به گزارش اقتصاد نیوز، روز جمعه ایران و تروئیکای اروپایی در استانبول به گفتگو نشستند. این نشست پس از ماه‌ها وقفه درحالی برگزار شد که موجی از بی‌اعتمادی میان دو طرف دیده می‌شد. مذاکرات استانبول که نزدیک به 4 ساعت طول کشید؛ ظاهرا با پیشنهاداتی از سوی اروپا و ایران همراه بوده است. پیشنهاداتی که هنوز مشخص نیست چه جزئیاتی دارد و آیا می‌تواند از فعال شدن مکانیسم ماشه جلوگیری کند؛ یا تنها به برگزاری جلسات متعدد مذاکره می‌انجامد.
در همین رابطه «اقتصادنیوز» با رحمن قهرمانپور کارشناس مسائل بین‌الملل در مورد مذاکرات روز جمعه در استانبول به گفتگو نشسته است.
قهرمانپور تاکید دارد؛«بعد از حملات به ایران بی‌اعتمادی بین ایران و اروپا و آمریکا بیشتر شده و در داخل صداها و جریان‌هایی وجود دارند که معتقدند مذاکرات فریبی بیش نیست.»
مشروح گفتگوی اقتصادنیوز با رحمن قهرمانپور را بخوانید؛
****
آقای قهرمانپور! گفتگوهای روز جمعه در فضایی مبهم و همراه با تنش پس از جنگ تحمیلی ۱۲ روزه انجام شد. فضای گفتگوهای روز جمعه در استانبول را چطور ارزیابی می‌کنید؟
انتظار از گفتگوهای روز جمعه زیاد نبود. از قبل هم می‌توانستیم حدس بزنیم که در فضای بی‌اعتمادی شدید بین ایران و غرب حاکم است، بعید است توافق خاصی صورت بگیرد. اما از این لحاظ اهمیت داشت که ایران نشان داد هنوز مسیر دیپلماسی را کنار نگذاشته و همین هم برای اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها معنادار بود.
جدای از شروطی که طرف اروپایی در مورد تقویت مکانیسم ماشه اعلام کرده، لفظ این مذاکرات مهم بود و نشان داد که ایران همچنان به مذاکرات اهمیت می‌دهد.
دو دور پیش از جنگ تحمیلی علیه ایران با اروپایی ها به مذاکره نشستیم و به نتیجه‌ای نرسیدیم. اما این‌بار قضیه کمی متفاوت است و دو طرف تا پایان تابستان برای رسیدن به یک توافق فرصت دارند. آیا در بازخوردهایی که از مذاکرات روز جمعه دیده شد، امکان یک توافق وجود دارد؟
خبرهایی که تا الان آمده، متفاوت است. برخی می‌گویند توافقی نشده و برخی می‌گویند امکان توافق است. آنچه رسمی اعلام شده این است که دو طرف در مورد ادامه مذاکرات به توافق رسیده‌اند که این بیان مودبانه ادامه اختلافات است و نشان می‌دهد اختلافات جدی وجود دارد.
اروپایی‌ها آنطور که در رسانه‌ها آمده دو شرط تعیین کرده‌اند؛ یکی اینکه ایران به میز مذاکرات با آمریکا برگردد و دوم اینکه همکاری‌های خود را با آژانس از سر بگیرد. نمی‌دانیم که غیر از این دو، شرط دیگری وجود دارد یا نه. اما در کل شرایط سخت‌تر از گذشته است و بعد از حملات به ایران بی‌اعتمادی بین ایران و اروپا و آمریکا بیشتر شده و در داخل صداها و جریان‌هایی وجود دارند که معتقدند مذاکرات فریبی بیش نیست.
این جریانات هم قدرتمند هستند و فشارهایی که برروی تیم مذاکره آمده خیلی زیاد است و آن را می‌توان در گفتار تیم مذاکره هم مشاهده کرد.
دو روایت وجود دارد؛ یکی اینکه ایران با ماجرای تعویق مکانیسم ماشه موافقت کرده است و دیگری که می‌گوید ایران با این تعویق مخالفت کرده. برخی منابع داخلی می‌گویند که ایران موافق چنین امری نیست. چرا ایران با ایده تعویق در مکانیسم ماشه مخالف است؟
طبیعتا وقتی وضعیت موجود ادامه پیدا کرده و محدودیت‌ها برای ایران برداشته نشود، به معنای آن است که تحریم‌ها علیه ایران ادامه پیدا می‌کند. بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ در ۲۶ مهر ۱۴۰۴ یعنی سه ماه دیگر اگر مکانیسم ماشه فعال نشود، محدودیت‌هایی که بر برنامه هسته‌ای ایجاد شده، برداشته می‌شود.
ایران دوست دارد مکانیسم ماشه فعال نشده و محدودیت‌ها برداشته شود. نکته دوم این است که آن شروطی که اروپا در ازای تعلیق مکانیسم ماشه مطرح می‌کند، شروطی هستند که ممکن است با خواسته‌های ایران متفاوت باشد.
برخی رسانه‌ها از شرطی که ایران مقابل اروپا قرار داده است حرف می‌زنند. به نظر شما این شرط چیست و آیا می‌تواند نظر تروئیکای اروپایی را جلب کند؟
ما هنوز خبر نداریم که پیشنهاد مورد نظر چیست. البته بحث‌هایی در مورد پیشنهادهای حقوقی مطرح شده. از جمله اینکه ایران گفته ایران می‌گوید اروپا چون از برجام خارج شده نمی‌تواند مکانیسم ماشه را فعال کند یا چین و روسیه می‌توانند در این مسیر با ایران همکاری کنند. اما اینها در حد فرضیه است و ما هنوز خبر موثقی درموردش نداریم.
شما در بین گفته‌هایتان به این موضوع پرداختید که ایران کشورهای اروپایی را از نظر قانونی برای فعال کردن مکانیسم ماشه محق نمی‌داند. کمی بیشتر به این موضوع بپردازیم.
این موضوع بیشتر حقوقی است. همانطور که در یکی از توئیت‌های اقای عراقچی هم آمده بود، ایران معتقد است چون اروپا به حمله اسرائیل به تاسیسات هسته‌ای ایران انتقاد و با آن مخالفت نکرده، این کار به معنای نقض روح برجام است و هر یک از طرفین برجام را نقض کند آن توافق منتفی می‌شود.
چه سناریوهایی در مورد نتیجه گفتگوها میان ایران و تروئیکای اروپایی مطرح است؟
اروپا فعلا عزم خود را برای بازگرداندن مکانیسم ماشه جزم کرده. فعلا در افق نمی‌توانیم بگوییم که از تصمیم خود صرف‌نظر خواهد کرد؛ مگر اینکه ایران توافقی را با اروپا، آمریکا یا هر دو داشته باشد. ایران ظاهرا ترجیح می‌دهد فعلا با اروپا توافق کند و بعد برود سراغ توافق با آمریکا که دارای پیچیدگی‌های خاص است.
خوشبینی ما به خاطر جنگ تحمیلی ۱۲ روزه و پیامدهای آن در سیاست داخلی ایران و برداشت طرف مقابل کمتر شده است. طرف غربی و آمریکایی بر این باورند که ایران از هر موقعیت دیگری ضعیف‌تر است و در داخل ایران هم مخالفت وجود دارد.
سناریوی خوشبینانه این است که توافقی صورت بگیرد. یا آمریکا باید امتیازی بدهد که ایران را راضی کند یا ایران به یک جمع‌بندی برسد که می‌تواند با مذاکره مساله را حل کند.
