به گزارش همشهری آنلاین، آمار تولید ۳خودروساز بزرگ کشور ـ ایران‌خودرو، سایپا و پارس‌خودرو ـ در بهار سال ۱۴۰۴ مجموعاً به ۱۹۳هزار و ۱۲۹دستگاه رسید، درحالی‌که این عدد در بهار ۱۴۰۳ بالغ بر ۲۳۶هزار و ۷۵۵دستگاه بود؛ این به‌معنای آن است که تیراژ تولید خودرو در بهار امسال نسبت به بهار پارسال ۱۸.۴درصد کاهش یافته است.

اما برخلاف تصورات رایج، کاهش تیراژ تولید صرفاً نتیجه ناکارآمدی در زنجیره تولید نیست، بلکه تحت‌تأثیر سه عامل مهم بیرونی رخ داده است.

حادثه در بندر شهید رجایی؛ شوک ناگهانی به زنجیره تأمین

در ماه‌های ابتدایی امسال، آتش‌سوزی گسترده در بندر شهید رجایی ـ مهم‌ترین بندر کانتینری کشور ـ منجر به از بین رفتن بخشی از قطعات وارداتی خودرو شد. این قطعات شامل مجموعه‌هایی از قطعات CKD و نیمه‌مونتاژ بودند که سهم مهمی در خط تولید برخی مدل‌های پرتیراژ داشتند. با توجه به زمان‌بر بودن جایگزینی این محموله‌ها، وقفه‌ای جدی در فرایند تولید برخی خودروها به‌ویژه در شرکت سایپا و پارس‌خودرو ایجاد شد.

ناترازی انرژی و قطعی‌های مکرر برق صنعتی

نکته دوم، ناترازی انرژی و قطع برق گسترده در خردادماه است که برخی خطوط تولید خودروسازان را عملاً از کار انداخت. به‌ویژه در کارخانه‌های سایپا و زیرمجموعه‌های تأمین‌کننده قطعات، گزارش‌هایی از توقف کامل شیفت‌های کاری منتشر شد. این اختلالات موجب کاهش محسوس در تولیدماه پایانی فصل بهار شد و فرصت جبران کاهش تولید فروردین و اردیبهشت را نیز از بین برد.

اختلال ناشی از درگیری‌های نظامی در هفته پایانی خرداد

در هفته پایانی خردادماه، درگیری‌های نظامی و تحمیل جنگ ۱۲روزه به ایران، ضمن ایجاد شرایط اضطراری در برخی استان‌ها، به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم بر شبکه حمل‌ونقل قطعات، دسترسی به نیروی انسانی، و فرایندهای لجستیکی صنعت خودرو اثرگذار بود.

جزئیات افت تولید در شرکت‌ها

ایران‌خودرو با تولید ۱۱۸,۵۳۲دستگاه در بهار ۱۴۰۴، نسبت به تولید ۶۹۴، ۱۲۲دستگاهی در بهار ۱۴۰۳، کاهش ۳.۴درصدی را تجربه کرده است. این شرکت کمترین میزان افت را داشت و توانست بخشی از اختلالات را با افزایش بهره‌وری در خطوط دیگر جبران کند.

سایپا با تولید ۵۲۷، ۵۶دستگاه، کاهش ۳۶.۶درصدی نسبت به تولید ۱۱۹، ۸۹دستگاهی سال گذشته را ثبت کرده است؛ بیشترین افت تیراژ در میان ۳خودروساز، که به‌گفته منابع صنعتی، بیشتر ناشی از قطع برق، کمبود قطعات و اثر حادثه بندر رجایی بوده است.

پارس‌خودرو نیز با تولید ۰۷۰، ۱۸دستگاه، افتی ۲۷.۶درصدی نسبت به تیراژ ۹۴۲، ۲۴دستگاهی سال قبل ثبت کرده که بخشی از آن به نوسانات تأمین و تأخیر در تحویل قطعات مربوط می‌شود.

اهداف تولید در معرض خطر

با آنکه صنعت خودرو در ایران با مشکلات درونی مانند ساختار معیوب هزینه ـ‌ فایده، مدیریت ناکارآمد و وابستگی به واردات قطعه روبه‌روست، اما افت تولید در بهار امسال را نمی‌توان صرفاً ناشی از ضعف داخلی دانست. ترکیبی از بحران‌های فرابخشی ازجمله حادثه بندری، ناترازی انرژی، و تحولات امنیتی، مثلث فشار بر صنعت خودرو را شکل داده‌اند.

اگر این عوامل در ادامه سال نیز تداوم یابند، پیش‌بینی می‌شود خودروسازان نتوانند به اهداف تولیدی خود در سال ۱۴۰۴ دست یابند، مگر آنکه تدابیری جدی در حوزه زیرساخت، امنیت لجستیک و تأمین انرژی اتخاذ شود.