صنعت معدن و فلزات نقش محوری در گذار جهانی به انرژی پاک ایفا می‌کند. مواد معدنی مانند لیتیوم، مس، کبالت، نیکل و‌گرافیت که برای تولید باتری‌های لیتیوم-یون، پنل‌های خورشیدی و توربین‌های بادی ضروری هستند، با تقاضای فزاینده‌ای مواجه شده‌اند. از سال ۲۰۱۰، میزان مواد معدنی مورد نیاز برای هر واحد جدید تولید انرژی تا ۵۰ درصد افزایش یافته و پیش‌بینی می‌شود تقاضای جهانی برای این مواد تا سال ۲۰۴۰ چهار برابر شود این رشد تقاضا کسب‌وکارهای معدنی را به افزایش تولید بیشتر واداشته است، درحالی‌که فشارهای زیست‌محیطی و نظارتی برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای به شدت افزایش یافته‌اند. این اتفاق باعث شده تمرکز صنعت به سمت توسعه فناوری‌های کم‌کربن و راهکارهای سبز معطوف شود.
صنعت معدن به‌تنهایی ۲ تا ۳ درصد و تولید فلزات ۸ تا ۱۰ درصد از انتشار کربن جهانی را تشکیل می‌دهند. در مجموع، این صنعت مسوول حدود نیمی از انتشار گازهای گلخانه‌ای بخش صنعتی جهان است. این آمار، ضرورت تسریع تلاش‌های کربن‌زدایی را برجسته می‌کند. با این حال، مدیران این صنعت معتقدند که رشد تولید و کربن‌زدایی می‌توانند به‌صورت هم‌افزا پیش بروند و نیازی به انتخاب بین این دو نیست.
کارشناسان معتقدند که ادغام کربن‌زدایی در استراتژی کلان شرکت، موثرترین راه برای دستیابی به اهداف زیست‌محیطی است. برخلاف تصور برخی که کربن‌زدایی را هزینه‌ای اضافی برای انطباق با مقررات می‌دانند، این فرآیند به‌عنوان فرصتی تجاری دیده می‌شود که با تحلیل هزینه-فایده دقیق، ارزش قابل‌توجهی برای شرکت‌ها ایجاد می‌کند. به گفته معاون پایداری و امور نظارتی شرکت «آگنیکو ایگل ماینز»، فواید واقعی کربن‌زدایی زمانی حاصل می‌شود که شرکت‌ها روش‌های انجام فعالیت‌های معدنی را به‌صورت اساسی تغییر دهند؛ نه صرفاً با اجرای پروژه‌های جانبی کاهش کربن در سایت‌های موجود. او با تاکید بر ضرورت نگاه بلندمدت، تصریح کرد که برای دستیابی به هدف انتشار خالص صفر تا سال ۲۰۵۰، شرکت‌ها باید از مرحله طراحی عملیات به فکر کاهش کربن باشند و جنبه‌هایی همچون تهویه، حمل‌ونقل مواد و تامین انرژی را با رویکردی پایدار و کم‌کربن بازنگری و برنامه‌ریزی کنند.
تحول عملیاتی و کربن‌زدایی به‌صورت متقابل یکدیگر را تقویت می‌کنند. به گفته اندرو مک‌هاردی، رهبر مرکز کربن‌زدایی KPMG در کانادا، «معدن و فلزات کسب‌وکارهایی بسیار فنی هستند و به فناوری و نوآوری برای افزایش بهره‌وری وابسته‌اند. بهترین روشی که در مشتریان خود مشاهده‌کرده‌ایم، ادغام کربن‌زدایی در برنامه‌ریزی سرمایه و تعالی عملیاتی است که توسعه دارایی‌ها و بهبود بهره‌وری، عملکرد و کیفیت را امکان‌پذیر می‌کند.» برای مثال، برقی‌سازی کامیون‌ها با بهینه‌سازی طراحی معدن و مدیریت استراتژیک انرژی، هم انتشار کربن را کاهش می‌دهد و هم بهره‌وری را افزایش می‌دهد. این اقدامات نشان می‌دهند که کربن‌زدایی نه‌تنها به محیط زیست کمک می‌کند، بلکه با کاهش مصرف انرژی، هزینه‌های عملیاتی را نیز پایین می‌آورد.
شرکت‌های فلزی در حال اجرای برنامه‌های سرمایه‌گذاری بی‌سابقه‌ای برای کربن‌زدایی هستند. بر اساس گزارش موسسه KPMG حدود سه‌چهارم مدیران این صنعت اعلام کرده‌اند که در فناوری‌های صرفه‌جویی انرژی، مانند بازیافت فلزات با استفاده از برق بدون فسیل و بیوگاز، سرمایه‌گذاری می‌کنند. در استرالیا، شرکت‌های ریو تینتو، BHP و BlueScope در حال توسعه اولین کوره ذوب الکتریکی آزمایشی برای تولید آهن هستند. همچنین، کنسرسیوم SSAB و Electra در تلاش برای توسعه فرآیندی برای تولید ورق‌های آهن بدون استفاده از زغال کک یا سوخت‌های فسیلی هستند. در صورت موفقیت تجاری این فناوری‌ها، صنعت فولاد می‌تواند به تولید با انتشار کربن نزدیک به صفر دست یابد.
مدیران معدنی نسبت به چشم‌انداز رشد درآمد خود خوش‌بین‌تر از دو سال گذشته هستند. بر اساس اطلاعات گزارش KPMG، سفارش‌های مشتریان افزایش یافته و انتظار می‌رود اهداف پایداری به تدریج محقق شوند. با این حال، این خوش‌بینی با چالش‌هایی مانند نوسانات قیمت و افزایش ریسک‌های تجاری همراه است. به گفته هنینگ اوپرمن، معاون ارشد مالی شرکت سیبانی-استیل‌واتر، «هیچ‌کس برای افت شدید قیمت کالاها در دو سال گذشته آماده نبود، اما ما کسب‌وکار خود را به‌گونه‌ای مدیریت می‌کنیم که در هر محیط قیمتی پایدار باشد.»
تمرکز جغرافیایی عرضه مواد معدنی کلیدی، مانند تولید بیش از ۵۰ درصد فلزات و مواد معدنی مورد نیاز برای گذار انرژی در آسیا-اقیانوسیه و آمریکای لاتین، و نزدیک به ۷۰ درصد مواد حیاتی باتری‌های لیتیوم-یون در آسیا-اقیانوسیه، ریسک‌های ژئوپلیتیک را افزایش داده است. این موضوع، نیاز به تنوع‌بخشی به منابع تامین و ایجاد روابط نزدیک‌تر با تامین‌کنندگان برای مدیریت اختلالات احتمالی را برجسته می‌کند.
مشتریان، به‌ویژه در صنایع زیرساختی و ساختمانی، به‌دنبال محصولات با ردپای کربن پایین هستند. کارشناسان معتقدند موقعیت سبز و قیمت بالاتر ناشی از آن، در صنعت به یک ارزش تبدیل شده است. کریگ میلر، مدیرعامل آنگلو امریکن پلاتینوم، نیز تاکید دارد که تقاضا برای استخراج پایدار فلزات گروه پلاتین و فلزات پایه‌ای افزایش یافته، چرا که این فلزات در گذار انرژی نقشی کلیدی دارند. این شرکت با همکاری تویوتا و سیف‌درایور، پروژه‌ای برای آزمایش تاکسی‌های هیدروژنی در برلین اجرا کرده است.
ادغام کربن‌زدایی در استراتژی‌های کلان یک فرآیند پیچیده است که نیازمند تحول کامل مدل عملیاتی از ابتدا تا انتها (end-to-end) است. این فرآیند نباید به صورت جزیره‌ای اجرا شود، بلکه باید در تمامی بخش‌های زنجیره تامین، از مراحل بالادستی تا پایین‌دستی، به صورت یکپارچه پیاده‌سازی گردد. سپانتا دوری، معاون استراتژی شرکت تک ریسورسز، تاکید می‌کند که «اجرای کربن‌زدایی فرایندی پیچیده است و نباید صرفاً برای نشان دادن پیشرو بودن انجام شود. ما با به‌کارگیری راهکارهای کربن‌زدایی عملی و فناوری‌پذیر، ارزش واقعی برای سهامداران خود خلق می‌کنیم.» تاکنون تنها ۲۸ درصد از شرکت‌ها کربن‌زدایی را به‌طور کامل در استراتژی‌های خود جای داده‌اند و ۳۴ درصد دیگر در مراحل ابتدایی این مسیر قرار دارند.
سومین رویداد جامع معدنی ایران ۲۷ تا ۳۰ مردادماه ۱۴۰۴ به ابتکار گروه رسانه‌ای «دنیای‌اقتصاد» برگزار می‌شود.
این رویداد متشکل از سه بخش است و شامل «پانزدهمین همایش و نمایشگاه چشم‌انداز صنعت فولاد و سنگ آهن ایران با نگاهی به بازار»، «هفتمین همایش و نمایشگاه چشم‌انداز صنایع فلزات غیرآهنی ایران و فناوری‌های وابسته با نگاهی به تولید و بازار» و «چهارمین همایش و نمایشگاه معدنکاری دیجیتال» می‌شود. بازدید از این نمایشگاه‌ها که در مرکز همایش‌های بین‌المللی برج میلاد برگزار می‌شود، برای عموم آزاد است. این رویداد هشت محور اصلی دارد که قرار است در طول ۴روز مورد بحث و بررسی سیاستگذاران، کارشناسان، فعالان معدنی و مدیران قرار گیرد. هدف از برگزاری چنین رویدادی، ایجاد فرصتی ارزشمند برای تبادل اطلاعات بین بازیگران اصلی حوزه معدن و صنایع معدنی اعم از دولت، بخش خصوصی و انجمن‌های تخصصی داخلی و بین‌المللی است. امید است با همکاری کلیه دست‌اندرکاران این حوزه بتوان به اهداف عالی حوزه معدن نائل آمد. علاقه‌مندان برای کسب اطلاعات بیشتر درباره این همایش می‌توانند به سایت events.donya-e-eqtesad مراجعه کنند.
