همشهری آنلاین - محمد سرابی: مشاورهای مشهور که ادعای ۲۰ سال و ۳۰ سال تجربه در انتخاب رشته‌ دارند، هر سال کمی مانده به صدور کارنامه اولیه فرصت دارند که با مبلغی بین ۵ تا ۱۰ میلیون تومان جلسه‌هایشان را پر کنند. البته جلسه‌های آنلاین.

هوش مصنوعی نداریم

در چند سال گذشته هوش مصنوعی به همه جا نفوذ کرده است اما انتخاب رشته دانشگاهی همچنان دستی انجام می‌شود. مشاوران این را به عنوان یک امتیاز بیان می‌کنند. ظاهرا در سال‌های گذشته کسانی سرنوشت تحصیلات دانشگاهی خود را به برنامه‌های رایانه‌ای سپرده‌ و با خروجی‌های عجیب روبه‌رو شده‌اند. البته الان هم چند برنامه‌ رایانه‌ای یا نرم‌افزارهای گوشی تلفن همراه هستند که این کار را انجام می‌دهند.

دو سه دهه قبل عبارت «انتخاب رشته با کامپیوتر» برای بازاریابی موثر می‌افتاد و افراد زیادی بودند که تصور می‌کردند «کامپیوتر» لزوما دقیق‌تر است و نتیجه‌های بهتری پیدا می‌کند. اما نسل جدید را نمی‌توان با عباراتی مانند «انتخاب رشته با هوش مصنوعی» فریب داد. اغلب نوجوانان بیشتر از والدین خود با هوش مصنوعی آشنا هستند و ابزارهای آن را آزمایش کرده‌اند. به همین دلیل دوباره نقش مشاورهای انسانی پررنگ شده است. مشاوران یا از ابتدا انتخاب رشته را به صورت دستی انجام می‌دهند یا اینکه نتیجه نهایی آن را ویرایش می‌کنند. در بعضی موارد هم به انتخاب رشته رایانه‌ای فقط به عنوان یک فهرست پیشنهادی نگاه می‌شود.

بیشتر بخوانید: چرا جابه‌جایی پایتخت راه حل مشکلات تهران نیست؟

۱۰۰ و ۱۵۰؛ امان از رشته محل

رقابت اصلی در انتخاب رشته دانشگاه سراسری است و دانشگاه آزاد در جایگاه دوم توجه قرار می‌گیرد. در دانشگاه سراسری ۱۵۰ و در دانشگاه آزاد ۱۰۰ «کد رشته محل» قابل انتخاب است. همه کارها باید به سرعت انجام شود. اگرچه مجموع زمان انتخاب رشته دانشگاه‌های مختلف از اواخر مرداد تا نیمه شهریور ادامه دارد ولی برای انتخاب یک دانشگاه سراسری، حدود ۱۰ روز بعد از اعلام کارنامه فرصت هست. یکی دو روز بعد از اعلام کارنامه موسسه‌ها، دفترچه رشته‌ها را آنالیز می‌کنند و جلسات مشاوره شروع می‌شود. در این مدت تمام مشغولیت ذهنی دانش‌آموز و خانواده‌اش، انتخاب رشته دانشگاهی و در نتیجه مسیر آینده و سرنوشت و هدف از زندگی و ... می‌شود. امسال آخرین سالی است که کنکور دو نوبت برگزار شده و از سال بعد دانش‌آموز یک بار فرصت شرکت در کنکور دارد. جلسه کنکور سراسری و آزاد در سال ۱۴۰۲ ادغام شدند و از سال ۱۴۰۲ کنکور در دونوبت برگزار شده است. اساس مشاوره‌ها برای انتخاب رشته سراسری است اما فهرست انتخاب‌های دانشگاه آزاد هم، به صورت یک بخش جانبی به شرکت‌کننده داده می‌شود.

سلبریتی بازار مشاوره

همانطور که برای کلاس‌های آموزش، معلم - سلبریتی وجود دارد برای مشاوره هم می‌شود مشاور - سلبریتی پیدا کرد. افراد صاحب نامی که موسسه‌های مشاوره به اسم خود دارند و گاهی کلاس‌های کنکور هم برگزار می‌کنند.

در تماس با تعدادی از این موسسه‌ها از جزییات برنامه انتخاب رشته می‌پرسیم. همه چیز آنلاین و به صورت ویدئو کنفرانس است. اول یک جلسه یک ساعته آشنایی با علایق دانش‌آموز و اولیا برگزار می‌شود. جلسه یک ساعته دوم برای انتخاب رشته است. بعضی از موسسه‌ها کار را در همین دو جلسه تمام می‌کنند و فهرست رشته‌محل‌ها را می‌نویسند. بعضی از موسسه‌ها تا ۴ جلسه و بیشتر از آن ادامه می‌دهند. اول جلسه خودشناسی برگزار می‌کنند. بعد جلسه رشته شناسی، بعد اولویت شناسی، بعد دانشگاه شناسی و تاکید زیادی دارند که مراحل اولیه باید با استفاده از روانشناسی انجام شود تا دانش‌آموز و اولیا بتوانند علایق خودشان را کشف کنند و با هم به توافق برسند. در نهایت یک مشاور با توجه به نمرات قبولی‌های سال قبل، فهرست رشته‌محل‌های آخر را اعلام می‌کند. گاهی اوقات در پایان فرآیند یک جلسه حضوری هم برگزار می‌شود.

قیمت جلسه‌های انتخاب رشته دانشگاهی در موسسه‌های آموزشی بین ۴ میلیون و ۹۰۰ هزار تا ۹ میلیون تومان است. در شبکه‌های اجتماعی مشاورهای کمتر مشهوری هم هستند که با مبالغ یک یا دو میلیون تومان انتخاب رشته انجام می‌دهند. اولیا، تصویر کارنامه را برایشان ارسال و مبلغ دستمزد را کارت به کارت می‌کنند. مشاور در گفت و گوی تلفنی، رشته‌ محل‌هایی که امکان قبولی داشته باشد را توضیح می‌دهد. انتخاب نهایی با دانش‌آموز و البته خانواده‌اش است که می‌خواهند اول مهر امسال، روی صندلی کدام دانشگاه زندگی را دنبال کنند.

بیشتر بخوانید: جامعه با زبان اشاره بیگانه است

نکته

رشته‌های پزشکی، دامپزشکی، دندان‌پزشکی و داروسازی دانشگاه آزاد همراه با انتخاب رشته دانشگاه سراسری انجام می شود.

مشاورهای صاحب‌نام و مشهور اگر چه موسسه‌هایی به نام خود دارند اما کار مشاوره را به شاگردان و دستیاران می‌سپارند و فقط موارد نهایی را از نظر می‌گذرانند یا تایید می‌کنند. این موسسه‌ها برای زیرپوشش قراردادن داوطلبان غیر تهرانی، جلسات خود را به صورت آنلاین برگزار می‌کنند.

بازاریابی برای جلسه‌های مشاوره مانند بلیت‌های مسافرتی است. هرچه زودتر ثبت نام کنید بیشتر امکان دارد از تخفیف‌ بهره‌مند شوید. در یک مورد، جلسه‌هایی که با ۶ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان برگزار می‌شد قبل از تاریخ اعلام کارنامه اولیه با ۴ میلیون و ۹۰۰ هزار تومان رزرو می‌شد.