ببینید / بارندگی شدید در قلعه‌گنج کرمان باعث طغیان رودخانه‌‌ها شد
به گزارش رکنا، تحقیقاتی که توسط محققان دانشگاه مونترآل کانادا انجام شده، نشان می‌دهد کافئین نه تنها می‌تواند فرد را بیدار نگه دارد، بلکه فعالیت مغزی را نیز به‌گونه‌ای تغییر می‌دهد که در حالتی نزدیک به وضعیت موسوم به «مغز بحرانی» (critical brain) قرار گیرد.
وضعیت مغز بحرانی حالتی است که مغز بین دو وضعیت متضاد قرار دارد: نظمی مطلق که در آن انعطاف‌پذیری وجود ندارد و بی‌نظمی کامل که فاقد ثبات است. در حالت بحرانی، مغز در نقطه تعادل قرار می‌گیرد و توانایی تولید پیچیده‌ترین و اطلاعاتی‌ترین الگوهای رفتاری را دارد. این موقعیت به مغز کمک می‌کند وظایف مختلفی همچون پردازش اطلاعات، محاسبات، ذخیره یادگیری و تصمیم‌گیری را به طور هم‌زمان و به بهترین نحو ممکن انجام دهد.
در این بررسی‌ها مشخص شد که کافئین می‌تواند این وضعیت بحرانی مغز را تقویت کند. اما نکته‌ای که توجه دانشمندان را جلب کرده این است که این وضعیت می‌تواند مانع از خواب عمیق و آرام شود. دلیل این امر آن است که کافئین مغز را در حالتی از بیش‌فعالی و پیچیدگی نگه می‌دارد که برای فرآیند یادگیری مفید است اما به ضرر خواب طبیعی تمام می‌شود.
به گزارش ساینس آلرت، محققان دریافتند که کافئین روی نوسانات آهسته فعالیت الکتریکی مغز، شامل امواج دلتا، تتا و آلفا که با خواب عمیق و ترمیمی مرتبط هستند، اثر منفی می‌گذارد. این امواج عمدتاً هنگام خواب عمیق فعال‌اند و کافئین با تضعیف آن‌ها توانایی مغز را برای بازیابی و بازسازی کاهش می‌دهد. به‌ویژه در مرحله خواب بدون حرکت سریع چشم (non-REM) که مغز در حال تثبیت خاطرات و تقویت عملکردهای شناختی مانند تمرکز، حافظه و تصمیم‌گیری است، این اثرات مشهودتر می‌شوند.
به گفته کریم جربی، عصب‌شناس، تأثیرات کافئین نشان می‌دهد حتی در زمان خواب، مغز تحت تأثیر این ماده در حالت برانگیختگی بیشتری قرار دارد و کمتر ترمیمی عمل می‌کند. این تغییر در ریتم مغزی می‌تواند توضیح دهد که چرا کافئین مغز را از استراحت کامل در طول شب بازمی‌دارد، و در نتیجه عملکردهایی مثل حافظه ممکن است تحت تأثیر قرار بگیرند.
یکی از یافته‌های جالب این تحقیقات، حساسیت بیشتر جوانان ۲۰ تا ۲۷ ساله به اثرات کافئین بود. محققان معتقدند تغییرات مغزی مرتبط با افزایش سن می‌تواند دلیل این تفاوت باشد. آن‌ها توضیح می‌دهند که ماده‌ای به نام آدنوزین به صورت طبیعی در مغز تولید می‌شود و با انباشته شدن خود در طول روز، احساس خواب‌آلودگی ایجاد می‌کند. کافئین با مسدود کردن گیرنده‌های آدنوزین، به طور موقت حس هوشیاری و انرژی را تقویت می‌کند. از آنجایی که گیرنده‌های آدنوزین در مغز افراد جوان بیشتر است، این گروه به اثرات مثبت و منفی کافئین حساس‌ترند.
متخصصان تأکید می‌کنند که کافئین به عنوان یک ماده محرک، روزانه توسط گروه‌های سنی مختلف از طریق منابعی همچون قهوه، چای، نوشابه، شکلات، نوشیدنی‌های انرژی‌زا و حتی برخی داروها مصرف می‌شود. بنابراین، آگاهی از اثرات آن بر مغز، به‌ویژه هنگام خواب، اهمیت زیادی دارد.
