به گفته یک متخصص تغذیه، در دنیای امروز که همه به دنبال تقویت حافظه و عملکرد بهتر مغز هستند، «قرص‌های حافظه» یا  «مکمل‌های مغزی» به گزینه محبوب تبدیل شده‌اند. اما آیا واقعا این قرص‌ها و مکمل‌ها حافظه را تقویت می‌کنند؟

 

 فرزاد روشن ضمیر متخصص تغذیه و رژیم درمانی در گفت‌وگو با خبرآنلاین می‌گوید: طبق تحقیقات، برخی از مکمل‌ها مانند جینکوبیلوبا و اسیدهای چرب امگا ۳ ممکن است اثرات مثبتی بر حافظه و سلامت مغز داشته باشند؛ اما هنوز شواهد علمی قوی ای وجود ندارد که اثربخشی آنها را ثابت کند.

 

 

قرص‌های حافظه اصطلاحی هستند که امروزه تولیدکنندگان، انواع مختلفی از آن‌ها را در قالب قرص و مکمل در فروشگاه‌ها یا به صورت آنلاین به فروش می‌رسانند و ادعا دارند حافظه و عملکرد شناختی و سلامت مغز را تقویت می‌کنند و برای کنترل زوال عقل و آلزایمر موثر هستند. گاهی اوقات مردم به این محصولات و مکمل‌ها «داروهای هوشمند» یا «نوترپیک‌ها» می‌گویند.

 

برخی از مکمل‌ها و محصولاتی که تولید کنندگان به عنوان قرص‌های حافظ مغز تبلیغ می‌کنند ممکن است روند پیشرفت دمانسیا را کند کرده و برخی ممکن است تاثیر کوتاه مدتی در تقویت هوشیاری داشته باشند.

 

با این حال تحقیقات هنوز نتوانسته اند اثربخشی  قرص‌ها و مکمل‌های حافظه را ثابت کنند و ممکن است این محصولات برای برخی از افراد به ویژه کسانی که قبلاً دچار دمانسیا (زوال عقل) شده یا داروهای خاصی مصرف می‌کنند ایمن نباشد.

 

 

بر اساس یک مرور تحقیقاتی در سال ۲۰۲۲ عصاره‌های جینکوبیلوبا می‌توانند جریان خون را بهبود بخشند که ممکن است به اثرات مفید مختلفی مانند پیشگیری از سکته و کاهش علائم حرکتی در افراد با اختلال شناختی خفیف کمک کند. یک مطالعه حیوانی در سال ۲۰۲۱ نشان داده که مصرف این مکمل ممکن است حافظه را در موش‌ها بهبود بخشد با این حال تحقیقات بیشتری لازم است تا بفهمیم آیا اثرات این دارو در انسان‌ها مشابه است یا خیر.

 

 

تولید کنندگان ممکن است عصاره‌های فلاونوئید را در قالب قرص به فروش برسانند و آنها را به عنوان کمک کننده به حافظه و توجه، معرفی کنند. اما مردم می‌توانند این ترکیبات را از منابع غذایی نیز دریافت کنند. بر اساس مرور تحقیقاتی در سال ۲۰۲۲ مطالعات انسانی نشان می‌دهند که عصاره‌های فلاونوییدها ممکن است اثرات مفیدی از جمله بهبود مهارت‌های روان حرکتی و حافظه کوتاه مدت بصری داشته باشند با این حال مردم می‌توانند برای اطمینان بیشتر از متخصصان کمک بگیرند.

 

 

قهوه‌ یکی از رایج‌ترین منابع کافئین است که ممکن است به بهبود توجه کمک کند. بسیاری از مکمل‌ها و نوشیدنی‌های انرژی زا نیز حاوی کافئین هستند اما ممکن است برخی افراد با مصرف کافئین، عصبی شوند و عوارض جانبی مانند سردرد و تهوع و استفراغ را تجربه کنند. در دوزهای بالا کافئین می‌تواند خطرناک باشد و باعث افزایش فشار خون و ضربان قلب نامنظم شود. با این حال یک مطالعه در سال ۲۰۲۳ نشان داد که هرچند مصرف کافئین ممکن است به طور موقت حافظه را بهبود بخشد اما به صورت روزانه ممکن است حافظه فرد را بدتر کند. این اثر ممکن است تا ۳۶ ساعت پس از توقف مصرف کافئین ادامه داشته باشد.

 

 

برخی افراد معتقدند که مصرف مکمل‌های ویتامین و مواد معدنی مانند ویتامین‌های گروه ب، ای و آنتی اکسیدان‌ها از سلامت و عملکرد مغز پشتیبانی می‌کنند. با این حال بر اساس یک مرور تحقیقاتی در سال ۲۰۲۱، در حال حاضر تحقیقات نتایج متناقض و بی‌نتیجه‌ای دارند. یک آزمایش در سال ۲۰۲۳ به بررسی اثرات مصرف روزانه مولتی ویتامین‌ها در بزرگسالان پرداخت که اثرات آن در بهبود یادآوری فوری، موثر بوده اما با این حال محققان هیچگونه اثر مفیدی بر نگهداری حافظه شناسایی اشیای جدید یا عملکرد اجرایی مشاهده نکردند.

 

 

بر اساس یک مرور تحقیقاتی در سال ۲۰۲۲ اسیدهای چرب امگا ۳ برای بهبود جریان خون مغز، حافظه یادگیری و سلامت کلی شناختی ممکن است مفید باشند.

 

اما نکته قابل توجه اینکه به جای وابستگی به قرص‌های حافظه و مکمل‌ها، خوردن غذاهای سالم و غنی از مواد مغذی، فعالیت بدنی منظم، حفظ وزن مناسب، کنترل فشار خون، دوری از سیگار و آلودگی هوا، کاهش مصرف الکل و مدیریت استرس از راه‌های موثر برای حمایت از سلامت مغز و حافظه هستند.