همشهری‌آنلاین - پروانه بندپی: وقتی صحبت از کم‌خونی می‌شود، بیشتر افراد به مصرف قرص آهن و خوراکی‌های حاوی ویتامین B۱۲ یا مکمل‌های اسید فولیک و رفتن به جگرکی و ... فکر می‌کنند و حتی بعضی‌ها خودسرانه و قبل از انجام آزمایش‌های لازم به دارودرمانی رو می‌آورند. اما آیا درمان کم‌خونی فقط با غذا و دارو ممکن است یا روش‌های دیگری هم برای درمان آن وجود دارد؟
متخصصان می‌گویند درمان کم‌خونی بسته به علت، نوع و شدت آن متفاوت است و تا دلیل آن شناخته نشود، نمی‌توان گفت بدون دارو هم درمان می‌شود یا نه. اما هرچند دارو و تغذیه، پایه‌های اصلی درمان هستند، اما در برخی شرایط، روش‌هایی غیر از داروهای خوراکی هم برای درمان این عارضه استفاده می‌شود.
دکتر ایرج خسرونیا، فوق تخصص گوارش در این باره به همشهری‌آنلاین می‌گوید: برای درمان کم‌خونی اول باید علت یا علت‌های کم‌خونی مشخص شود. ممکن است علت آن زخم معده، زخم روده، خون‌ریزی بواسیر، خون‌ریزی دستگاه گوارش، بیماری‌های خونی مثل تالاسمی، حتی نارسایی کبد و مشکلات تیروئید (کم کاری و پرکاری تیروئید) باشد.
این فوق تخصص گوارش ادامه می‌دهد: گاهی هم کم‌خونی به دلیل مشکلاتی مثل نارسایی کلیه، سرطان و شیمی‌درمانی یا بیماری‌های خودایمنی ایجاد می‌شود و درمان علت اصلی، خودبه‌خود باعث بهبود کم‌خونی خواهد شد. بنابراین پزشک در ابتدا دلیل اصلی این عارضه را تشخیص می‌دهد، آن علت را درمان می‌کند و بعد، کم‌خونی خود به خود درمان می‌شود.
دکتر خسرونیا درباره درمان کم‌خونی ژنتیکی هم توضیح می‌دهد: کم‌خونی ژنتیکی، ارثی است که قابل درمان نیست. فقط می‌توان آن را کنترل کرد.
بیشتر بخوانید؛
اما کم‌خونی دقیقا چه نوع عارضه‌ای است؟ کم‌خونی یعنی کاهش تعداد گلبول‌های قرمز یا کمبود هموگلوبین در خون و علائم آن به خفیف یا حاد بودنش بستگی دارد اما درمجموع علائمش شامل خستگی، ضعف، رنگ‌پریدگی، سردی دست و پا، سرگیجه، تپش قلب و تنگی نفس است.
در کنار درمان‌های اصلی، برخی روش‌های غیردارویی و مکمل هم وجود دارند که اگرچه جایگزین درمان پزشکی نمی‌شوند، اما می‌توانند روند بهبودی را تسهیل یا تقویت کنند. این روش‌ها شامل اصلاح سبک زندگی، مراقبت‌های تغذیه‌ای و حتی طب مکمل هستند:
۱. بهبود عملکرد گوارش: برای جذب بهتر آهن و B۱۲لازم است که دستگاه گوارش سالم باشد. درمان یبوست، رفلاکس یا عفونت‌های معده مثل هلیکوباکتر می‌تواند به جذب بهتر کمک کند.
۲. فعالیت بدنی: ورزش سبک مانند پیاده‌روی یا یوگا باعث بهبود گردش خون و در بعضی موارد تحریک خفیف مغز استخوان می‌شود. البته در موارد کم‌خونی شدید باید با نظر پزشک انجام شود.
۳. طب سنتی (با احتیاط): دمنوش‌هایی مثل گزنه، شنبلیله یا قاصدک در طب سنتی ایرانی برای تقویت خون توصیه شده‌اند، ولی شواهد علمی درباره تأثیر قطعی آن‌ها محدود است. استفاده از این روش‌ها باید با مشورت پزشک باشد.
۴. مدیریت استرس و بهبود خواب: استرس مزمن و کم‌خوابی می‌توانند اشتها را کاهش دهند و فرآیند جذب یا تولید گلبول قرمز را مختل کنند. آرام‌سازی ذهن و بهبود کیفیت خواب در روند درمان بسیار مؤثر است. البته دکتر خسرونیا می‌گوید: این که گفته می‌شود در درمان کم‌خونی موثر است، حرف درستی نیست و تاثیری در درمان کم‌خونی ندارد. خواب کافی و مدیریت استرس و مواردی از این دست تنها از این نظر که به جذب مواد معدنی و ویتامین‌ها کمک می‌کنند، می‌توانند به درمان کم‌خونی کمک کنند.
۵. نور خورشید: کمبود ویتامین D در ایران بسیار شایع است و می‌تواند به طور غیرمستقیم بر سلامت خون‌سازی اثر بگذارد. به گفته کارشناسان، روزانه ۱۵–۲۰ دقیقه نور آفتاب صبحگاهی برای تأمین این ویتامین کافی است. هرچند متخصصان می‌گویند نور خورشید به تنهایی نمی‌تواند کمبود این ویتامین را برطرف کند و توصیه می‌کنند که افراد حتما روزانه یا ماهانه مکمل ویتامین D مصرف کنند. البته بعد از انجام آزمایش خون و با نظر پزشک.
