در سه روز ابتدایی بازگشایی، قیمت‌‌‌های پایانی برخی از این صندوق‌ها رشد قابل‌‌‌توجهی نداشت و سرمایه‌‌‌گذارانی که عجولانه واحدها را فروختند، بازدهی کمتری کسب کردند. اما چرا این اتفاق افتاد و چگونه صندوق‌های صدور و ابطالی در این توفان بازار عملکرد متفاوتی داشتند؟
بازگشایی بازار با موجی از هیجانات همراه بود. سرمایه‌‌‌گذاران، نگران از ادامه بحران، به فروش گسترده واحدها روی آوردند. تعطیلی ۱۰ روزه بازار تاثیر عمیقی بر اعتماد سرمایه‌‌‌گذاران گذاشت. این توقف طولانی‌‌‌مدت که برای بسیاری غیرمنتظره بود، باعث شد برخی سرمایه‌‌‌گذاران احساس کنند اعتماد چندین‌‌‌ساله به نقدشوندگی و ثبات این صندوق‌ها خدشه‌‌‌دار شده است. با این حال، این شرایط برای صندوق‌های ETF آزمونی بود تا کارآیی خود را در بحران نشان دهند. برخی از صندوق‌ها با مدیریت مناسب، متناسب با روزهای تعطیلی، قیمت‌‌‌ها را افزایش دادند و نقدشوندگی واحدها را تضمین کردند. اما برخی دیگر نه‌‌‌تنها سود دوران تعطیلی ۱۰ روزه را لحاظ نکردند، بلکه افزایش قیمت آنها در روز بازگشایی حتی کمتر از روزهای عادی بود که این موضوع نارضایتی سرمایه‌‌‌گذاران را به دنبال داشت.
با این حال، صندوق‌های ETF به دلیل قابلیت معامله در ساعات بازار، نقدشوندگی بالایی دارند. این ویژگی، آنها را برای سرمایه‌‌‌گذارانی که به دنبال انعطاف‌‌‌پذیری هستند، جذاب می‌‌‌کند. اما در شرایط بحرانی، همین وابستگی به عرضه و تقاضا می‌تواند به نوسانات قیمتی منجر شود. خوشبختانه، بازارگردان‌‌‌ها در این دوره نقشی حیاتی ایفا کردند.
با وجود هیجانات شدید بازار و حجم بالای فروش، بازارگردان‌‌‌ها مانند سپری مستحکم عمل کردند. آنها با مدیریت عرضه و تقاضا، نقدشوندگی صندوق‌های ETF را حفظ کردند و مانع از تشکیل صف‌‌‌های فروش سنگین شدند. این عملکرد، اعتماد سرمایه‌‌‌گذاران را تا حدی به این صندوق‌ها بازگرداند و بازار را اقناع کرد. حتی در روزهایی که بازار پرنوسان بود، بازارگردان‌‌‌ها با تنظیم قیمت‌‌‌ها، از افت شدید ارزش واحدها جلوگیری کردند. با این حال، موفقیت صندوق‌های ETF در شرایط بحرانی به‌شدت به عملکرد بازارگردان‌‌‌ها و مدیریت صحیح آنها وابسته است و ضعف در این حوزه می‌تواند آسیب‌‌‌پذیری این صندوق‌ها را در توفان‌‌‌های بازار آشکار کند.
در سوی دیگر، صندوق‌های درآمد ثابت صدور و ابطالی مانند سنگرهایی مستحکم در برابر نوسانات بازار ایستادگی کردند. این صندوق‌ها که بر اساس ارزش خالص دارایی (NAV) قیمت‌‌‌گذاری می‌شوند، از هیجانات کوتاه‌‌‌مدت بازار تاثیر نپذیرفتند. سرمایه‌‌‌گذارانی که به دنبال سود روزشمار و مطمئن بودند، در این صندوق‌ها آرامش خاطر بیشتری یافتند. برخلاف ETFها، فرآیند صدور و ابطال این صندوق‌ها آنها را از نوسانات لحظه‌‌‌ای بازار دور نگه داشت. این ویژگی، به‌‌‌ویژه در شرایط بحرانی، برای سرمایه‌‌‌گذاران ریسک‌‌‌گریز که به دنبال ثبات هستند، یک مزیت بزرگ بود. در واقع، این صندوق‌ها نشان دادند که در روزهای پرتلاطم، می‌توانند لنگرگاه امنی برای سرمایه باشند.
بازگشایی بازار پس از ۱۰ روز تعطیلی در خرداد ۱۴۰۴، آزمونی تعیین‌‌‌کننده برای صندوق‌های درآمد ثابت بود. تعطیلی طولانی‌‌‌مدت اعتماد به صندوق‌های قابل معامله در بورس را متزلزل کرد، اما برخی از این صندوق‌ها با مدیریت کارآمد و حفظ نقدشوندگی، توانایی خود را در عبور از بحران نشان دادند. در مقابل، عملکرد ضعیف برخی دیگر از ETFها، که سود دوران تعطیلی را نادیده گرفتند، نقاط ضعفی را آشکار کرد.
صندوق‌های صدور و ابطالی اما با ثبات و قابل‌‌‌اتکا بودن، گزینه‌‌‌ای ایده‌‌‌آل برای سرمایه‌‌‌گذاران محافظه‌‌‌کار بودند. نقش بازارگردان‌‌‌ها در تثبیت ETFها غیرقابل‌‌‌انکار بود، اما نشان داد که پایداری این صندوق‌ها به مدیریت قوی وابسته است. در نهایت، انتخاب بین ETFها و صندوق‌های صدور و ابطالی به اهداف سرمایه‌‌‌گذاری و تحمل ریسک بستگی دارد، اما دید بلندمدت و تصمیم‌گیری آگاهانه می‌تواند سرمایه را در برابر توفان‌‌‌های بازار محافظت کند.
* کارشناس بازار سرمایه
