به گزارش همشهری‌آنلاین، در سال‌هایی که آمار بلایای طبیعی از زلزله و سیل تا موج گرما و بحران‌های اقتصادی رو به افزایش گذاشته، یک گروه از جامعه بیش از دیگران در معرض خطر قرار دارد، اما کمتر دیده می‌شود: سالمندان.
تحقیقات و گزارش‌های معتبر نشان می‌دهند که افراد سالمند در هنگام وقوع بحران‌ها، به دلیل شرایط جسمی، روانی و اجتماعی خاص خود، آسیب‌پذیری بیشتری دارند. تنهایی، بیماری‌های زمینه‌ای، کاهش تحرک، ضعف شنوایی و بینایی، و اختلالات شناختی مانند زوال عقل همگی عواملی هستند که توانایی سالمندان را برای واکنش سریع، تصمیم‌گیری به‌موقع و خروج ایمن کاهش می‌دهند. مثلا در زمان وقوع زلزله، بسیاری از سالمندان در خانه می‌مانند چون توان بدنی و فکری برای خروج و فرار ندارند.
البته کارشناسان حوزه سلامت و مدیریت بحران بر این باورند که با آموزش صحیح، تمرینات منظم بدنی و پشتیبانی اجتماعی کافی می‌توان احتمال آسیب سالمندان در مواقع بحران را تا حد زیادی کاهش داد.
ماهان منصوری، نایب‌رئیس انجمن سالمندان کشور و فعال حوزه ورزش سالمندان در یادداشتی به این موضوع مهم اشاره کرده که در جهانِ بحران‌های غیرقابل پیش‌بینی، آمادگی بدنی دیگر فقط «مفید» نیست؛ یک ضرورت است. به ویژه برای سالمندان که از گروه‌های پرخطر در هر بحران طبیعی یا انسانی هستند. این یادداشت را بخوانید.
ورزش، بخشی از آمادگی بحران
پژوهش‌های بین‌المللی نشان می‌دهد که افرادی که فعالیت بدنی منظم دارند، در شرایط بحرانی:
تحرک بهتری دارند،
سریع‌تر واکنش نشان می‌دهند،
کمتر زمین می‌خورند و کمتر دچار آسیب‌های ناشی از سقوط می‌شوند.
تمرینات ساده اما منظم هوازی، تمرینات تعادلی و مقاومتی می‌توانند به سالمندان کمک کنند تا
از جای خود سریع بلند شوند،
در فضاهای شلوغ یا ناایمن حرکت کنند،
توان حمل کیف اضطراری یا همراهی با دیگران را داشته باشند.
پناه‌گیری، همراه با تمرین فیزیکی
پناه‌گیری صحیح، یکی از حیاتی‌ترین واکنش‌ها در زلزله یا خطرهای مشابه است. سالمندان باید بدانند اگر امکان خروج نیست،
در کنار دیوارهای باربر یا در کنج‌های خانه قرار بگیرند،
از میزهای محکم به عنوان محافظ استفاده کنند،
با دست و ساعد از سر و اندام‌های حیاتی محافظت کنند.
این اقدامات، تنها با تمرین ذهنی یادگرفته نمی‌شوند؛ باید در کنار تمرینات حرکتی و شبیه‌سازی شرایط بحرانی، به شکل مستمر آموزش داده شوند.
برای سالمندان تمرین یعنی بقا
پیشنهاد متخصصان ایمنی، اجرای تمرین‌های ساده‌ی خروج اضطراری در منزل سالمند است. شناخت مسیر فرار، جاگذاری وسایل اضطراری و عادت به واکنش سریع در محیط خانه، تمرینی است که باید در خانه هر سالمندی انجام شود—و ورزش، زیربنای همه این توانمندی‌ها است.
حتی ۳۰ دقیقه فعالیت بدنی سبک در روز می‌تواند تفاوت بین آسیب‌دیدگی و بقا را در بحران رقم بزند. تقویت عضلات زانو، ران و تنه، بهبود ظرفیت تنفسی و قلبی، و افزایش تعادل بدن در سالمندان اهمیت حیاتی دارد. ورزش، فقط تقویت عضله نیست؛ تمرین نجات جان است.
نقش مربیان ورزش
به عنوان نایب‌رئیس انجمن سالمندان کشور و فعال حوزه ورزش سالمندان معتقدم مربیان ورزش نقشی فراتر از مربی‌گری دارند. ما مسئول آموزش، توانمندسازی و بالا بردن اعتمادبه‌نفس سالمندان در شرایط عادی و بحرانی هستیم.
مربیان آموزش‌دیده در حوزه ورزش سالمندان باید:
نه‌تنها تمرین‌های فیزیکی مناسب با وضعیت جسمی سالمند را طراحی کنند،
بلکه مهارت‌هایی همچون ایستادن ایمن، راه‌رفتن صحیح در سطوح ناپایدار، بلند شدن از زمین، حمل وسایل سبک، و حفظ تعادل در شرایط فشار را هم آموزش دهند.
ما مربیان باید دانش بحران داشته باشیم؛ بدانیم سالمند در هنگام خطر باید چه کند، چگونه بنشیند، کجا پناه بگیرد، چطور کمک بخواهد و چطور بدون اضطراب تا رسیدن امداد صبر کند.
صدای سالمندان را بشنویم
اکنون زمان آن رسیده که سالمندان را در برنامه‌ریزی‌های بحران، نه تنها ببینیم بلکه درگیر کنیم. آموزش‌های جسمی و روانی، حمایت اجتماعی، طراحی فضاهای ایمن و درگیر کردن مربیان و خانواده‌ها، همگی باید در یک منظومه هماهنگ عمل کنند.
آمادگی برای بحران، یک مسئولیت فردی نیست؛ یک وظیفه جمعی و اجتماعی است. بحران ممکن است همه را تهدید کند، اما اگر آماده نباشیم، باز هم سالمندان، قربانیان خاموش خواهند بود.
بیایید قبل از در آمدن صدای آژیر خطر دست به کار شویم.
