به گزارش ایسنا، خطرات نوظهور، در حال تغییر چشم‌انداز بازدارندگی هسته‌ای و افزایش تهدید نابودی متقابل هستند. جهان ۸۰ سال پیش در همین هفته وارد عصر هسته‌ای شد، زمانی که ارتش ایالات متحده آمریکا اولین بمب اتمی را در صحرای نیومکزیکو آزمایش کرد. تنها سه هفته بعد، بمب‌افکن‌های آمریکایی، کلاهک‌های هسته‌ای را بر روی شهرهای ژاپنی هیروشیما و ناگاساکی انداختند و صدها هزار نفر را کشتند.

از آن زمان تاکنون، به ویژه در اوج جنگ سرد، تهدید نابودی هسته‌ای متقابل وجود داشته است. ایالات متحده آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی زرادخانه‌های عظیمی برای بازداشتن طرف مقابل از استفاده از آنها ساختند. امروزه ۹ کشور مسلح به سلاح هسته‌ای وجود دارند. این کشورها شامل ایالات متحده آمریکا، روسیه، چین، فرانسه، بریتانیا، هند، پاکستان، رژیم صهیونیستی و کره شمالی هستند.

به نقل از نیچر، خطر جنگ هسته‌ای بالاتر از هر زمان دیگری در دهه‌های گذشته است. این موضوع در گردهمایی متخصصان امنیت هسته‌ای و برندگان جایزه نوبل در این هفته در دانشگاه شیکاگو در ایلینوی آمریکا مطرح شد. مشکل فقط بیش از ۱۲ هزار کلاهک هسته‌ای موجود یا خصومت برخی دولت‌هایی که فرماندهی آن زرادخانه‌ها را بر عهده دارند، نیست، بلکه ظهور فناوری‌هایی مانند هوش مصنوعی و گسترش بی‌رویه اطلاعات نادرست است. این مسائل می‌توانند تنش‌ها بین کشورهای مسلح به سلاح هسته‌ای را تشدید کنند، تعادل بازدارندگی هسته‌ای را مختل کنند و در نهایت احتمال یک حمله هسته‌ای را افزایش دهند.

دانشمندان اکنون باید توجه گسترده‌تری را به این خطرات نوظهور جلب کنند و فشار بر رهبران برای پاسخگویی مناسب را افزایش دهند. بشریت باید از عمیق‌ترین و دگرگون‌کننده‌ترین پیامد احتمالی یک جنگ هسته‌ای آگاه شود. از زمانی که دانشمندان اولین سلاح‌های هسته‌ای را به عنوان بخشی از «پروژه منهتن» توسعه دادند، دانشگاهیان، خود را با امنیت هسته‌ای و عدم اشاعه درگیر کرده‌اند.

ده سال پس از آزمایش بمب هیدروژنی در ژوئیه ۱۹۵۵(تیر ۱۳۷۴)، «اتو هان»(Otto Hahn) دانشمند پیشگام شکافت هسته‌ای در نشست سالانه برندگان جایزه نوبل در آلمان، اعلامیه‌ای را صادر کرد که مرگبار بودن سلاح‌های هسته‌ای را محکوم می‌کرد.

«آلبرت اینشتین»(Albert Einstein) فیزیکدان و «برتراند راسل»(Bertrand Russell) فیلسوف در همان ماه، جنگ هسته‌ای را مرگی جهانی و ناگهانی فقط برای اقلیت، اما برای اکثریت، شکنجه‌ای آهسته از بیماری و تجزیه توصیف کردند. بیانیه این دو دانشمند منجر به اولین کنفرانس «پوگواش»(Pugwash) در سال ۱۹۵۷ شد که از نام دهکده‌ای در کانادا که در آن برگزار شد، برگرفته شد. این کنفرانس همچنان مجموعه‌ای از گردهمایی‌های دانشمندان برجسته برای بحث و هشدار در مورد تهدیدات هسته‌ای است.

موضوع مجمع جایزه نوبل این هفته برای پیشگیری از جنگ هسته‌ای در شیکاگو در همین راستا دنبال می‌شود. دانشمندان شرکت‌کننده بیانیه‌ای که شامل مراحل فوری برای کشورها بود مانند تکرار تعهدات برای ممنوعیت آزمایش‌های هسته‌ای و محکومیت اشاعه توسط هر دولتی صادر کردند.

دیگر نکات عملی شامل فراخوان از آمریکا و روسیه برای ورود فوری به مذاکرات برای پیمان کاهش تسلیحات برای جانشینی «پیمان استارت نو»(New START) در سال ۲۰۲۰ است که در فوریه ۲۰۲۶(بهمن ۱۴۰۴) منقضی می‌شود. آنها همچنین از چین خواستند تا در بحث‌های شفاف در مورد ذخایر هسته‌ای رو به رشد خود شرکت کند. 

سلاح‌های هسته‌ای و ربات‌ها 

دانشمندان می‌گویند چشم‌انداز ژئوپلیتیک ناپایدار امروز، یک خطر بزرگ برای جنگ هسته‌ای است. تهاجم روسیه به اوکراین در سال ۲۰۲۲، تشدید آهسته اما پیوسته زرادخانه هسته‌ای کره شمالی و حملات رژیم صهیونیستی و آمریکا به تأسیسات هسته‌ای ایران در ماه ژوئن(خرداد)، جرقه‌ای از ناامنی را ایجاد کرده است که هوش مصنوعی و اطلاعات نادرست می‌توانند آن را شعله‌ور کنند.

«ژئوپلیتیک» به مطالعه تأثیر عوامل جغرافیایی بر روابط و سیاست‌های بین‌المللی گفته می‌شود. این علم به بررسی این موضوع می‌پردازد که چگونه موقعیت جغرافیایی، منابع طبیعی و ویژگی‌های جمعیتی یک کشور بر سیاست خارجی و قدرت آن در عرصه جهانی تأثیر می‌گذارد.

در طول درگیری کوتاه اما خطرناک بین هند و پاکستان در ماه مه(اردیبهشت) نیز اخبار و رسانه‌های اجتماعی در هر دو کشور با عکس‌های جعلی از خسارات ناشی از حملات نظامی پر شد. سیل مداوم اخبار دروغین، از جمله تصاویر دستکاری شده در بحبوحه یک درگیری فعال، خطر درگیری هسته‌ای را تشدید کرد.

بازدارندگی هسته‌ای به درک واضح از قابلیت‌ها و نیات دشمن بستگی دارد. این حادثه خطر اطلاعات نادرست را برجسته می‌کند. این امر منجر به تشدید اخبار جنگ و افزایش خطر سوءتفاهم‌ها می‌شود.

مسئله اصلی این است که هوش مصنوعی در میدان جنگ است. ارتش‌های سراسر جهان در حال حاضر از هوش مصنوعی در جنگ متعارف استفاده می‌کنند. آنها برای تجزیه و تحلیل جریان داده‌های اطلاعاتی یا تسریع سامانه‌های هشدار اولیه از این سامانه کمک می‌گیرند. جزئیات مربوط به نحوه استفاده از هوش مصنوعی در عملیات تسلیحات هسته‌ای در هاله‌ای از ابهام قرار دارد، اما بسیاری از کشورهای مسلح به سلاح هسته‌ای تقریباً به طور قطع در حال گنجاندن آن در تسلیحات خود هستند.

نگرانی اصلی در اینجا، دادن کدهای پرتاب به «چت‌جی‌پی‌تی»(ChatGPT) نیست، بلکه سرعت تصمیم‌گیری‌هایی با کمک هوش مصنوعی همراه با خطاهای احتمالی آن است. این سامانه خطر اشتباهات را در تصمیم‌گیری‌هایی که در حال حاضر در عملیات نظامی سرنوشت‌ساز هستند، افزایش می‌دهد. پژوهشگران، سیاستمداران و مقامات دولتی باید به طور منظم و شفاف در مورد استفاده از هوش مصنوعی در ارتش کشورها صحبت کنند. 

اعلامیه شیکاگو در این هفته توجه را به چشم‌انداز هسته‌ای مدرن جلب کرده است. «برایان اشمیت»(Brian Schmidt)، اخترفیزیکدان دانشگاه ملی استرالیا و همکار برگزارکننده این نشست می‌گوید: اکنون نوبت پژوهشگران است که به این اقدامات عمل کنند. دانشمندان باید تخصص خود را به رهبران سیاسی خود برسانند و اطمینان حاصل کنند که سلاح‌های هسته‌ای هرگز دوباره مورد استفاده قرار نخواهند گرفت.