در جریان دیدار روز گذشته بنیامین نتانیاهو با دونالد ترامپ در واشنگتن، نخست وزیر رژیم صهیونیستی در اقدامی جالب توجه نامه معرفی رئیس جمهور ایالات متحده برای دریافت جایزه صلح نوبل را به او تقدیم کرد. این اقدام از سوی بسیاری از کارشناسان و تحلیل‌گران بین المللی به عنوان عملی عجیب تلقی شد زیرا هم معرفی کننده (نتانیاهو) و هم معرفی شونده (ترامپ) گزینه‌های صلاحیت‌داری برای چنین جایزه‌ای نیستند.
جایزه صلح نوبل، که از سال ۱۹۰۱ اهدا می‌شود، به افرادی تعلق می‌گیرد که به اعتقاد کمیته نوبل نروژ، تلاش‌های برجسته‌ای برای پیشبرد صلح جهانی انجام داده‌اند. با این حال، فرآیند نامزدی این جایزه گاهی شاهد پیشنهادهایی عجیب و غریب یا جنجالی بوده است، از جمله افرادی که به دلیل اقدامات اقتدارگرایانه، سیاست‌های بحث‌برانگیز یا حتی به‌صورت طنزآمیز مطرح شده‌اند. این گزارش به بررسی برخی از عجیب‌ترین نامزدهای جایزه صلح نوبل می‌پردازد و زمینه‌های تاریخی، سیاسی و اجتماعی این نامزدی‌ها را تحلیل می‌کند.
با توجه به محرمانه بودن اسامی نامزدهای جایزه صلح نوبل تا ۵۰ سال پس از معرفی، اطلاعات موجود به مواردی محدود است که توسط معرفی‌کنندگان، رسانه‌ها یا اسناد عمومی فاش شده‌اند.
نامزدهای عجیب جایزه صلح نوبل
۱. آدولف هیتلر (۱۹۳۹)
زمینه نامزدی: آدولف هیتلر، رهبر آلمان نازی و یکی از بدنام‌ترین دیکتاتورهای تاریخ، در سال ۱۹۳۹ توسط اریک گوتفرید کریستین براندت، نماینده پارلمان سوئد، نامزد جایزه صلح نوبل شد. این نامزدی به‌صورت طنزآمیز و به‌عنوان انتقادی به توافق مونیخ (۱۹۳۸) مطرح شد که ظاهراً برای جلوگیری از جنگ در اروپا امضا شده بود. براندت بعداً اعلام کرد که این اقدام صرفاً برای به سخره گرفتن سیاست‌های مماشات بود.
جزئیات تاریخی: در آن زمان، هیتلر به دلیل سیاست‌های توسعه‌طلبانه و نقض حقوق بشر در آلمان نازی شناخته شده بود. این نامزدی به‌سرعت از سوی کمیته نوبل رد شد و هیچ‌گاه به مرحله بررسی جدی نرسید.
۲. ژوزف استالین (۱۹۴۵ و ۱۹۴۸)
زمینه نامزدی: ژوزف استالین، رهبر اتحاد جماهیر شوروی، دو بار برای جایزه صلح نوبل نامزد شد. در سال ۱۹۴۵، به دلیل نقش شوروی در شکست آلمان نازی در جنگ جهانی دوم، و در سال ۱۹۴۸، برای تلاش‌های دیپلماتیک ادعایی در مذاکرات پساجنگ پیشنهاد شد. این نامزدی‌ها توسط برخی از اعضای پارلمان‌های کشورهای متحد شوروی یا افراد همسو با ایدئولوژی کمونیستی مطرح شدند.
جزئیات تاریخی: استالین مسئول پاکسازی‌های گسترده، گولاگ‌ها و مرگ میلیون‌ها نفر در رژیم خود بود. نامزدی او در بحبوحه جنگ سرد و تنش‌های سیاسی بین شرق و غرب رخ داد، که نشان‌دهنده تلاش برخی گروه‌ها برای مشروعیت‌بخشی به رژیم شوروی بود.
۳. بنیتو موسولینی (۱۹۳۵)
زمینه نامزدی: بنیتو موسولینی، رهبر فاشیست ایتالیا، در سال ۱۹۳۵ به دلیل نقشش در مذاکرات دیپلماتیک در اروپا، از جمله تلاش برای میانجی‌گری در مناقشات منطقه‌ای پیش از جنگ جهانی دوم، نامزد شد. این پیشنهاد احتمالاً توسط حامیان رژیم فاشیستی یا دیپلمات‌هایی مطرح شد که به دنبال تقویت روابط با ایتالیا بودند.
جزئیات تاریخی: موسولینی در این دوره به دلیل سیاست‌های سرکوبگرانه داخلی و تهاجم به اتیوپی (۱۹۳۵) مورد انتقاد بین‌المللی قرار داشت. نامزدی او در تضاد آشکار با اقدامات نظامی‌گری و استعماری‌اش بود.
۴. دونالد ترامپ (چندین بار، از جمله ۲۰۲۰ و ۲۰۲۵)
زمینه نامزدی: دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق ایالات متحده، که برخی منتقدان او را به اقتدارگرایی متهم می‌کنند، چندین بار برای جایزه صلح نوبل نامزد شده است. در سال ۲۰۲۰، کریستین تایبرینگ-گده، نماینده پارلمان نروژ، او را به دلیل نقشش در توافق ابراهیم (عادی‌سازی روابط بین اسرائیل و برخی کشورهای عربی) نامزد کرد. در سال ۲۰۲۵، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، به دلیل تلاش‌های ادعایی برای صلح در خاورمیانه، و بادی کارتر، نماینده جمهوری‌خواه آمریکا، به دلیل ادعای میانجی‌گری در آتش‌بس بین اسرائیل و ایران، او را پیشنهاد کردند. همچنین، دولت پاکستان برای نقش ادعایی در مذاکرات هند و پاکستان، نامزدی او را مطرح کرد.
جزئیات تاریخی: نامزدی‌های ترامپ در حالی مطرح شدند که او به دلیل سیاست‌های تفرقه‌انگیز، از جمله ممنوعیت سفر اتباع برخی کشورهای مسلمان و مدیریت اعتراضات داخلی، مورد انتقاد بود. اتهامات قانونی و نقش او در حوادثی مانند حمله به کنگره آمریکا در ۲۰۲۱، این نامزدی‌ها را جنجالی‌تر کرد.
۵. مناخم بگین (برنده ۱۹۷۸)
زمینه نامزدی و برنده شدن: مناخم بگین، نخست‌وزیر پیشین رژیم اسرائیل، در سال ۱۹۷۸ به دلیل نقشش در امضای پیمان کمپ دیوید با مصر، که به صلح بین اسرائیل و مصر منجر شد، نه‌تنها نامزد بلکه برنده جایزه صلح نوبل شد (به‌صورت مشترک با انور سادات، رئیس‌جمهور مصر). این جایزه به دلیل پایان دادن به یکی از طولانی‌ترین مناقشات خاورمیانه اهدا شد.
جزئیات تاریخی: بگین پیش از نخست‌وزیری، رهبر گروه زیرزمینی ایرگون بود که در اقدامات مسلحانه علیه نیروهای بریتانیایی و غیرنظامیان در فلسطین تحت قیمومیت بریتانیا نقش داشت. برخی منتقدان، او را به دلیل این سابقه و سیاست‌های سختگیرانه‌اش در قبال فلسطینیان، چهره‌ای بحث‌برانگیز می‌دانند.
۶. موارد دیگر
آنگ سان سو چی (برنده ۱۹۹۱): آنگ سان سو چی، رهبر جنبش دموکراسی در میانمار، در سال ۱۹۹۱ به دلیل مبارزه مسالمت‌آمیز برای دموکراسی جایزه را دریافت کرد. با این حال، پس از به قدرت رسیدن، مدیریت او در بحران روهینگیا و اتهامات بی‌توجهی به نسل‌کشی، او را به چهره‌ای جنجالی تبدیل کرد. این موضوع باعث شد که انتخاب او در نگاه برخی عجیب به نظر برسد.
شیمون پرز و اسحاق رابین به همراه یاسر عرفات (برنده ۱۹۹۴): عرفات، رهبر سازمان آزادی‌بخش فلسطین، به دلیل نقشش در توافق اسلو (۱۹۹۳) به‌صورت مشترک با اسحاق رابین و شیمون پرز از رژیم صهیونیستی این جایزه را دریافت کرد. حضور سران رژیم صهیونیستی در میان دریافت کننده‌گان جایزه صلح نوبل با توجه به کشتار فلسطینیان در آن مقطع برای بسیاری از کارشناسان عجیب بود.
