به گزارش خبرگزاری صدا و سیما،  «چشم‌انداز جهانی نفت ۲۰۵۰» که از سوی سازمان کشور‌های صادرکننده نفت (اوپک) منتشر شده به بررسی سناریو‌های مختلف و تأثیر آنها بر تقاضای جهانی انرژی به‌ویژه نفت پرداخته است. این گزارش با تمرکز بر دو سناریوی جایگزین، یعنی سناریوی فناوری‌محور (TDS) و سناریوی رشد عادلانه (EGS)، به تحلیل روند‌های تقاضا و ترکیب انرژی در جهان تا سال ۲۰۵۰ می‌پردازد.

تحول با سرعت در فناوری‌های پیشرفته

سناریوی فناوری‌محور بر سرمایه‌گذاری‌های گسترده در فناوری‌های پیشرفته برای کاهش مصرف انرژی و تغییر ترکیب انرژی تمرکز دارد. این سناریو فرض می‌کند که سرمایه‌گذاری‌ها در فناوری‌هایی مانند تولید برق از منابع تجدیدپذیر، نیروگاه‌های هسته‌ای و توربین‌های گازی با راندمان بالا، با سرعت بیشتری نسبت به سناریوی مرجع انجام می‌شود.

در این سناریو تقاضای جهانی نفت تا سال ۲۰۳۵ به ۱۰۳ میلیون بشکه در روز می‌رسد، اما پس از آن به‌تدریج تا سال ۲۰۵۰ به ۹۵ میلیون بشکه در روز کاهش می‌یابد. این کاهش بیشتر به‌دلیل جایگزینی برق و گاز طبیعی به جای نفت در بخش‌های صنعتی و حمل‌ونقل است، اما تقاضای نفت در بخش پتروشیمی به‌دلیل افزایش نیاز به محصولات پلاستیکی برای ساخت خودروها، پنل‌های خورشیدی و توربین‌های بادی اندکی افزایش می‌یابد.

در سناریوی فناوری‌محور برق در بخش‌های صنعتی، حمل‌ونقل و مسکونی با سرعت بیشتری جایگزین سوخت‌های فسیلی می‌شود و تقاضای برق را به‌طور چشمگیری افزایش می‌دهد. در مقابل بهبود راندمان در فناوری‌های موتور، تولید برق و استفاده صنعتی از انرژی، تقاضای کلی انرژی به‌ویژه تقاضای نفت را کاهش خواهد داد.

از سوی دیگر، استقرار گسترده‌تر فناوری‌های جذب و ذخیره‌سازی کربن (CCUS) و جذب مستقیم کربن از هوا (DAC) در نیمه دوم دوره پیش‌بینی به کاهش انتشار کربن کمک می‌کند، همچنین تقاضای انرژی در بخش صنعتی تا سال ۲۰۵۰ به معادل ۴۹ میلیون بشکه نفت کاهش می‌یابد که نسبت به ۶۷ میلیون بشکه در سناریو مرجع تفاوت چشمگیری دارد.

در بخش حمل‌ونقل نیز نفوذ سریع خودرو‌های برقی و بهبود راندمان موتور‌های احتراق داخلی تقاضای انرژی را تا سال ۲۰۵۰ به معادل ۶۶ میلیون بشکه در روز می‌رساند، در حالی که در سناریوی مرجع این مقدار ۷۸ میلیون بشکه است.

تمرکز بر توسعه اقتصادی و دسترسی به انرژی

در مقابل، اما سناریوی رشد عادلانه بر رشد سریع‌تر اقتصادی در کشور‌های در حال توسعه به‌ویژه در هند و بهبود دسترسی به انرژی و کاهش فقر انرژی تمرکز دارد و فرض می‌کند که رشد تولید ناخالص داخلی (GDP) جهانی به‌طور متوسط ۰.۳ درصد بالاتر از سناریوی مرجع است که به افزایش تقاضای انرژی در مناطق در حال توسعه منجر می‌شود.

در این سناریو تقاضای جهانی انرژی تا سال ۲۰۳۵ معادل ۸ میلیون بشکه نفت در روز بیشتر از سناریوی مرجع است و تا سال ۲۰۵۰ این شکاف به ۱۶ میلیون بشکه نیز می‌رسد.

در سناریوی رشد عادلانه تقاضای جهانی نفت تا سال ۲۰۵۰ به ۱۱۸ میلیون بشکه در روز می‌رسد که ۶ میلیون بشکه بیشتر از سناریوی مرجع است. این افزایش بیشتر در بخش‌های صنعتی، مسکونی و حمل‌ونقل در کشور‌های غیر عضو در سازمان توسعه و همکاری اقتصادی (OECD) به‌دلیل گسترش طبقه متوسط، شهرنشینی و صنعتی‌سازی اتفاق خواهد افتاد.

همین‌طور انرژی‌های تجدیدپذیر و هسته‌ای در این سناریو رشد جالب توجهی دارند و تا سال ۲۰۵۰ تقاضای آنها به معادل ۱۳۴ میلیون بشکه نفت در روز می‌رسد که ۱۰ میلیون بشکه بیشتر از سناریوی مرجع است.

در مقابل تقاضای زغال‌سنگ تا سال ۲۰۵۰ به معادل ۴۵ میلیون بشکه نفت در روز کاهش می‌یابد که ۶ میلیون بشکه کمتر از سناریوی مرجع است. کاهش تقاضای زغال‌سنگ بیشتر به دلیل جایگزینی با منابع تجدیدپذیر و گاز طبیعی در تولید برق رخ خواهد داد.

سناریو‌های ارائه‌شده در گزارش اوپک نشان‌دهنده طیف گسترده‌ای از احتمالات برای آینده انرژی جهان هستند. سناریوی فناوری‌محور بر کاهش تقاضای نفت از طریق فناوری‌های پیشرفته و جایگزینی سوخت‌ها تمرکز دارد، در حالی که سناریوی رشد عادلانه بر افزایش تقاضای انرژی به‌دلیل توسعه اقتصادی و بهبود دسترسی به انرژی تأکید می‌کند.

این گزارش بر اهمیت گفت‌و‌گو و شفافیت در مواجهه با چالش‌های انرژی جهانی تأکید دارد و نشان می‌دهد سیاست‌گذاری‌های کلان، سرمایه‌گذاری در فناوری و اولویت‌های توسعه‌ای نقش کلیدی در شکل‌دهی به آینده انرژی دارند.