به گزارش همشهری آنلاین، بررسی آمارهای رسمی نشان می‌دهد در سال آبی ۱۴۰۳-۱۴۰۲ میزان ورودی آب به سدهای پنج‌گانه تهران به حدود ۸۰۰ میلیون مترمکعب رسیده که این رقم نسبت به میانگین بلندمدت بیش از ۳۵ درصد کاهش را ثبت کرده است. به طور معمول، ورودی سالانه آب به سدهای تهران بین ۱.۶ تا ۱.۸ میلیارد مترمکعب بوده که امسال تقریباً نصف شده است.
سهم فضای سبز از آب زیرزمینی ۵ تا ۷ درصد است
مدیر مطالعات خدمات شهری و محیط‌زیست مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران در گفت وگو با همشهری اظهار کرد: در سال آبی ۱۴۰۳-۱۴۰۲ سرانه مصرف آب شرب ۶۵ درصد از شهروندان تهرانی حدود ۲۶۰ لیتر در روز ثبت شده؛ عددی که به مراتب بالاتر از استاندارد جهانی (حدود ۱۲۰ لیتر در روز) است.
فرهاد خسروانی افزود: ساختار شبکه توزیع آب تهران هم با فرسودگی ۳۰ درصدی روبه رو است و سالانه حدود ۲۰۰ میلیون مترمکعب آب از این شبکه نشت می‌کند؛ رقمی که معادل آب شرب مصرفی تهران در یک ماه است. علاوه بر کاهش چشمگیر آب ورودی و مصرف بالا، بارش‌ها نیز نسبت به میانگین بلندمدت حدود ۴۱ درصد کاهش یافته، همچنین برداشت بی‌رویه آب‌های زیرزمینی در پی افت بارندگی و مصرف زیاد، علاوه بر تشدید کمبود منابع، پدیده فرونشست زمین را هم در پی‌داشته است.
مدیر مطالعات خدمات شهری و محیط‌زیست مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران با بیان اینکه حجم کنونی کل مخازن سدهای استان تهران ۳۳۶ میلیون مترمکعب گزارش شده، اظهار کرد: این مقدار در مدت مشابه سال گذشته ۳۱۷ میلیون مترمکعب بوده است. میزان آب سد امیرکبیر ۳۰ میلیون مترمکعب، سد طالقان ۲۲۴ میلیون مترمکعب و ذخایر مجموعه سدهای شرق استان (لتیان، لار و ماملو) جمعاً ۸۱ میلیون مترمکعب است. به این ترتیب، بیش از ۸۷ درصد از ظرفیت سدهای تهران (به جز طالقان) خالی است.
خسروانی تأکید کرد: سه طرح کلان برای تأمین آب پایدار در تهران (شامل پروژه‌های انتقال آب، ساخت تونل انتقال و رینگ آبرسانی جدید) در حال اجرا بوده و توسعه و بهره‌برداری از سامانه‌های تصفیه و بازچرخانی آب با هدف تأمین بخش بیشتری از نیاز فضای سبز پایتخت ادامه دارد. با وجود سرمایه‌گذاری گسترده برای احداث تصفیه‌خانه‌های مختلف، بهره‌برداری کامل و استفاده مؤثر از ظرفیت تصفیه‌خانه‌ها هنوز چالش‌آفرین است.
او با بیان اینکه شهرداری تعداد ۵۷۹ حلقه چاه فعال و غیرفعال (خشک‌شده) دارد، گفت: شرکت آبفا در سال‌های ۱۴۰۲ و ۱۴۰۳ با حفر صد حلقه چاه عمیق در زمین‌های فضای سبز شهرداری متأسفانه باعث شده ۱۰۸ حلقه چاه به‌طور کامل خشک و از مدار آبیاری خارج شود و همچنین ۱۰۱ حلقه چاه دیگر نیز با دبی پایین (کم‌تر از ۵ لیتر در ثانیه) وجود دارد که عملاً در روند آبیاری فضای سبز نقشی ایفا نمی‌کنند.
خسروانی با تأکید بر اینکه چاه‌های در اختیار شهرداری، آب شرب نیستند، افزود: این‌ها چاه‌های آب خام هستند که کیفیت این آب برای شرب مورد تأیید ما نیست و تنها برای آبیاری فضای سبز مناسب است، اگر هم قرار باشد آن را به شرب تبدیل کنیم آنقدر هزینه و پروسه تصفیه آن سنگین است که مقرون به صرفه نخواهد بود. فضای سبز تهران با پساب آبیاری می‌شود. فقط ۵ الی ۷ درصد ظرفیت تخلیه سفره آب‌های زیرزمینی تهران نسبت به دو بخش کشاورزی و آب شرب) به آبیاری فضای سبز شهر تهران اختصاص دارد.
اختلاف نظر بر سر هزینه های استفاده از پساب
او ادامه داد: با اینکه هزینه انتقال و لوله‌گذاری پساب باید توسط شرکت آب و فاضلاب تأمین می‌شد، اما با دستور شهردار تهران، شهرداری لوله‌کشی را انجام داد و حالا منتظریم تا شرکت آب و فاضلاب خط انتقال را وصل کند. متأسفانه تاکنون این اقدام صورت نگرفته و از شهرداری درخواست پرداخت پول کرده‌اند، در واقع سال گذشته بدون اینکه وظیفه شهرداری باشد، پنج هزار میلیارد تومان برای انتقال آب از سد لار به دولت کمک شد. این اعتبار برای اجرای طرح‌های مرتبط با بازچرخانی و انتقال آب از سدها به منظور تأمین آب شرب و فضای سبز پایتخت در نظر گرفته شده است.
بیشتر بخوانید:
صنایع تهران هنوز از سد ماملو آب می کشند | شرق تهران فقط یک ماه آب دارد
بازنگری در چمن‌کاری شهر تهران متناسب با کم‌آبی
مدیر مطالعات خدمات شهری و محیط‌زیست مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران ادامه داد: ارزیابی‌ها نشان می‌دهد از میان ۵۵ تصفیه‌خانه در نظر گرفته شده برای تهران در برنامه هفتم توسعه، اکنون فقط ۳۴ تصفیه‌خانه فعالیت دارند. افزایش سهم بازچرخانی و مصرف بهینه منابع موجود به عنوان راهکار مؤثر برای کاهش فشار بر منابع زیرزمینی و افزایش تاب‌آوری شهر در مقابل بحران کم‌آبی مطرح است.
فرهاد خسروانی خاطرنشان کرد: بحران آب نیازمند راهکارهای نوآورانه و پایدار برای مدیریت منابع آبی است که این مهم همواره در مدیریت مطالعات خدمات شهری و محیط‌زیست مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران مورد توجه بوده است. در این خصوص در «سند منابع آبی فضای سبز» که یکی از اسناد ۲۲گانه مطالعات طرح جامع فضای سبز تهران است، دستورالعمل‌های کلیدی برای مدیریت بهینه مصرف آب در فضای سبز تدوین شده که شامل دستورالعمل آبیاری– طراحی، دستورالعمل بهره‌برداری و نگهداری، دستورالعمل استفاده از منابع آبی جایگزین و دستورالعمل زهکشی در شرایط کمبود آب است. همچنین، پروژه «شناسایی مکان‌مند عرصه‌های چمن کاری شهر تهران» با هدف بررسی نحوه مداخله در این عرصه ها متناسب با شرایط کم آبی و ارائه راهکارهای مدیریت بهینه چمن در فضای سبز شهر تهران با تاکید ویژه بر مساله کم آبی در گروه مطالعات فضای سبز در دستور کار قرار گرفت و خروجی این پروژه تهیه دستورالعمل اجرایی بود که به مناطق ۲۲گانه ابلاغ شد. با توجه به روند فعلی، راه عبور تهران از تهدید بی‌آبی، ارتقای مشارکت همگانی در صرفه‌جویی، اصلاح الگوی مصرف، تسریع در نوسازی شبکه و گسترش بازچرخانی آب است. در غیر این‌صورت، چشم‌انداز آینده پایتخت با خشکسالی و مشکلات جدی تأمین آب گره خواهد خورد.
