در آن‌‌‌سو، صندوق‌های اهرمی که زمانی قرار بود موتور محرک بازار باشند، تحت‌‌‌فشار فروش سرمایه‌گذاران پس از سبزپوشی روز شنبه، با حباب همچنان منفی روز گذشته سرخ‌‌‌پوش بودند. طرح‌‌‌هایی مانند اوراق همیار ، هرچند برای حمایت از سرمایه‌گذاران خرد طراحی شده، در ایجاد تقاضای جدید ناکام مانده است. تا زمانی که ابهامات سیاسی، از جمله نتایج مذاکرات یا کاهش تنش‌‌‌ها، برطرف نشود، بازار در حالت بلاتکلیفی باقی خواهد ماند و بازگشت اعتماد نیازمند ثبات و شفافیت است.
پیام الیاس‌کردی، کارشناس بازار سرمایه، روند این روزهای بازار را این‌‌‌گونه مورد واکاوی قرارداد: بازار سهام پس از تنش‌‌‌های اخیر، به‌‌‌ویژه پس از جنگ ۱۲روزه میان ایران و اسرائیل، در وضعیت پیچیده‌‌‌ای قرار گرفته است. خروج سرمایه، به‌‌‌ویژه پس از بازگشایی بازار به‌‌‌عنوان واکنشی طبیعی به افزایش ریسک‌‌‌های سیاسی و اقتصادی محسوب می‌شود. این وضعیت بیانگر آن است که بازار همچنان با تردید و عدم‌اطمینان‌‌‌های متفاوتی دست‌‌‌وپنجه نرم می‌کند؛ به‌‌‌طوری‌که بسیاری از سرمایه‌گذاران در انتظار فرصتی برای بررسی مجدد وضعیت بازار هستند.
الیاس‌کردی در خصوص افت صندوق‌های اهرمی نیز اظهار کرد: صندوق‌های اهرمی که به‌‌‌عنوان ابزاری برای کسب سود بیشتر در بازار صعودی طراحی شدند، در شرایط نزولی کنونی با افت شدیدی مواجه بودند. این صندوق‌ها به دلیل ماهیت اهرمی خود، در زمان کاهش بازار زیان بیشتری متحمل می‌‌‌شوند. در واقع در دوره‌‌‌های نزولی، زیان این صندوق‌ها بیش از شاخص کل بازار است. این ویژگی که در بازار صعودی به‌‌‌عنوان مزیت عمل می‌کند، در شرایط کنونی به نقطه نامطلوبی تبدیل شده است. از سوی دیگر انتظار می‌‌‌رفت نهادهای متولی این صندوق‌ها در شرایط کنونی منابع مالی کافی برای حمایت از آنها در نظر داشته باشند. این موضوع موجب شده که صندوق‌های اهرمی نتوانند در برابر فشار فروش مقاومت کنند و حباب منفی آنها تشدید شود.
الیاس‌کردی پیرامون انتشار اوراق همیار که اقدامی برای حمایت از سهامداران خرد انجام پذیرفته، گفت: اوراق بیمه سهام با عنوان «همیار» که برای پرتفوی‌‌‌های کمتر از ۵۰۰ میلیون تومان طراحی شده، از روز دوشنبه هفته گذشته عرضه شده است. این اوراق با هدف تضمین سود ۲۰درصدی برای سال آینده و کاهش فشار فروش سهامداران خرد معرفی شدند. هرچند این ابزار توانسته تا حدی فشار فروش را در میان سهامداران خرد کاهش دهد، اما تاثیر آن بر کل بازار محدود بوده و دلیل اصلی این امر، نبود تقاضای جدید در بازار است. به نظر می‌رسد مشکل اصلی بازار در حال حاضر کمبود تقاضا به دلیل نبود چشم‌‌‌انداز مثبت است. اوراق همیار، اگرچه برای حمایت از سهامداران خرد مفید بوده، اما برای ایجاد تحرک در کل بازار کافی نبوده و نیاز به اقدامات گسترده‌‌‌تر و تزریق نقدینگی قابل‌‌‌توجه وجود دارد. یکی از عوامل کلیدی تاثیرگذار بر بازار این روزها، گمانه‌‌‌زنی‌‌‌ها در خصوص فعال‌‌‌سازی مکانیسم ماشه (اسنپ‌‌‌بک) در چارچوب توافق هسته‌‌‌ای است. این مکانیسم که می‌تواند تحریم‌‌‌های بین‌المللی علیه ایران را بازگرداند، به‌‌‌عنوان شمشیری دو لبه بر اقتصاد ایران سایه افکنده است. ابهامات سیاسی، همراه با مذاکرات احتمالی ایران با اروپا و آمریکا، طیف گسترده‌‌‌ای از سناریوها را پیشروی بازار قرار داده است. از یک سو، موفقیت در مذاکرات می‌تواند ریسک‌‌‌های سیاسی را کاهش داده و به بازگشت اعتماد به بازار کمک کند.
از سوی دیگر، تشدید تنش‌‌‌ها یا فعال‌‌‌سازی مکانیسم ماشه می‌تواند فشار بر بازار را افزایش دهد. ازاین‌‌‌رو چشم‌‌‌انداز بازار سهام ایران در کوتاه‌‌‌مدت همچنان مبهم است. تا زمانی که چشم‌‌‌انداز مثبتی برای بازار شکل نگیرد، ورود نقدینگی جدید و بازگشت اعتماد سرمایه‌گذاران دشوار خواهد بود. سعید مشکات، کارشناس بازار سرمایه، در خصوص وضعیت این روزهای بازار عنوان کرد: بورس ایران در ماه‌‌‌های اخیر تحت‌‌‌تاثیر عوامل متعددی از جمله ریسک‌‌‌های گوناگون، خروج نقدینگی و ابهامات اقتصادی، با نوسانات شدیدی مواجه بوده است. بازار در حال حاضر در شرایطی از ابهام و عدم‌اطمینان به سر می‌‌‌برد. این ابهامات که به طور عمده ناشی از مسائل اقتصادی بوده، منجر به کاهش اعتماد سرمایه‌گذاران و خروج حجم قابل‌‌‌توجهی از نقدینگی از بازار شده است. بسیاری از سرمایه‌گذاران به دلیل ابهام ناشی از افت بیشتر شاخص‌‌‌ها و عدم‌شفافیت در چشم‌‌‌انداز اقتصادی، اقدام به فروش سهام خود کردند. این روند موجب شده که نقدینگی به سمت بازارهای موازی یا حتی خارج از چرخه سرمایه‌گذاری هدایت شود.
در این شرایط، بورس به‌‌‌صورت دوره‌‌‌ای شاهد نوسانات مثبت و منفی است. به نظر می‌رسد تا زمانی که ابهامات موجود برطرف نشود، بازار به حالت رنج (Range) یا نوسان محدود فعالیت خود را ادامه خواهد داد. این وضعیت به این معناست که بازار چند روز مثبت و چند روز منفی را تجربه خواهد کرد، بدون اینکه شاهد رشد پایدار یا افت شدید باشد.
مشکات در خصوص وضعیت این روزهای صندوق‌های اهرمی گفت: صندوق‌های اهرمی که در سال‌های اخیر به‌‌‌عنوان ابزاری برای جذب سرمایه‌گذاران به بازار معرفی شدند، آن طور که شاید و باید نتوانستند نقش موثری در بهبود شرایط بازار ایفا کنند. این صندوق‌ها که قرار بود با مکانیسم اهرمی خود، بازدهی بیشتری برای سرمایه‌گذاران فراهم کنند، در عمل با چالش‌‌‌های متعددی مواجه شدند. یکی از مشکلات اصلی صندوق‌های اهرمی، عملکرد نامطلوب آنها در زمان افت بازار است.
در شرایط نزولی، این صندوق‌ها به دلیل فشار فروش و درخواست‌‌‌های ابطال واحدهای سرمایه‌گذاری، مجبور به فروش دارایی‌‌‌های خود هستند. این چرخه معیوب، بازار را در وضعیت فعلی قرار داده که در آن ابطال واحدها و نگه‌‌‌داشتن آنها به نفع سرمایه‌گذاران نخواهد بود. در واقع، سازمان بورس در مقطعی سرمایه‌گذاران را به سمت خرید واحدهای صندوق‌های اهرمی سوق داد، اما عملکرد نامطلوب این صندوق‌ها و ناتوانی در مدیریت فشارهای بازار، اعتماد عمومی به این ابزارها را کاهش داده است. به نظر می‌رسد که سازوکار این صندوق‌ها نیاز به بازنگری اساسی دارد تا بتوانند در شرایط بحرانی عملکرد بهتری از خود نشان دهند.
مشکات ادامه داد: یکی از بزرگ‌ترین مشکلات بازار سرمایه در حال حاضر، کمبود نقدینگی است. خروج حجم سنگینی از نقدینگی، بازار را در وضعیت شکننده‌‌‌ای قرار داده است. تزریق نقدینگی به بازار به‌‌‌عنوان یک راهکار کوتاه‌‌‌مدت مطرح شد، اما این تزریق باید با دقت و استراتژی مناسب انجام می‌‌‌شد.
در حال حاضر، به دلیل شکسته‌‌‌شدن حمایت‌‌‌های روانی بازار و تشدید موج خروج سرمایه، تزریق نقدینگی به‌‌‌تنهایی نمی‌تواند مشکل را حل کند. به نظر می‌رسد بازار نیازمند زمان است تا فروشندگان از فروش دست بکشند و تعادل به‌‌‌تدریج به بازار بازگردد. مشکات در پایان پیش‌بینی کرد: باتوجه‌‌‌به شرایط کنونی، انتظار می‌رود روزهای آینده درصورتی‌‌‌که خبر جدیدی به بازار تزریق نشود همچنان حالت رنج در بر بورس حکم‌‌‌فرما باشد. درصورتی‌‌‌که مذاکرات سیاسی جامعی در دستور کار قرار گیرد یا تنش‌‌‌های منطقه‌‌‌ای کاهش یابد، امکان بازگشت اعتماد به بازار وجود دارد. در نهایت باید عنوان کرد شفافیت در سیاستگذاری و کاهش تنش‌‌‌های اقتصادی، کلید بازگشت اعتماد به بازار خواهد بود.
