استاد تمام گروه علوم اجتماعی دانشگاه آیت‌الله العظمی بروجردی(ره) گفت: تغییر الگوهای زندگی در شهرها، محدودیت‌های فضای مسکونی، مشغله‌های کاری و افزایش سن ازدواج، آسیب اجتماعی طلاق زمینه را برای کاهش تمایل به فرزندآوری فراهم کرده است.

 

غلامرضا تاج‌بخش در گفت‌وگو با ایسنا در رابطه با پدیده کاهش فرزندآوری در جامعه ایرانی، با اشاره به تغییر نگرش‌های فرهنگی به‌عنوان یکی از عوامل مهم در کاهش تمایل خانواده‌ها به داشتن فرزند، اظهار کرد: تغییر در ارزش‌ها و باورهای اجتماعی که بیشتر بر فردگرایی و راحت‌طلبی متمرکز شده است، موجب شده تا زوجین از پذیرش مسئولیت سنگین فرزندآوری و تربیت فرزندان متعدد پرهیز کنند.

 

وی خاطرنشان کرد: علل اقتصادی نیز به اندازه عوامل فرهنگی در کاهش فرزندآوری نقش دارد. هزینه‌های رو به رشد زندگی، به‌ویژه در بخش‌هایی مانند مسکن، آموزش و سلامت، به یکی از دغدغه‌های اصلی خانواده‌ها تبدیل شده و باعث می‌شود زوج‌ها با احتیاط بیشتری به فرزندآوری نگاه کنند.

 

عضو هیات علمی دانشگاه  آیت‌الله العظمی بروجردی(ره) اضافه کرد: تا زمانی که ثبات اقتصادی؛ امنیت روانی و حمایت‌های اجتماعی مشخص و پایداری وجود نداشته باشد، روند کاهشی در نرخ فرزندآوری ادامه خواهد یافت.

 

تاج‌بخش از گسترش شهرنشینی به‌عنوان یک عامل تأثیرگذار دیگر یاد کرد و گفت: تغییر الگوهای زندگی در شهرها، محدودیت‌های فضای مسکونی، مشغله‌های کاری و افزایش سن ازدواج، آسیب اجتماعی طلاق زمینه را برای کاهش تمایل به فرزندآوری فراهم کرده است به‌طوری‌که فقط چهار استان خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان، خوزستان و هرمزگان ‌در وضعیت «نرخ جایگزین» قرار دارند.

 

وی تصریح کرد: الگوی زندگی شهری به‌طور کلی با اولویت‌بندی فراغت، رفاه شخصی و تحصیل و اشتغال زنان، موجب شده تا خانواده‌ها اندازه کوچک‌تر را ترجیح دهند.

 

استاد تمام گروه علوم اجتماعی دانشگاه آیت‌الله العظمی بروجردی(ره) بیان کرد: سیاست‌های تشویقی دولت‌ها اگرچه در کوتاه‌مدت می‌تواند مؤثر باشد، اما بدون تغییرات اساسی در ساختارهای فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی، به نتیجه مطلوب بلندمدت نمی‌رسد.

 

تاج‌بخش ادامه داد: از ابلاغ قانون جوانی جمعیت در سال ۱۴۰۰ نزدیک ۴ سال می‌گذرد ولی به‌دلیل فقدان شفافیت در نظام تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری حکمرانی جمعیت؛ نه تنها روند افزایشی نداشتیم بلکه روند کاهشی فرزندآوری همچنان ادامه دارد.

 

وی با بیان اینکه برای افزایش تمایل به فرزندآوری، نیازمند سیاست‌های جامع و پایدار هستیم که به‌طور همزمان بر ابعاد مختلف این موضوع (ابعاد کمی و کیفی) تمرکز داشته باشد، افزود: حل مسئله کاهش فرزندآوری مستلزم یک نگاه جامع و علمی است که تمام ابعاد فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی را در برگیرد.

 

عضو هیات علمی دانشگاه اظهار کرد: ایران در حال حاضر در دوران پنجره جمعیتی قرار دارد، یعنی دو سوم جمعیت در سنین فعالیت (۶۴ - ۱۵ سال) هستند و پتانسیل اشتغال، تولید، ذخیره و سرمایه گذاری را دارند. هر زمانی که جامعه ای حداقل ۷۰ درصد جمعیت در بازه زمانی ۱۵ تا ۶۴ سال یعنی سن های اوج کار و فعالیت باشند اصطلاحا گفته می‌شود که آن کشور در فرصت پنجره جمعیتی قرار دارد ایران تا سال ۱۴۱۵ در فرصت پنجره جمعیتی است‌.

 

تاج‌بخش خاطرنشان کرد: می‌بایست این فرصت غنیمت شمرده شود، از این رو نخبگان حوزوی و دانشگاهی بویژه جامعه شناسان، جمعیت‏ شناسان، روان شناسان، اقتصادانان و محققین جمعیتی نقش عمده‏‌ای در انجام تحقیقات و پژوهش‌های هدف‌ دار علمی، مسأله ‌محور و کاربردی جمعیتی دارند و در زمینه تدوین سیاست‌ها و برنامه‌های مؤثر می‌توانند نقش فعالی داشته باشند و یافته‌های علمی را در اختیار تصمیم‌گیران قرار دهند تا سیاست‌های اتخاذ شده واقع‌گرایانه، عملیاتی و مؤثر باشد.