گروه سیاست - با فروکشکردن شعلههای جنگ اخیر میان ایران و اسرائیل، نگاهها بار دیگر به میز مذاکرات هستهای دوخته شده؛ اما اظهارات وزیر امور خارجه ایران نشان میدهد که هنوز مسیر دیپلماسی روشن نیست و تصمیمی برای بازگشت به گفتوگوها اتخاذ نشده است.
عباس عراقچی، وزیر امور خارجه کشورمان با رد گمانهزنیها درباره آغاز قریبالوقوع مذاکرات، تصریح کرد: «فکر نمیکنم به این زودی و به این سرعت مذاکرات بتواند شروع شود.»
او همچنین به فضای احساسی جامعه پس از جنگ و در آستانه ایام محرم اشاره کرد و گفت: «ما در حال حاضر در روزهای بعد از جنگ هستیم. احساسات ضد آمریکایی و ضد اسرائیلی بسیار بالاست و از آن طرف هم ما در دهه محرم قرار داریم و عاشورای حسینی نزدیک است.»
به گفته عراقچی، حتی اگر ارادهای برای آغاز مذاکره وجود داشته باشد، هنوز درباره اصل ورود مجدد به گفتوگو تصمیمی گرفته نشده است.
این سخنان نشان میدهد که بحث مذاکره هنوز در سطوح بالای حاکمیت در حال بررسی است و اجماع روشنی در این باره وجود ندارد.
واشنگتن: در را نبستهایم، منتظر پاسخ تهرانیم
در سوی دیگر، مقامات آمریکایی بارها اعلام کردهاند که مسیر دیپلماسی همچنان باز است. سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید در چند نوبت تأکید کرده که ایالات متحده حاضر است در صورت تغییر رویکرد تهران، گزینههای دیپلماتیک را بررسی کند.
دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا البته مواضع متناقضی دارد. یک روز از تلاش برای توافق با ایران گفته و در این زمینه ابراز امیدواری میکند، یک روز تاکید میکند که قصد مذاکره ندارد!
برخی گزارشهای رسانهای حاکی از آن است که کشورهای واسطه مانند عمان، قطر و ترکیه در تلاشاند تا کانالهایی غیررسمی میان تهران و واشنگتن ایجاد کنند تا زمینه برای گفتوگوی رسمی فراهم شود.
تحلیل رسانههای خارجی: تهران فعلاً منتظر است
رسانههای بینالمللی نیز با نگاهی تحلیلی به موضع ایران، پیشبینی کردهاند که در کوتاهمدت امکان آغاز مذاکره وجود ندارد.
شبکه الجزیره در گزارشی با اشاره به فضای احساسی پس از جنگ و همبستگی داخلی، نوشت: «مقامات ایران تمایل دارند از این سرمایه اجتماعی در جهت تثبیت جایگاه خود بهره ببرند، نه اینکه بلافاصله وارد یک روند دیپلماتیک شوند.»
فایننشالتایمز نیز در گزارشی با اشاره به تأثیر ایام مذهبی و فشارهای داخلی، آورده است: «ممکن است پس از پایان ماه محرم، زمینه برای بازبینی تصمیمات راهبردی درخصوص گفتوگوهای هستهای فراهمتر شود.»
مسیر مذاکره بسته نیست، اما زمانش نرسیده
با وجود پایان درگیریها و کاهش نسبی تنشها، هنوز فضای روانی و سیاسی برای مذاکره فراهم نیست. ایران فعلاً در مرحله "پساجنگ" و "پیشمذاکره" قرار دارد؛ یعنی هنوز به مرحله تصمیمگیری قطعی نرسیده است.
با این حال، نشانهها از دو سو – هم در تهران و هم در واشنگتن – حاکی از آن است که کانالهای گفتوگو کاملاً بسته نشدهاند. شاید پس از عاشورای حسینی، این گفتوگوها جان تازهای بگیرند؛ هرچند به نظر میرسد که مسیر تا رسیدن به میز مذاکره، همچنان پرپیچوخم خواهد بود.