همشهری آنلاین - محمد سرابی: نزدیک ۵ درصد جمعیت دنیا دچار مشکلات شنوایی هستند که بخش زیادی از آن‌ها شامل سالمندان می‌شوند اما تعداد کودکانی که ناشنوا به دنیا می‌آیند یا در سال‌های اولیه زندگی، شنوایی خود را از دست می‌دهند؛ کم نیست. آن‌ها تمام عمر خود را با محرومیت از شنیدن صداها می‌گذرانند.
به گفته حسین گلعذار، مدیر انجمن اسلامی ناشنوایان ایران، در کشور بیش از ۳ میلیون نفر ناشنوا وجود دارد و حدود ۸۰ درصد افراد ناشنوا زیر پوشش سازمان بهزیستی کشور هستند. اما تعداد ناشنوایان و کم شنوایان دقیقا مشخص نیست زیرا این نوع معلولیت زمانی ثبت می‌شود که مددجو نیاز به حمایت داشته باشد.
مترجم نه رابط
در ایران تا مدتی قبل از عبارت «رابط» برای کسانی استفاده می‌شد که با استفاده از زبان اشاره بین ناشنوایان و جامعه ارتباط برقرار می‌کنند. اکنون از کلمه «مترجم» استفاده می‌شود که نشان می‌دهد زبان اشاره یک زبان مستقل و کامل است.
اگرچه دستگاه‌های الکترونیک و دیجیتالی برای ناشنوایان ساخته شده است اما همچنان زبان اشاره مهمترین راه ارتباط میان ناشنوایان و جامعه است. بخش بسیار زیادی از داده‌های روزمره از طرف گفت و شنود یا رسانه‌های صوتی منتقل می‌شود و به همین دلیل ناشنوایان اطلاعات کمتری از جهان اطراف خود دارند.
اکرم سلیمی، کارشناس حوزه ناشنوایان می‌گوید: «بر اساس کنوانسیون حقوق معلولان که ایران هم عضو آن شده است، باید زبان اشاره به رسمیت شناخته شده و به صورت عمومی آموزش داده شود. در کشورهایی مانند ژاپن، این زبان را در برنامه درسی مدارس قرار داده‌اند.»
او می‌افزاید: «از طرف دیگر در مراکز خدماتی عمومی باید مترجم ناشنوایان حضور داشته باشد اما در ایران این را نمی‌بینیم.» شاید به همین دلیل است که در ایران حضور ناشنوایان در مراکز عمومی کمتر است. به راستی چند بار در پایانه‌ها، ادارات دولتی بزرگ، مراکز انتظامی و ... با ناشنوایان روبه‌رو شده‌ایم؟
تحصیل مختلط
دغدغه خانواده‌های افراد ناشنوا، ارتباط آن‌ها با جامعه است. موضوع تحصیل این دانش‌آموزان در مدارس مخصوص معلولان یا تحصیل همراه کودکان شنوا، بارها مطرح شده است. مسلما ارتباط میان این دانش‌آموزان باعث می‌شود که در آینده، ناشنوایان مشکلات کمتری در جامعه داشته باشند. اما تحصیل مختلط، نیازمند امکانات کافی، برنامه علمی و همینطور معلمان مسلط به زبان اشاره است. آن هم در شرایطی که بخش بزرگی از جامعه با زبان اشاره کاملا بیگانه هستند.
سلیمی می‌گوید: «اگر در جمع ناشنوایان باشید و دائما از زبان اشاره استفاده کنید بعد از حدود ۲ سال کاملا به آن مسلط خواهید شد. اما اشاره‌های ابتدایی و علامت‌های ضروری را می‌شود در مدت کوتاهی فرا گرفت.»
زبان اشاره ناشنوایان هر کشور با کشور دیگر متفاوت است چنانکه تفاوت‌هایی بین سه کشور آمریکا، انگلیس و استرالیا دیده می‌شود. درباره زبان اشاره که در رسانه‌های ایران به کار می‌رود و نسبت آن با زبان فارسی رایج، اختلافاتی وجود دارد و برخی کارشناسان عقیده دارند که باید یک زبان اشاره اصلی به عنوان مبنا به رسمیت شناخته شود و آموزش‌های عمومی با تمرکز بر آن انجام گیرد.
سه مرحله شنوایی سنجی قبل از مدرسه
به گفته سعید محمودیان، رئیس اداره گوش و شنوایی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، سالانه ۳ تا ۵ هزار نوزاد کم شنوا به دنیا می‌آیند، اما نیمی از کم‌شنوایی‌ها قابل پیشگیری است و زمان طلایی تشخیص، اهمیت ویژه‌ای در این زمینه دارد.
سنجش شنوایی کودکان معمولا در سه مرحله انجام می‌گیرد. ابتدا در هنگام تولد تا ۲ سالگی که در آن دستگاه شنوایی آزمایش می‌شود به این معنی که واکنش بخش حلزونی گوش به ارتعاش‌ها ارزیابی می‌شود. بعد از آن در بین سنین ۳ تا ۵ سالگی، کودکانی که مشکوک به کم شنوایی یا ناشنوایی باشند و این اختلال در رفتار آن‌ها مشهود باشد به کلینیک‌های «اُدیومتری» فرستاده می‌شوند. بار سوم آغاز مدرسه رفتن است و همه دانش‌آموزان سال اول ابتدایی باید آزمایش شنوایی را پشت سر بگذارند.
مراکز شنوایی سنجی روش مشخصی دارند. کودک درون یک اتاقک عایق صوتی می‌نشیند و گوشی مخصوص را روی گوش‌هایش می‌گذارد. او هربار که صدایی شنید باید کلیدی را فشار دهد. آزمایشگر صداهای مختلف را به درون گوشی می‌فرستد و از این راه قدرت و حساسیت دستگاه شنوایی کودک ارزیابی می‌شود. هزینه آزمایش شنوایی سنجی بین ۳۰۰ تا ۵۰۰ هزار تومان و بیشتر از آن است و نیاز به آرامش و همکاری کودک دارد.
