در هفته دوم مرداد ۱۴۰۴، بازار برنج ایران در فضایی مبهم و پرچالش قرار گرفت؛ جایی که قیمت برنج ایرانی تا مرز کیلویی ۳۵۰ هزار تومان بالا رفت و اختلافی آشکار میان قیمت‌ها و سخنان نهادهای رسمی به چشم آمد. در این گزارش، خبرنگار گسترش نیوز به بررسی تحولات اخیر، پیرامون گفته های انجمن تولیدکنندگان برنج و اتحادیه بنکداران مواد غذایی تهران و مواضع مسئولان دولتی پرداخته است که در ادامه می خوانیم.
بررسی داده‌های مرکز آمار ایران نشان می‌دهد متوسط قیمت برنج ایرانی ظرف یک سال (تیر ۱۴۰۳ تا تیر ۱۴۰۴) از کیلویی ۱۱۹ هزار تومان به ۲۸۰ هزار تومان افزایش یافته است و بنابراین رشدی بیش از ۱۳۴٪ را پشت سر گذاشته است. در همان ایام، نمونه‌هایی از برنج ایرانی تا بیش از ۳۴۰ هزار تومان نیز در بازار فروخته شد. در نهایت، حداکثر قیمت خرید برنج هاشمی گیلان از کشاورزان حدود ۳۳۵ هزار تومان بوده که در حال حاضر به حدود ۲۸۰ تا ۲۹۰ هزار تومان کاهش یافته است.
رضا کنگری، رئیس اتحادیه بنکداران مواد غذایی تهران در گفته های اخیر خود، از افت ۱۵ تا ۲۰ درصدی قیمت برنج شمال خبر داد و پیش‌بینی کرد با عرضه بیشتر محصول برداشت‌شده تا دو هفته آینده، روند کاهش قیمت با شیب بیشتری ادامه یابد. او همچنین تأکید کرد که نوسانات اخیر ربطی به احتکار ندارد و محصول جدید وارد بازار شده است.
امیراحمد آقاجانیان، عضو انجمن تولیدکنندگان برنج، ضمن تأیید روند نزولی قیمت، ابراز داشت که قیمت برنج ایرانی نهایتاً تا دو هفته آینده به محدوده ۲۷۰ تا ۲۸۰ هزار تومان خواهد رسید. وی هشدار داد حذف ارز ترجیحی واردات، ممکن است نه تنها کاهش قیمت برنج خارجی را تضمین نکند، بلکه احتمال افزایش قیمت برنج خارجی و در نتیجه تاثیر آن بر قیمت برنج ایرانی را نیز دارد.
موضوع دیگری که بازار را ملتهب کرده، تقلب در بسته‌بندی برنج وارداتی است. برخی واسطه‌ها برنج پاکستانی را با بسته‌بندی‌های تقلبی مانند طارم یا هاشمی جا می‌زنند و با قیمت‌های دوبرابری عرضه می‌کنند. برنجی که قیمت واقعی آن کیلویی حدود ۴۳ هزار تومان است اما با تبدیل برند و بسته‌بندی، تا ۹۵ هزار تومان یا حتی ۱۲۰ هزار تومان فروخته می‌شود. آقاجانیان این موضوع را تأیید کرده و گفت تقریباً ۷۰٪ واردات غیررسمی پاکستانی در مازندران تخلیه می‌شود و پس از بسته‌بندی مجدد به نام برنج ایرانی عرضه می‌شود.
انجمن‌های صنفی انتقاد کرده‌اند که آمار رسمی وزارت جهادکشاورزی درباره تولید برنج داخلی (۲.۷ میلیون تن) اغراق‌آمیز بوده و به تنظیم نامناسب واردات منجر شده است. تولید واقعی در سال گذشته بین ۱.۷ تا ۱.۹ میلیون تن بوده و این اختلاف باعث بی‌تعادلی بازار و مشکلات قیمتی شده است.
برخی مقام‌ها وعده داده‌اند که با عرضه به موقع محصول داخلی، قیمت برنج ایرانی حداکثر تا کیلویی ۲۵۰ هزار تومان برای مصرف‌کننده کاهش یابد. همچنین، با حذف ارز ترجیحی واردات برنج، نگرانی از افزایش قیمت برنج خارجی و تأثیر آن بر بازار داخلی مطرح شده است.
کنگری رئیس اتحادیه بنکداران مواد غذایی ضمن اشاره به ورود برنج خارجی با ارز دولتی، گفته است که واردکنندگان اغلب فاکتور اعلام نمی‌کنند و قیمت‌های تضمینی تعادل بازار را مختل می‌کنند. همچنین، اتحادیه پیشنهاد کرده است رقابت میان تولیدکننده، واردکننده و توزیع‌کننده ایجاد شود تا انحصار و آشفتگی بازار کاهش یابد.
وضعیت بازار برنج نشان می‌دهد که بدون شفافیت در آمار تولید، نظارت مؤثر بر بسته‌بندی و عرضه و هماهنگی میان سیاست‌گذاران و صنوف مرتبط، گرانی همچنان ادامه خواهد یافت. مسئولان تأکید دارند که قیمت تا دو هفته آینده به حدود ۲۷۰ تا ۲۵۰ هزار تومان خواهد رسید و بازار برنج وارداتی نیز باید با شفاف‌سازی فاکتورها و جلوگیری از تقلب، سامان یابد.
