به گزارش اقتصادنیوز، سیدحسین موسویان، دیپلمات پیشین و کارشناس ارشد سیاست خارجی در گفت‌وگو با «مهدی حسن» خبرنگار و مجری مشهور آمریکایی به مجموعه‌ای از پرسش‌های متنوع درباره چرایی تجاوز نظامی رژیم صهیونیستی به ایران، نقش ایالات متحده در این حمله، رویکرد هسته‌ای فعلی ایران و احتمال ایجاد تغییراتی در آن و البته نقش منطقه‌ای ایران در غرب آسیا پرداخته‌است.
مشروح گفتگوی ایرنا با سیدحسین موسویان را بخوانید؛
وضعیت فعلی برنامه هسته ای ایران چیست؟ ترامپ میگوید توانسته با حمله نظامی اخیر، تاسیسات هسته ای ایران را نابود کند. سازمانهای اطلاعاتی آمریکا میگویند که بطور کامل نابود نشده. واقعیت چیست؟
اگر هدف آمریکا ضربه به تاسیسات هسته ای ایران بود آنها توانسته اند خسارات سنگین و گسترده ای را به تاسیسات هسته ای ایران وارد کنند. اما اگر هدف نابودی توان هسته ای ایران بوده باشد، آنها شکست خورده اند چون ایران به دانش فنی هسته ای دست یافته و دانش علمی و فنی با بمباران از بین نمیرود. آنها میتوانند تاسیسات و ساختمانها و حتی سانتریفیوژها را از بین ببرند، اما آنها قابل بازسازی هستند.
اسرائیلی ها میگویند که دانشمندان هسته ای زیادی را کشته اند و از این طریق قادر به حذف برنامه هسته ای ایران هستند.
ترور دانشمندان هسته ای ایران از سال 2010 توسط اسرائیل آغاز شد. در آن مقطع ایران نسل 1 سانتریفیوژ بنام آی. آر-1 داشت. در طول این 15 سال اسرائیلی ها 40-50 تن از دانشمندان هسته ای ایران را ترور کرده اند اما توان هسته ای ایران گسترش یافته است و اکنون ایران نسل های 2 و 4 و 6 و 8 و 9 سانتیریفیوژها را دارد که بسیار پیشرفته تر هستند. لذا میتوان نتیجه گرفت که هرچه اسرائیل بیشتر دانشمند هسته ای ایران را ترور کرده، برنامه هسته ای ایران بیشتر پیشرفت کرده است. چون با ترور دانشمندان هسته ای، نمیتوان علم و دانش هسته ای را ترور کرد و ایرانیها مصمم تر میشوند.
ایران 400 کیوگرم اورانیوم غنی شده 60% دارد که اکثر متخصصین میگویند که اورانیوم غنی شده 60% عمدتا مصرف نظامی دارد و لذا ایران دنبال ساخت بمب اتم است. این استدلال را نمیشود رد کرد.
فرض کنید این بحث درست است که اورانیوم غنی شده 60% کاربرد نظامی دارد. اما برگردیم به اصل نیت ایران. در سال 2015، برجام بین ایران و قدرتهای جهانی توافق شد. ایران در قالب این توافق، هزاران تن ذخیره اورانیوم غنی شده را یا صادر کرد ویا تبدیل کرد. ایران هیچ ذخیره اورانیوم غنی شده 60% و 20% نداشت. ایران بالاترین سطح همکاری با آژانس را انجام داد و همه ابهامات فنی آژانس برطرف شد. آژانس صلح آمیز بودن برنامه هسته ای ایران را تایید کرد. ایران همچنین محدودیتهای زیادی در برنامه هسته ای خود را پذیرفت و انجام داد.
اما ترامپ در سال 2018 در مقطعی از برجام خارج شد که ایران به تعهداتش بطور کامل پایبند بود. بدتر اینکه در شرایطی که ایران گسترده ترین سطح بازرسی ها و محدودیتها را پذیرفته و به آن عمل میکرد، ترامپ گسترده ترین تحریمها علیه ایران را اعمال کرد. لذا ایران در واکنش به اقدام ترامپ، سطح وظرفیت غنی سازی خود را افزایش داد تا به آمریکاییها بفهماند که تحت فشار، تسلیم نمیشود.
اعتقاد من این است که ایران در آن مقطع با افزایش سطح غنی سازی، قصد داشت آمریکا را به پای میز مذاکره بکشاند. دلیل من هم این است که وقتی استیو ویتکاف نماینده ترامپ با آقای عراقچی وزیر خارجه ایران مذاکره کرد، طرف ایرانی به او گفت که ایران حاضر است ذخائر اورانیوم 60% موجود خود را یا صادر کند و یا تبدیل کند. لذا نیت ایران مذاکره و توافق بود و نه بمب اتم.
بحث خوبی است منتهی افزایش غنی سازی به سطح 60% و قطعنامه آژانس در مورد تخلف ایران از ان پی تی، بهانه بدست اسرائیل داد که به ایران حمله کند. لذا غنی سازی 60% نتیجه معکوس داد. آیا قبول دارید؟
نتانیاهو از 30 سال پیش دروغ‌پردازی در مورد برنامه هسته ای ایران را آغاز کرد. یادتان هست در سال 1996 او در کنگره آمریکا سخنرانی کرد و گفت که برنامه هسته ای ایران تهدید موجودیتی اسرائیل است و ایران در آستانه بمب هسته ای است. در آن مقطع ایران اساسا غنی سازی نداشت و حتی یک سانتریفیوژ هم نداشت. لذا او از سی سال پیش دنبال حمله نظامی به ایران بود.
ویتکوف و عراقچی در همان دو سه دور اول در چهار مورد همکاریهای ایران با آژانس، صدور یا تبدیل اورانیوم 60%، کاهش غنی سازی به زیر 5% ومکانیزم راستی آزمایی برنامه هسته ای ایران توسط آژانس توافق کردند. منتهی به محض توافق در مورد کلیات، نتانیاهو مخالفت کرد و باعث شد ترامپ موضع خود را تغییر داد و با اصل غنی سازی در ایران مخالفت کرد و بعد هم اسرائیل به ایران حمله نظامی کرد.
شما در موقع حمله اسرائیل به ایران کجا بودید؟ آیا شوکه نشدید؟
من در پرواز به سمت چین بودم که حمله انجام شد. وقتی رسیدم میزبان خبر حمله را اطلاع داد که شوکه شدم.
آیا شما توقع حمله آمریکا به ایران را داشتید؟
خیر. چون ترامپ شانس بسیار خوبی برای توافق داشت. او اکثریت کنگره را در اختیار دارد. او میخواهد تاریخ ساز شود. رئیس جمهور ایران اعلام کرد که دربهای ایران برای سرمایه گذاری آمریکا باز است. مذاکره کننده گان هسته ای دو کشور به توافقات کلی دست یافته بودند. ایران حداکثر راستی آزمایی و شفافیت در برنامه هسته ای را پذیرفته بود، ایران با تبدیل یا صدور اورانیوم غنی شده سطح بالا توافق کرده بود، بیش از 100 گزارش و قطعنامه آژانس بین المللی انرژی اتمی از سال 2003 تا کنون تصریح کرده بود که هیچ نشانه ای از انحراف برنامه هسته ای ایران بسمت ساخت سلاح نیست، آخرین گزارش دو ماه پیش آژانس هم همین را تایید کرده بود، ارزیابی تمام سازمانهای اطلاعاتی آمریکا از سال 2007 تا کنون هم تایید کرده که ایران تصمیمی برای ساخت بمب اتم ندارد. لذا من دلیلی نمیدیدم که ترامپ وارد فاز حمله نظامی به ایران بشود. از اسرائیل بعید نبود اما اسرائیل بدون آمریکا قادر به حمله نبود.
شما چه میزان نگران تشدید بحران هستید بویژه اینکه اگر رهبر ایران را هدف قرار دهند؟
اگر آمریکا خواهان مذاکره واقعی باشد که نباید دنبال ترور رهبر ایران باشد و یا به اسرائیلی ها اجازه چنین کاری را بدهد. اگر آمریکا بخواهد به سیاستهای خصمانه تحریم و قتل و ترور و جنگ علیه ایران ادامه دهد، همه باید نگران تشدید تنش و کشیده شدن آن به سطح کل منطقه و فراتر از آن باشند.
موج دستگیریها در ایران آغاز شده است. آیا صحت دارد؟ البته شکی نیست که در این حمله نفوذ عجیب اسرائیل در سیستم حکومتی ایران محرز شد چون بالاترین رده‌های نظامی و امنیتی ایران کشته شدند.
شکی در این نیست که حوادث اخیر حاکی از عمق و سطح نفوذ گسترده سرویستهای اطلاعاتی خارجی در ایران است. این وضعیت بینهایت شوک آور بود. اما باید متوجه بود که این میزان از عمق و نفوذ، حاصل کارسیستم اطلاعاتی و امنیتی اسرائیل نبوده و نیست. بلکه بیش از 20 سال سرویسهای اطلاعاتی کشور ناتو و اسرائیل با سایر کشورهای متحدشان همکاری مشترک در جمع آوری این حجم گسترده از اطلاعات داشته اند و در این عملیات اخیر در اختیار اسرائیل قرار گرفت.
طراحی بسیار کلانی صورت گرفته بود. طرح کلان این بود که با ترور گسترده مقامات سطح بالا و بمبارانهای گسترده مراکز هسته ای و نظامی، حکومت ایران را در همان 24 ساعت اول ساقط کنند. ایرانیها خودشان هم شوکه شدند. لذا طبیعی است که بعد از آتش بس، دستگیریهای گسترده برای کشف و نابودی شبکه گسترده نفوذ صورت گیرد. در این میان ممکن است برخی افراد بیگناه هم دستگیر شوند اما در چنین وضعیت جنگی و بحرانی کشور، اجتناب ناپذیر است.
مجله اکونومیست نوشته که بخاطر این حمله و غیبت رهبری در طول عملیات، سپاه برکشور مسلط شده و فرمانده هان جوانی روی کار آمده اند که رادیکالتر از قبلی ها هستند و لذا نتیجه این جنگ رادیکالیزه شدن ایران و قدرت بیشتر سپاه شده است. آیا شما این تحلیل را قبول دارید؟
مهم این نیست که من شخصا چه چیزی را قبول دارم یا ندارم. من شخصا سالهاست که نوشتم و گفتم که جنگ پنهان اسرائیل و ایران باید متوقف شود. سالهاست در مورد ضرورت بهبود روابط آمریکا و ایران نوشته و حرف زده ام. نظرات من را که حکومت ایران قبول ندارد.
اما مهم واقعیت های فعلی است. برای اولین بار آمریکا و اسرائیل بعنوان دو کشور اتمی جهان به تاسیسات هسته ای ایران بعنوان یک کشور غیر اتمی حمله کردند و موجب نقض فاحش منشور سازمان ملل وآژانس بین المللی انرژی اتمی شدند. شورای امنیت سازمان ملل حتی یک بیانیه ساده در مورد محکومیت تجاوز نظامی به خاک ایران را نداد. آژانس مسئول حفاظت از تاسیسات هسته ای کشورهای عضو در مقابل حمله نظامی است. ایران عضو آژانس و معاهده ان پی تی و تاسیسات هسته ای ایران تحت نظارت آژانس است. اما آژانس هیچ کاری نکرد.
لذا مردم ایران میبینند که به کشورشان حمله نظامی شده و جامعه جهانی قادر به هیچ اقدامی در حمایت از آنها نیست. لذا طبیعی است که از سازمانهای نظامی خود اعم از سپاه و ارتش برای مقابله با تجاوز و حفظ تمامیت ارضی کشورشان حمایت کنند. منتهی وضعیت آینده، به سیاستهای آمریکا بستگی دارد. اگر آمریکا دست از سیاستهای خصمانه خود بردارد، شرایط داخلی سیاسی ایران هم متفاوت خواهد بود.
یکی از حضار پرسیده که شعار "نابودی اسرائیل" توسط ایران چه مبنایی دارد؟ تندروهای آمریکا و دولت نتانیاهو از این شعار بعنوان دلیل فشارها علیه ایران و حملات اخیر به ایران استفاده کرده اند. آیا این شعار قابل توجیه است؟
ابتدا باید مشکلات روابط آمریکا و ایران حل شود. چون اسرائیل بدون چراغ سبز آمریکا، نمیتوانست به ایران حمله کند و در آینده هم نخواهد توانست. لذا اگر آمریکا یک مذاکره جدی و صادقانه با ایران داشته باشد، میتوان در موضوع هسته ای به توافق رسید. بعد از حل موضوع هسته ای و عبور از بحران جاری، دو طرف در سایر موضوعات میتوانند صحبت کنند. از جمله اینکه با وساطت آمریکا، اسرائیل و ایران تهدیدات موجودیتی متقابل را متوقف کنند.
