افزایش فاصله سنی والدین با فرزندان در ایران، در آمارهای اخیر رئیس سازمان ثبت احوال به وضوح قابل مشاهده است.میانگین سن پدران در تولد اولین فرزند ۳۲.۵ سال و مادران ۲۷.۶ سال.

به گزارش سرویس اجتماعی تابناک، افزایش فاصله سنی والدین با فرزندان در ایران، در شرایطی رخ می‌دهد که نسل جدید به طور طبیعی با سرعتی بسیار بیشتر از گذشته در حال فاصله گرفتن فرهنگی و اجتماعی از نسل‌های پیشین است. این دوگانگی – هم افزایش شکاف سنی و هم شتاب تغییرات اجتماعی – می‌تواند پیامدهای عمیقی بر ساختار خانواده و روابط بین‌نسلی داشته باشد.

بر اساس گزارش‌ رئیس ثبت احوال، نه تنها سن ازدواج در حال افزایش است (۲۸.۴ سال برای مردان و ۲۴.۱ سال برای زنان در ازدواج اول)، بلکه فاصله ازدواج تا تولد فرزند اول نیز به ۴.۳ سال رسیده است. البته در سال ۱۴۰۲ از سوی رئیس مرکز جوانی جمعیت وزارت بهداشت، فاصله بین ازدواج و تولد نخستین فرزند در زوجین ایرانی 4 تا 5 سال عنوان شده بود. 

این ارقام نشان می‌دهد که مردان و زنان امروزی، در مقایسه با نسل‌های گذشته، دیرتر پا به مرحله والدینی می‌گذارند. این تأخیر به خودی خود مسئله‌ساز نیست، اما وقتی با تغییرات سریع فرهنگی و تکنولوژیک همراه می‌شود، خطر ایجاد شکاف عمیق بین نسل‌ها را تشدید می‌کند.

والدینی که در دهه‌های ۶۰ و ۷۰ شمسی متولد شده‌اند، جهان را پیش از گسترش اینترنت و شبکه‌های اجتماعی تجربه کرده‌اند، در حالی که فرزندانشان از ابتدا در دنیایی دیجیتالی و پرسرعت بزرگ می‌شوند. این تفاوت در تجربه زیسته، درک متقابل را دشوار می‌سازد. والدین ممکن است نتوانند با چالش‌های جدید فرزندپروری – مانند مدیریت حضور آنلاین کودکان یا درک دغدغه‌های روانی نسل جدید – همگام شوند. از طرف دیگر، فرزندان نیز ممکن است ارزش‌ها و سبک زندگی والدین خود را متعلق به گذشته ببینند و احساس کنند که درک نمی‌شوند.

افزایش سن والدین هنگام تولد فرزند، به معنای آن است که آن‌ها در میانسالی با مسئولیت‌های سنگین تربیت کودکان پرانرژی روبه‌رو می‌شوند، در حالی که خود ممکن است با محدودیت‌های جسمی یا فشارهای شغلی این دوره از زندگی دست‌وپنجه نرم کنند. این وضعیت می‌تواند به کاهش کیفیت ارتباطات خانوادگی و حتی احساس تنهایی در فرزندان منجر شود، زیرا والدین نه از نظر سنی و نه از نظر فرهنگی هم‌قدم با آنان نیستند.

در آینده نزدیک، این شکاف ممکن است به بازتعریف روابط درون خانواده‌ها بینجامد. نقش سنتی خانواده به عنوان حلقه اتصال نسل‌ها کمرنگ‌تر می‌شود و جای خود را به تأثیرپذیری بیشتر فرزندان از فضای مجازی، گروه همسالان و رسانه‌ها می‌دهد. همچنین، با افزایش سن والدین، حمایت‌های مالی و عاطفی از فرزندان ممکن است دیرتر آغاز شود یا با محدودیت‌هایی همراه باشد، چرا که والدین در آستانه میانسالی یا کهنسالی با هزینه‌های تحصیل و ازدواج فرزندان مواجه می‌شوند. این وضعیت فشار مضاعفی بر نسل جدید وارد می‌کند و ممکن است منجر به احساس مسئولیت زودهنگام یا حتی انزوا در میان جوانان شود.

سؤال اینجاست که آیا خانواده‌های ایرانی می‌توانند با این تغییرات سازگار شوند و پل‌های ارتباطی بین نسل‌ها را حفظ کنند؟ یا اینکه هر نسل بیش از پیش در دنیای خودش محصور خواهد شد؟ پاسخ به این پرسش تا حد زیادی به توانایی جامعه در ایجاد سازوکارهای جدید برای گفت‌وگوی بین‌نسلی بستگی دارد – گفت‌وگویی که امروز بیش از هر زمان دیگری به نظر ضروری می‌رسد.