به گزارش اقتصادنیوز، الکساندر پالمر و سوفیا سیزوننکو در مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی که در واشنگتن مستقر است، نگاهی به روابط ایران و روسیه خصوصا در قبال جنگ 12 روزه داشته اند. این دو تاکید دارند که روسیه دوست خوبی برای ایران نبوده است.
در این مقاله آمده است؛ مسکو در یکی از جدی‌ترین بحران‌های تاریخ ایران، چیزی به جز یک حمایت لفظی به تهران ارائه نکرد.
سخنان و مواضع روس‌ها به ما یادآور شد که مسکو در تلاش است تا شراکت خود با ایران را با توجه به منافع بلندمدتش در خاورمیانه تنظیم کند و در این مسیر همواره منافع روسیه است که برنده می‌شود.
هر دو کشور روسیه و ایران با نظم جهانی پس از جنگ سرد که تحت سلطه آمریکا تعریف می‌شود، مخالفت می‌کنند؛ اما موضع کرملین در قبال جنگ اسرائیل و ایران بیشتر بازتاب‌دهنده منافع سنتی‌تر روس‌ها است که شامل مواردی چون حفظ ثبات منطقه‌ای، ایجاد توازن در روابط با رقبای عرب ایران، انتقاد از اقدامات آمریکا به‌عنوان رفتاری ریاکارانه، و تاکید بر جایگاه خود به‌عنوان یک قدرت بزرگ می‌شود.
در برخی موارد، این منافع با منافع ایران هم‌راستا هستند، اما نشانه‌ای وجود ندارد که نشان دهد حمایت تهران از روسیه، توانسته باشد تعهد کامل مسکو به دفاع از ایران را تضمین کند.
حمله روسیه به اوکراین، دور تازه‌ای از همکاری‌های دفاعی میان ایران و روسیه را شکل داد و این احتمال را ایجاد کرد که روسیه ممکن است در برابر دشمنان به یاری ایران بشتابد.
روابط بین دو کشور در اوایل سال ۲۰۲۵ و همزمان با امضای قرارداد ۲۰ ساله، وارد فاز جدیدی شد. در این توافق وعده‌هایی درباره افزایش همکاری‌های دفاعی وجود داشت. در همان زمان البته روس‌ها تاکید کردند که این پیمان به معنای ایجاد یک پیمان نظامی میان تهران و مسکو نیست و روسیه وظیفه‌ای ندارد تا در صورت حمله به ایران، کمک نظامی ارائه کند.
این فقدان تعهد بعد از حمله اسرائیل به ایران به‌طور تمام و کمال خود را نشان داد. در همان زمان کرملین تأکید کرد که آماده ارائه«حمایت‌های بشردوستانه» است و پیشنهاد همکاری با ایران در زمینه تقویت پدافند هوایی را مطرح کرده، اما با استقبال چندانی روبه‌رو نشده است. در واقع، حمایت روسیه از ایران عمدتا در سطح گفتار و موضع‌گیری‌های لفظی باقی ماند.
بررسی مواضع روسیه در این ماجرا نشان داد که هرچند منافع این کشور در مواردی چون حفظ ثبات در خاورمیانه، حفظ روابط خوب با همسایگان و ... با ایران همپوشانی دارند، اما دوستی روس‌ها برای ایرانی‌ها بدون محدودیت به‌حساب نمی‌آید.
در بیانیه‌ای که روس‌ها منتشر کردند بیش از هر چیز به ثبات منطقه‌ای و بازگشت به گزینه دیپلماسی تاکید شده بود. از سوی دیگر موضع‌گیری برخی مقامات این کشور، نشان داد که تلاش روسیه بر روی حفظ روابط خود با کشورهای حوزه خلیج فارس است.
روسیه از دیرباز علاقه‌مند بوده که از منازعه خاورمیانه برای زیر سوال بردن ادعاهای لفظی آمریکا درباره حقوق بین‌الملل و حقوق بشر استفاده کند.
نگاهی به رویکرد روسیه در قبال حمله اسرائیل به ایران نشان داد که برای این کشور کماکان برخورداری از جایگاه یک قدرت بزرگ از اهمیت خاصی برخوردار است. چنانچه وزارت خارجه این کشور اعلام کرد که حاضر است برای جلوگیری از تنش‌های بیشتر، میانجیگری کند.
ولادیمیر جباروف، معاون اول کمیته شورای فدراسیون در امور بین‌الملل، گفت که بدون مشارکت روسیه، برای آمریکایی‌ها دشوار خواهد بود که تمامی مواضع بازیگران سیاسی خاورمیانه را تنظیم کنند. با این حال، وزیر امور خارجه این کشور، سرگئی لاوروف تأکید کرد که طرف‌های مستقیماً درگیر در این تقابل باید از مسکو درخواست کمک کنند.
اگرچه احتمال دارد روسیه در ازای حمایت خود، امتیازاتی در پرونده اوکراین طلب کند، اما کرملین اعلام کرده که اوضاع اوکراین و خاورمیانه را جدا از هم می‌داند. علاقه روسیه به میانجیگری هم دو علت دارد که اولی از نگرانی‌اش برای ثبات منطقه‌ای ناشی می‌شود و دومی از تمایلش به ایفای نقش یک ابر قدرت در سیاست بین‌الملل.
تنها استثنا در میان روس‌ها، مدودف رئیس‌جمهور پیشین روسیه و معاون کنونی شورای امنیت این کشور بود. دیمیتری مدودف دست به تهدیدی ضمنی در مورد انتقال سلاح هسته‌ای به ایران زد. البته او یدطولایی در اظهارنظرهای مشابه در حوزه هسته‌ای دارد و معمولا سخنانش در این زمینه به عنوان موضع اصلی روسیه در قبال سلاح‌های هسته‌ای در نظر گرفته نمی‌شود.
مشخص است که روسیه دلایل دیگری هم برای محدودیت حمایت از ایران دارد. جنگ با اوکراین فشار زیادی از نظر نظامی به روسیه وارد کرده و توان این کشور را برای ارسال کمک‌های نظامی به ایران کاهش داده است. علاوه بر این روسیه ممکن است از رویارویی مستقیم با ترامپ رئیس جمهور آمریکا پرهیز داشته باشد؛ چرا که او در صدد است تا حمایت واشنگتن از کی‌یف را کاهش دهد.
چنین علایقی برای روسیه امر جدیدی نیست. مسکو احتمالاً به سیاست‌های دیرینه خود در خاورمیانه ادامه خواهد داد؛ سیاست‌هایی که شامل رویکردی غیرمستقیم برای محافظت از کشورهایی مانند ایران در برابر تحریم‌ها و تهدیدهای ایالات متحده و شرکای آن است. این بدان معناست که روسیه ممکن است مانع شکل‌گیری یک توافق هسته‌ای جدید نشود.
همچنین ممکن است ایران در صورتی که احساس کند کمک‌هایش به مسکو جبران نشده، آماده کاهش حمایت خود از جنگ روسیه در اوکراین باشد. هر دوی این تحولات می‌توانند برای ایالات متحده و شرکای بین‌المللی‌اش مثبت تلقی شوند.
با این حال، اگر پوتین بتواند به اهداف خود در اوکراین، چه در میدان نبرد و چه بر سر میز مذاکره — دست پیدا کند، ممکن است تمایل و توان بیشتری برای به‌خطر انداختن رویارویی با رئیس‌جمهور ترامپ از طریق افزایش حمایت نظامی از تهران داشته باشد، جایی که منافع روسیه و ایران با یکدیگر همپوشانی دارند.
ترجمه از: مهسا مژدهی
