملات سایبری جدی روبه‌رو شده‌اند. در این میان، شبکه‌های خصوصی نسل چهارم و پنجم (LTE/۵G) با ارائه امنیت جامع در سطح شبکه و دستگاه، از داده‌های حساس و عملیات حیاتی محافظت می‌کنند. این شبکه‌ها با بهره‌گیری از فناوری‌هایی نظیر سیم‌کارت‌های پیشرفته و استانداردهای سختگیرانه امنیتی، نسبت به شبکه‌های Wi-Fi سنتی که امنیت محدودی دارند، از مزیت‌های بیشتری بهره‌مند هستند.
محیط‌های معدنی، به‌ویژه معادن زیرزمینی، با چالش‌های خاصی در زمینه ارتباط مواجه‌اند. موادی مانند سنگ، بتن و کانی‌ها، مانع از عبور سیگنال‌های GPS می‌شوند و فناوری‌های قدیمی مانند Wi-Fi یا کابل‌های نشتی(تشعشعی)، به‌دلیل ضعف در پوشش و تاخیر بالا، پاسخگوی نیازهای پیشرفته معادن هوشمند نیستند. در مقابل، شبکه‌های خصوصی LTE/۵G با تامین پهنای باند بالا، تاخیر پایین و پوشش گسترده، این چالش‌ها را برطرف می‌سازند. در معادن زیرزمینی، استفاده از سلول‌های کوچک و آنتن‌های جهت‌دار، ارتباطی پایدار برای اجرای عملیات خودکار و کنترل از راه دور فراهم می‌کند. در معادن روباز نیز، این شبکه‌ها با پشتیبانی از دستگاه‌های متصل همچون تجهیزات هوشمند و سنسورهای ایمنی، امکان پایش کامیون‌های خودران و افزایش ایمنی کارگران را میسر می‌کنند.
نمونه‌های موفق پیاده‌سازی این فناوری‌ها در پروژه‌های معدنی جهان دیده می‌شود. در معدن آیتک، خودکارسازی دکل‌های حفاری با تکیه بر اتصال پیشرفته، منجر به کاهش یک درصدی هزینه‌های سالانه و موجب حذف کامل تجهیزات اضافی شده است. همچنین، در معدن لاروند کانادا، عمیق‌ترین شبکه زیرزمینی LTE جهان، امکان ارتباط داده و صوت را در عمق بیش از ۳ کیلومتری فراهم کرده و با بهره‌گیری از اینترنت اشیا، ایمنی و بهره‌وری را افزایش داده است. در استرالیا نیز، یک شبکه خصوصی نسل چهارم توانسته بهره‌وری و ارزش اقتصادی یک شرکت معدنی بزرگ را بهبود بخشد. فناوری‌های اتصال پیشرفته مانند شبکه‌های خصوصی LTE/۵G، با ترکیب ویژگی‌هایی چون پهنای باند بالا، تاخیر پایین، امنیت قوی و اکوسیستم باز، شرکت‌های معدنی را قادر می‌سازند تا ضمن اجتناب از وابستگی به تامین‌کنندگان خاص، عملکردی قابل‌اطمینان در محیط‌های سخت و متغیر داشته باشند. این فناوری‌ها با پشتیبانی از کاربردهایی همچون ارتباط حیاتی از طریق صوت، تعمیرات پیشگویانه و حسگرهای زیست‌محیطی، مسیر را برای صنعتی پایدار، ایمن و کارآمد هموار می‌سازند. در نهایت، اتصال سیار گسترده، نه‌تنها یک مزیت رقابتی، بلکه ضرورتی بنیادین برای تحقق معدن هوشمند به‌شمار می‌رود.
سومین رویداد جامع معدنی ایران۲۷ تا ۳۰ مردادماه ۱۴۰۴ به ابتکار گروه رسانه‌ای «دنیای‌اقتصاد» برگزار می‌شود. این رویداد متشکل از سه بخش است و شامل «پانزدهمین همایش و نمایشگاه چشم‌انداز صنعت فولاد و سنگ آهن ایران با نگاهی به بازار»، «هفتمین همایش و نمایشگاه چشم‌انداز صنایع فلزات غیرآهنی ایران و فناوری‌های وابسته با نگاهی به تولید و بازار» و «چهارمین همایش و نمایشگاه معدنکاری دیجیتال» می‌شود. بازدید از این نمایشگاه‌ها که در مرکز همایش‌های بین‌المللی برج میلاد برگزار می‌شود، برای عموم آزاد است. این رویداد هشت محور اصلی دارد که قرار است در طول ۴روز مورد بحث و بررسی سیاستگذاران، کارشناسان، فعالان معدنی و مدیران قرار گیرد. هدف از برگزاری چنین رویدادی، ایجاد فرصتی ارزشمند برای تبادل اطلاعات بین بازیگران اصلی حوزه معدن و صنایع معدنی اعم از دولت، بخش خصوصی و انجمن‌های تخصصی داخلی و بین‌المللی است. امید است با همکاری کلیه دست‌اندرکاران این حوزه بتوان به اهداف عالی حوزه معدن نائل آمد. علاقه‌مندان برای کسب اطلاعات بیشتر درباره این همایش می‌توانند به سایت events.donya-e-eqtesad مراجعه کنند.
