خبرگزاری مهر - گروه استانها، استان سیستان و بلوچستان، با توجه به وسعت جغرافیایی، تنوع اقلیمی و شرایط کشاورزی خاص، یکی از مهم‌ترین مناطق تولید محصولات کشاورزی در ایران به شمار می‌رود. در این میان، هندوانه به‌عنوان یکی از محصولات شاخص این استان شناخته می‌شود، که در مناطق شمالی و جنوبی آن، با ویژگی‌ها، زمان کاشت و برداشت، و حتی طعم و ظاهر متفاوتی کشت می‌شود. هندوانه این استان به سراسر نقاط کشور ارسال می‌شود که اکثر مردم ایران حداقل یکبار شیرینی آن را چشیده‌اند.
چیتک؛ هندوانه محلی و خاص منطقه سیستان
در بخش شمالی استان و در منطقه سیستان شهرهایی چون زابل، زهک و هامون، به دلیل اقلیم خشک و بیابانی، هندوانه‌هایی با پوست نازک‌تر، شیرینی بالا و آب‌داری زیاد تولید می‌شود. خاک‌های شنی و سبک این ناحیه باعث می‌شود ریشه گیاه به‌راحتی در خاک نفوذ کند و تغذیه مناسبی داشته باشد. این نوع از هندوانه دارای تخم زیاد و درشت نیز است
هندوانه‌های این منطقه که در زبان محلی به آن چیتک می‌گویند؛ عموماً در فصل بهار به بازار می‌رسند و به‌دلیل طعم شیرین و خنک‌کننده‌ای که دارند، مورد استقبال مصرف‌کنندگان قرار می‌گیرند.
یکی از ویژگی‌های جالب هندوانه‌های شمال سیستان، رشد بدون نیاز به آبیاری مکرر است. کشاورزان این منطقه از روش‌های مدرن و سنتی در کنار هم استفاده می‌کنند. کشت زیر پلاستیکی که هم به کاهش مصرف آب و افزایش ماندگاری محصول کمک می‌کند و هم نیاز به سم و کود پاشی های مکرر ندارد.
پامچال؛ هندوانه‌ای از دل بلوچستان تا کشورهای همسایه
در مقابل، بخش جنوبی استان، شامل شهرستان‌های چابهار، سرباز، قصرقند، و نیکشهر، دارای اقلیم گرمسیری و مرطوب است. این شرایط باعث شده که هندوانه‌های کشت‌شده در این مناطق دارای پوست ضخیم‌تر، مقاومت بیشتر در برابر حمل و نقل و ماندگاری بالاتر باشند. کشاورزان جنوب استان عموماً در فصل زمستان و اواخر پاییز اقدام به کشت هندوانه می‌کنند، و سهم بزرگی در تأمین بازار داخلی در فصولی دارند که سایر مناطق کشور امکان تولید ندارند.
یکی از ارقام محبوب در جنوب استان، هندوانه محلی پامچال است که با طعم خاص، بافت گوشتی سفت‌تر و رنگ قرمز تیره شناخته می‌شود. این هندوانه‌ها بیشتر به‌صورت ارگانیک و بدون استفاده از کودهای شیمیایی سنگین کشت می‌شوند.
تفاوت‌های اقلیمی در شمال و جنوب سیستان و بلوچستان، منجر به شکل گیری دو نوع متمایز از هندوانه با ویژگی‌های منحصر به‌فرد شده است. هندوانه‌های شمال استان با طعم شیرین و پوست نازک، و هندوانه‌های جنوب با مقاومت بالا و فصل برداشت زودرس، هر یک نقشی کلیدی در تأمین نیاز بازار و توسعه اقتصادی منطقه ایفا می‌کنند.
کشت در فصل پاییز و زمستان؛ مزیت اقلیمی چابهار در تولید هندوانه مورد نیاز کشور
مسئول زراعت جهاد کشاورزی چابهار در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: کشت هندوانه در منطقه چابهار از پاییز آغاز می‌شود. بهترین زمان برای کشت آبان‌ماه است و برداشت از اواخر زمستان شروع شده و تا فروردین و حتی اردیبهشت ادامه پیدا می‌کند.
حمید رضا میرزایی تصریح کرد: هندوانه چابهار با روش کاشت زیر پلاستیکی تولید می‌شود. این روش باعث کاهش مدت زمان کاشت تا برداشت، کاهش استفاده از سموم و مقاومت بیشتر در برابر آفات می‌شود.همچنین به دلیل اقلیم گرم چابهار، این منطقه امکان کشت در فصل پاییز و زمستان را دارد.
مسئول زراعت جهاد کشاورزی چابهار افزود: هندوانه‌ای که اواخر مرداد تا اواسط شهریور کشت می‌شود؛ ارقامی مثل آناناسی هست که تا شب یلدا به بازار مصرف می‌رسد.
میرزایی گفت: بعد از برداشت هندوانه، در فصل بهار می‌توان کشت دوم مثل ذرت یا سورگوم را به‌صورت علوفه‌ای انجام داد؛ از همین جهت کشاورزان منطقه به کشت هندوانه رغبت دارند.
هندوانه بلوچستان در سبد غذایی کشورهای همسایه ایران و فرصت اشتغال بومیان منطقه
وی بیان کرد: هندوانه جنوب استان به کشورهای حوزه خلیج فارس، به‌ویژه قطر، همچنین عراق، ترکیه، پاکستان و افغانستان صادر شده است.
مسئول زراعت جهاد کشاورزی چابهار افزود: برای صادرات هندوانه، محصول با توجه به مقصد، به شهرهای مرزی مثل ارومیه فرستاده می‌شود و در آن‌جا بر اساس وزن، دسته‌بندی شده و به خارج از کشور صادر می‌شود.
میرزایی گفت: در داخل کشور هم، بیشترین صادرات به تهران، اصفهان، مشهد و کرمان صورت می‌گیرد.
وی ابراز داشت: برای هر هکتار زمین زیر کشت هندوانه، ۱ تا ۲ نفر به‌صورت مستقیم شاغل هستند. به‌طور کلی، با در نظر گرفتن مشاغل غیرمستقیم مثل رانندگان، تاجران و کارگران بسته‌بندی، می‌توان گفت که اشتغال‌زایی خوبی در این حیطه وجود دارد. مثلاً برای ۵ هزار هکتار، حدود ۷۵۰۰ تا ۱۰ هزار نفر به‌طور مستقیم و غیرمستقیم مشغول هستند.
افزایش بهره وری با کشت زیر پلاستیکی در سیستان
رئیس جهاد کشاورزی زهک در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: در سال جاری به سمت تغییر روش‌های کشت و استفاده از آبیاری نواری و تحت فشار رفته‌ایم. تقریباً ۶۰ درصد از کشت امسال کشاورزان مربوط به هندوانه و ۴۰ درصد مربوط به خربزه بوده است.
محمد لکزایی افزود: حدود ۵۰۰ نفر در این حوزه به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم مشغول به کار شدند. در حال حاضر فصل برداشت به پایان رسیده و ما در حال آماده‌سازی زمین‌ها برای کشت مرحله دوم هستیم.
رئیس جهاد کشاورزی زهک تصریح کرد: کشت ما به‌صورت زیر پلاستیکی و با آبیاری نواری انجام شده است. این روش مزایایی دارد که باعث بهتر شدن محصول می‌شود؛ از جمله: حفظ رطوبت خاک، مدیریت دقیق مصرف آب، کنترل بهتر علف‌های هرز، تغذیه مؤثر گیاه با کودهای محلول این روش باعث می‌شود تغذیه مستقیماً از طریق سیستم آبیاری به ریشه گیاه برسد و هدر رفت آب را به صفر می‌رساند.
لکزایی گفت: زمان کشت هندوانه سیستان در نیمه دوم بهمن انجام می‌شود و برداشت از ابتدای فروردین آغاز شده و تا اواخر فروردین ادامه پیدا می‌کند.
وی اظهار داشت: این هندوانه کاملاً ارگانیک است و از نظر کیفیت، طعم و خوش‌خوراکی بی‌نظیر است. برخلاف برخی هندوانه‌های دیگر که در دهان تلخی یا سوزش ایجاد می‌کنند، این هندوانه‌ها چنین مشکلی ندارند.
رئیس جهاد کشاورزی زهک در پایان بیان کرد: در منطقه ما به این نوع هندوانه محلی چیتَک یا کَول گفته می‌شود.
