پژوهش علمی بزرگی ارتباطی میان داروی معروف «ویاگرا» و کاهش قابل‌توجه خطر ابتلا به بیماری آلزایمر را نشان داده است. این مطالعه نشان می‌دهد که سیلدنافیل (Sildenafil)، ماده مؤثر در این دارو، می‌تواند از مغز در برابر پروتئین‌های سمی محافظت کند. با‌این‌حال، کارشناسان در مورد نتیجه‌گیری‌های عجولانه هشدار می‌دهند و بر لزوم انجام کارآزمایی‌های بالینی دقیق تأکید می‌کنند.
براساس گزارش لایو ساینس، پژوهش محققان کلینیک کلیولند آمریکا از دو بخش مجزا و مکمل تشکیل شده است؛ در بخش اول محققان با تحلیل داده‌های بیمه درمانی بیش از ۲ میلیون بیمار مبتلا به فشار خون شریانی ریوی، به نتیجه آماری قابل توجهی دست یافتند. بیمارانی که برای درمان این عارضه از داروی سیلدنافیل (با نام تجاری Revatio) استفاده می‌کردند، ۳۰ تا ۵۴ درصد کمتر از بیمارانی که داروهای دیگر فشار خون مصرف می‌کردند، به بیماری آلزایمر مبتلا شده بودند.
در بخش دوم این پژوهش، برای درک مکانیسم احتمالی این اثر محافظتی، محققان در آزمایشگاه نورون‌هایی را که از سلول‌های بنیادی بیماران مبتلا به آلزایمر رشد داده بودند، به مدت پنج روز در معرض سیلدنافیل قرار دادند. نتایج این بخش نیز امیدوارکننده بود.
محققان در آزمایشگاه متوجه شدند با مصرف سیلدنافیل سطح پروتئین سمی تاو (Tau)، که تجمع آن یکی از مشخصه‌های اصلی بیماری آلزایمر است، به‌طور قابل توجهی در سلول‌های تحت درمان کاهش یافت. همچنین، این دارو باعث فعال‌شدن ژن‌های مرتبط با رشد اعصاب و کاهش التهاب در سلول‌های مغزی شد.
دانشمندان هنوز مکانیسم دقیق این اثر را نمی‌دانند، اما نظریه اصلی بر پایه عملکرد شناخته‌شده سیلدنافیل استوار است. این دارو با مهار یک آنزیم باعث انبساط عروق خونی و افزایش جریان خون می‌شود. فرضیه این است که این افزایش جریان خون در مغز می‌تواند به پاکسازی پروتئین‌های سمی مانند تاو و بتا آمیلوئید که عامل اصلی آلزایمر هستند، کمک کند.
با وجود این نتایج هیجان‌انگیز، کارشناسان بر لزوم احتیاط تأکید می‌کنند؛ این پژوهش فقط یک ارتباط آماری قوی را نشان می‌دهد و یک رابطه علت و معلولی قطعی را اثبات نمی‌کند. همچنین در تحلیل داده‌های بیمه عواملی مانند ژنتیک و وضعیت اجتماعی-اقتصادی که می‌توانند بر خطر آلزایمر تأثیرگذار باشند، در نظر گرفته نشده‌اند.
بااین‌وجود، سیلدنافیل نامزدی ایده‌آل برای فرایندی به نام «تغییر کاربری دارو» (Drug Repurposing) است. محققان می‌گویند: «ما از پتانسیل این دارو بسیار هیجان‌زده هستیم.» اما تأکید می‌کنند که درحال‌حاضر، به هیچ وجه نمی‌توان ویاگرا را برای پیشگیری از آلزایمر تجویز کرد. گام بعدی و ضروری، انجام کارآزمایی‌های بالینی بزرگ و کنترل‌شده است که شاید دو تا سه سال یا بیشتر طول بکشد.
یافته‌های این پژوهش در ژورنال Alzheimer's Disease منتشر شده است.
