عصر ایران/ سواد زندگی؛ مریم طرزی- بسیاری از ما وقتی حالمان خوش نیست یا نگرانیم و به اصطلاح دلشوره داریم، برای توصیف وضعیت مان می گوییم اضطراب و استرس دارم. آیا این دو مفهوم معنای یکسانی دارند و به نحوی مترادف هم هستند یا تفاوت های اساسی ای با هم دارند؟ برای شناخت بهتر این دو مفهوم روانشناختی با ما همراه باشید.
شدت و مدت زمان "پاسخ"، تنها دو مورد از تفاوت‌های بین اضطراب و استرس است.
“پاسخ” به مجموعه واکنش‌های جسمی، احساسی، ذهنی و رفتاری اطلاق می‌شود که فرد در مواجهه با موقعیتی که باعث استرس یا اضطراب می‌شود، از خود نشان می‌دهد.
اتواع پاسخ‌ها عبارتند از:
فیزیولوژیکی: تغییرات بدنی مانند افزایش ضربان قلب، تنفس سریع‌تر، تعریق، انقباض عضلات، ترشح هورمون‌هایی مانند کورتیزول و آدرنالین.
عاطفی: احساساتی مانند ترس، نگرانی، بی‌قراری، کج‌خلقی، یا اضطراب.
شناختی: افکار و باورهای مرتبط با موقعیت، مانند نگرانی در مورد آینده، تمرکز بر جنبه‌های منفی، یا دشواری در تمرکز.
رفتاری: اقداماتی که فرد انجام می‌دهد، مانند اجتناب از موقعیت، پرخاشگری، یا تلاش برای حل مسئله.
تفاوت‌های بین اضطراب و استرس در جهانی که اختلالات مرتبط با این احساسات درصد قابل توجهی از شیوع جهانی را به خود اختصاص داده‌اند، مبهم است.
به عنوان مثال، در اسپانیا، اضطراب 6.7٪ از جمعیت را تحت تأثیر قرار می‌دهد و به عنوان پنجمین کشور با بالاترین سطح استرس در بین اعضای اتحادیه اروپا رتبه‌بندی می‌شود.
با این حال، این احساسات تطبیقی به نیازهای مختلفی پاسخ می‌دهند، بنابراین مهم است که بدانید چگونه آنها را از هم متمایز کنید.
برای بهبود توانایی خود در درون‌نگری و ارائه اطلاعات واضح در مورد مشکلی که چنین در جهان همه گیر شده است، بیایید نگاهی دقیق تر به این دو مفهوم از زاویه علم بیاندازیم.
استرس پاسخی به یک نیاز فوری محیطی، مانند یک خطر فوری است. هدف آن تسریع پاسخ برای حل هر چه سریع‌تر وضعیت است و از طریق فعال کردن سیستم عصبی سمپاتیک انجام می‌شود.
در شرایط حاد، استرس می‌تواند سازگارانه و مفید باشد و به ما در مقابله با سناریوهای اضطراری کمک کند.
با این حال، وقتی مزمن یا حاد می‌شود، از نظر بالینی قابل توجه است و می‌تواند پیامدهای جدی برای سلامتی داشته باشد.
از سوی دیگر، اضطراب یک احساس پیش‌بینی‌کننده است. این بدان معناست که وقتی فرد یک موقعیت خطرناک را در آینده پیش‌بینی می‌کند، فعال می‌شود. پاسخ فیزیولوژیکی، وابسته به سیستم عصبی سمپاتیک، با هدف جلوگیری از این وضعیت است، نه حل آن.
بنابراین، اضطراب نیز تا زمانی که به طور مداوم یا در غیاب خطر واقعی تجربه نشود، یک احساس سازگارانه و مفید است.
هر دو احساس دارای مجموعه‌ای از تظاهرات فیزیکی مشابه هستند که آنها را به راحتی قابل تشخیص می‌کند. این موارد عبارتند از:
لرزش
عرق کردن
سیخ شدن مو
گشاد شدن برونش‌ها
گشاد شدن مردمک چشم
اختلال در هضم
افزایش ضربان قلب و تنفس
بنابراین، دانستن تفاوت‌های بین اضطراب و استرس در سطح شناختی مفید است، زیرا کلید توصیف آنها و البته درمان آنها در همین نهفته است. بیایید آنها را با جزئیات بررسی کنیم.
از آنجایی که هر دو پاسخ عاطفی تحریکی و مرتبط با خطر (چه واقعی و چه پیش‌بینی‌شده) هستند، به راحتی می‌توان آنها را با هم اشتباه گرفت یا حتی همزمان آنها را تجربه کرد. بنابراین، به این تفاوت‌های خاص توجه کنید.
استرس: معمولاً در پاسخ به یک اتفاق مشخص و قابل مشاهده (مانند یک موقعیت اورژانسی، یک ضرب‌الاجل کاری، یا یک بحث خانوادگی) ایجاد می‌شود. یعنی شما می‌دانید چه چیزی باعث استرس شما شده است.
اضطراب: برخلاف استرس، اغلب با پیش‌بینی یا نگرانی در مورد اتفاقات آینده همراه است، حتی اگر آن اتفاقات قطعی نباشند یا اصلاً رخ ندهند.
به همین دلیل، اضطراب معمولاً نقطه شروع یا پایان مشخصی ندارد. انگار که یک حالت هیجان عصبی مداوم و مبهم است که منشأ واضحی ندارد و بیشتر به آینده مربوط می‌شود
در مورد استرس، عاملی که آن را تحریک می‌کند از محیط ناشی می‌شود. یعنی فرد با موقعیتی روبرو می‌شود که نیاز به پاسخ فوری دارد.
از سوی دیگر، عواملی که حالت اضطراب را ایجاد می‌کنند درونی هستند و توسط ترسی که فرد در مورد آن موقعیت احتمالی که پیش‌بینی می‌کند، احساس می‌کند، ایجاد می‌شوند.
در اضطراب، مدت زمان اثرات پیچیده است، زیرا هیجان به عوامل شناختی پاسخ می‌دهد و می‌تواند حتی اگر موقعیت مشکل‌ساز هرگز رخ ندهد، ادامه یابد. با این حال، استرس زمانی پایان می‌یابد که محرکی که آن را تحریک می‌کند، از بین برود.
اگر استرس مزمن شود، به این دلیل است که عواملی که باعث آن می‌شوند بسیار زیاد هستند یا هرگز پایان نمی‌یابند.
شدت استرس و اضطراب بسته به عوامل تحریک‌کننده متفاوت است. اما در مورد اول، به شدت درک شده از رویداد استرس‌زا مربوط می‌شود. وقتی صحبت از اضطراب می‌شود، درجه آن ذهنی‌تر است و به افکار فرد بستگی دارد.
یکی دیگر از تفاوت‌های بین اضطراب و استرس، شدت اختلالات روانی است که ایجاد می‌کنند. مورد اول دامنه وسیع‌تری دارد، زیرا به فوبیا یا اختلالات پانیک و موارد دیگر مربوط می‌شود.
شدت استرس، چه در اشکال حاد و چه در اشکال مزمن، کمتر از اضطراب است. حال، وقتی صحبت از اختلالات ارگانیک، مانند مشکلات قلبی عروقی، می‌شود، شدت آنها نیز باید در نظر گرفته شود.
این احساسات تطبیقی به روش‌های مختلفی در مشاوره درمان می‌شوند. وقتی استرس مزمن می‌شود، درمان بر توسعه استراتژی‌های مقابله‌ای، مانند آموزش مدیتیشن یا تکنیک‌های تنفس، تمرکز دارد.
وقتی صحبت از اضطراب می‌شود، درمان ترکیبی با داروهای روانگردان ممکن است ضروری باشد.
نتایج مطالعات موجود در مجله الکترونیکی eNeurología حاکی از این است که تلاش‌ها در درمان با هدف غلبه بر باورهای ناسازگار و غیرفعال کردن رفتارهای اجتنابی انجام خواهد شد.
همانطور که می‌بینید، دانستن تفاوت‌های بین اضطراب و استرس نه تنها در سطح درون‌نگری مهم است. یادگیری شناسایی و توصیف این تفاوت‌ها، دریچه‌ای به سوی تصمیم‌گیری بهتر است، زیرا آنها شما را ترغیب می‌کنند تا محیط را تغییر دهید و به نفع سلامت روان خود تلاش کنید.
در جهانی که از هر هشت نفر، یک نفر از یک اختلال روانی رنج می‌برد و اختلالات افسردگی و اضطراب از سال ۲۰۲۰، ۲۶ درصد افزایش یافته است (و همچنان در حال افزایش است)، هر کاری که بتوان برای بهبود احساسات خود انجام داد، بسیار ارزشمند است.
بنابراین، اگر فکر می‌کنید استرس شما به مرور زمان بیش از حد ادامه می‌یابد یا اضطراب شما شروع به فلج کردن شما می‌کند، در درخواست کمک روانشناسی تردید نکنید.
همه ما شایسته سلامت روان خوب هستیم.
کانال تلگرامی سواد زندگی: savadzendegi@
