واکنش بورس در میدان تنش‏‌ها

دنیای اقتصاد یکشنبه 08 تیر 1404 - 00:13
بعد از دو هفته وقفه، معاملات بورس تهران از روز گذشته از سر گرفته شد؛ در روز گذشته شاخص‌‌های سهامی به صورت یکدست، جامه سرخ بر تن کردند. 2‌هزار و 454 میلیارد تومان پول حقیقی از بازار خارج شد و در پایان بازار نیز 99‌درصد از نمادها در محدوده سرخ تابلوی معاملات جای گرفتند. بررسی سابقه معاملات بورس تهران نشان می‌دهد که بازار سهام به ریسک‌‌های این چنینی، واکنش مقطعی داشته است و پس از مدت زمانی کوتاه، مجددا بازار به وضعیت عادی خود بازگشته است.

حمله به مجلس شورای اسلامی در خرداد ۹۶

در هفدهم خرداد ۱۳۹۶ به ‌‌واسطه حمله داعش به مجلس شورای‌‌ اسلامی، فضای کشور ملتهب شد. این حمله نخستین حمله بزرگ کشور از زمان بمب‌‌گذاری سال ‌‌۱۳۸۹ در زاهدان محسوب می‌‌شد. واکنش بورس تهران به این ریسک، بسیار کوتاه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌مدت بود و فقط در همان روز ۱۷ خرداد شاهد افت نماگرهای بازار سهام بودیم و بازار سهام در روزهای بعد از آن به روند نوسانی خود در آن مقطع ادامه داد، پس مشاهده می‌شود که بورس تهران به بروز این ریسک واکنش کوتاه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌مدتی داشته است.

شهادت سردار سلیمانی در دی ۹۸

بعد از ترور سردار سلیمانی در عراق در دی ۹۸، پیش‌بینی می‌‌شد که انعکاس عمیق این خبر در معاملات هفته بعدی پس از وقوع این ماجرا نمایان شود. همین سناریو نیز رنگ واقعی به خود گرفت و در اولین روز معاملاتی پس از ظهور این ریسک سیاسی (۱۴ دی ۹۸)، شاخص‌‌کل بورس تهران افت ۴.۳۶ ‌‌درصدی را ثبت کرد. شاخص هم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌وزن نیز در این روز افت ۳.۹۵‌‌ درصدی را ثبت کرد. فشار فروش در هفته اول پس از بروز این ریسک به حدی بود که در ۴ روز معاملاتی هفته اول پس از این ماجرا نماگر اصلی بازار سهام افت‌‌ ۷.۸۸ درصدی داشت و شاخص هم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌وزن نیز متاثر از فشار عرضه در اکثر سهم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های بازار، کاهش ارتفاع ۱۰.۹۵ درصدی را تجربه کرد. البته در آن مقطع شاهد حمایت گسترده مقام ناظر از بازار بودیم و دامنه‌‌ نوسان قیمت‌ها در بازار سهام کاهش پیدا کرد تا فروش‌های هیجانی معامله‌‌گران دست‌‌ به‌‌ ماشه به حداقل برسد؛ در واقع سازمان بورس از این مورد به ‌‌عنوان یک ‌‌سوپاپ اطمینان برای سرمایه‌گذاران استفاده کرد تا به سرمایه‌گذاران این پیام را مخابره کند که بازار به‌‌زودی به تعادل خواهد رسید. البته این موضوع نیز به حقیقت بدل شد و حمایت‌‌های مقام‌‌ناظر و اتمام فروش سهامداران هیجانی موجب شد که شاخص‌‌کل بورس تهران در سومین روز معاملاتی هفته دوم پس از ترور سردار سلیمانی، به ارقام بالاتری از مقداری که قبل از وقوع این ریسک قرار داشت، برسد. فشار تقاضا در روزهای ۲۲ و ۲۳ دی سال ‌‌۹۸ در بورس تهران به‌‌ گونه‌‌ای بود که در دو روز متوالی، شاخص ‌‌کل بورس تهران و شاخص هم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌وزن با افزایش ارتفاع بیش از ۳‌‌ درصدی مواجه شدند و فروشندگانی که با چاشنی ترس و گریز از ریسک سیاسی اقدام به ‌‌فروش سهام کرده بودند، بار دیگر در قامت خریدار به بازار بازگشتند.

درگیری در مرز افغانستان در خرداد ۱۴۰۲

نیروهای طالبان حوالی ساعت ۱۰ صبح روز شنبه ۶ خرداد ۱۴۰۲، از سمت افغانستان بدون در نظر گرفتن و رعایت قوانین بین‌المللی و حسن همجواری با انواع سلاح مبادرت به تیراندازی به پاسگاه ساسولی واقع در حوزه هنگ مرزی زابل کردند. در جریان درگیری‌‌هایی که در روز شنبه به‌‌ وقوع پیوست، خبر تلخ شهادت و مجروح ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شدن تعدادی از مرزبانان ایرانی نیز مخابره شد. حتی این موضوع موجب مسدودشدن پل ابریشم، به ‌‌عنوان پرترددترین پایانه مرزی ایران و افغانستان در ایالت نیمروز شد. این موضوع موجب شد تا در روز ششم خردادماه ۱۴۰۲ و با مخابره این خبر، شاخص‌‌های سهامی در مسیر نزولی قرار بگیرند و شاخص کل با افت ۱.۴۸ درصدی همراه شود. اثر منفی این خبر در روز هفتم خرداد آن سال نیز بر معاملات بازار سهام سایه افکند و سبب شد تا شاخص کل در روز یادشده، ۲.۳۵‌درصد از ارتفاع خود را از دست بدهد. اما این روند بیش از دو روز تداوم نیافت و شاخص کل از معاملات روز هشتم خرداد، مجددا به روند صعودی بازگشت. 

حمله اسرائیل به کنسولگری ایران در دمشق در فروردین ۱۴۰۳

سیزدهم فروردین ۱۴۰۳ بود که رسانه‌‌ها اخباری در خصوص حمله اسرائیل به کنسولگری ایران در دمشق منتشر کردند. اوج‌‌‌‌‌‌گیری دوباره تنش‌‌‌‌‌‌ها در خاورمیانه و حمله اسرائیل به کنسولگری ایران در سوریه، مجددا تنور تقاضا را در بازارهای دارایی ‌‌‌‌‌‌گرم کرد و دلار در معاملات روز چهاردهم فروردین، برای نخستین‌‌‌‌‌‌ بار در طول تاریخ وارد کانال ۶۳‌‌‌‌‌‌‌‌‌هزار تومان شد. سقف‌‌‌‌‌‌شکنی‌‌‌‌‌‌های پیاپی در بازار ارز، موجبات رشد قیمت‌ها در بازار طلا و سکه را نیز فراهم کرد و در روز ۱۴ فروردین، سکه رفاه در بورس ‌‌‌‌‌‌کالا در قیمت‌های بیش از ۴۱‌‌‌‌‌‌ میلیون ‌‌‌‌‌‌تومان، میان خریداران و فروشندگان دست به‌‌‌‌‌‌ دست شد. برخلاف بازارهای دارایی مذکور، بورس تهران به ریسک سیستماتیک حادث‌‌‌‌‌‌شده در خاورمیانه، واکنش منفی نشان ‌‌‌‌‌‌داد و در پی این اتفاق، هر سه نماگر اصلی بازار سهام در روز ۱۴ فروردین با کاهش ارتفاع همراه شدند. بعد از حمله اسرائیل به کنسولگری ایران در سوریه، سناریوهای مختلفی توسط افراد مختلف و در رسانه‌‌‌‌‌‌های گوناگون، مبنی ‌‌‌‌‌‌بر نوع واکنش ایران به مسائل مزبور مطرح شد و تاخیر در واکنش ایران، فضای مبهم آن دوران را غبارآلودتر از گذشته کرد. همین موضوع سبب ‌‌‌‌‌‌شد تا بازار سهام در آن مقطع در فقر تقاضا و فشار عرضه غوطه‌‌‌‌‌‌ور شود.

عملیات وعده صادق ۱ در فروردین ۱۴۰۳

بامداد یکشنبه ۲۶ فروردین ماه ۱۴۰۳، عملیات وعده صادق ۱ آغاز شد و پهپادها و موشک‌‌‌‌‌‌های کروز و بالستیک نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، اهدافی را در خاک اسرائیل مورد هدف قرار دادند. این حمله موشکی و پهپادی به عنوان پاسخی برای حمله اسرائیل به کنسولگری ایران در دمشق انجام شد. بعد از حمله اسرائیل به کنسولگری ایران، معاملات بازار سهام در فضای کم‌‌عمقی پیگیری شده بود و در روز قبل از حمله (۲۵ فروردین)، ترس از سرایت آتش جنگ به داخل مرزهای کشور، موجبات افت ۳.۳۴درصدی نماگر اصلی بازار سهام را فراهم کرده بود و در آن روز ‌‌هزار و ۹۵۵ میلیارد تومان پول حقیقی از بازار سهام خارج شد که از خرداد سال ۱۴۰۲ بی‌‌سابقه بود. پس از عملیات وعده صادق ۱ و قبل از شروع معاملات روز ۲۶ فروردین، سازمان بورس تشکیل جلسه داد و برای سه روز معاملاتی متوالی و در جهت حمایت از بازار و صیانت از منافع سهامداران، دامنه نوسان بازار سهام را به مثبت و منفی ۱‌‌‌درصد کاهش داد که البته در ۲۸ فروردین این دامنه ۱ درصدی برای چهارمین روز نیز تمدید شد. در نخستین روز پس از این ماجرا، بازار با صف فروش گسترده در اکثر نمادهای معاملاتی آغاز به کار کرد و رفته‌‌رفته و با فروکش تب هیجانات از حجم صفوف فروش کاسته شد و اندکی بعد معاملات بازار به حالت عادی بازگشت. سازمان بورس نیز در یکم اردیبهشت و پس از متعادل‌‌شدن شرایط بازار، دامنه نوسان را به روال سابق بازگرداند که در همان روز هجوم تقاضا به جریان معاملات، موجب رشد ۳.۵۲درصدی شاخص کل شد.

شهادت رئیس دولت سیزدهم و همراهان در اردیبهشت ۱۴۰۳

بعد از ظهر ۳۰ اردیبهشت، در فضای مجازی اخباری در خصوص وقوع سانحه برای بالگرد حامل رئیس‌‌جمهور و همراهان مخابره شد که به سرعت رسانه‌‌های رسمی نیز به پوشش آن پرداختند. فردای آن روز، به طور رسمی شهادت رئیس دولت سیزدهم و همراهان در سانحه سقوط بالگرد در ورزقان آذربایجان شرقی اعلام شد و معاملات بازار سرمایه در این روز به حالت تعطیل در آمد. پس از این ماجرا نیز سازمان بورس برای دومین بار در طول سال، اقدام به کاهش دامنه نوسان در بازار سهام کرد و این بار دامنه نوسان سهام و حق‌‌تقدم‌‌های بازار را به مثبت و منفی ۲‌‌‌درصد کاهش داد و بازار تا نهم تیر با همین دامنه نوسان به کار خود ادامه داد. ابهام، بزرگ‌ترین دشمن هر بازاری است و با توجه به اتفاق‌‌‌‌‌‌هایی که در کشور به‌‌‌‌‌‌ وقوع پیوست؛ قابل پیش‌بینی بود که بازار سهام در یک وضعیت مبهم  به ‌‌‌‌‌‌سر خواهد برد. بر اساس اعلام شورای ‌‌‌‌‌‌نگهبان در آن مقطع، قرار بر این شد که انتخابات ریاست ‌‌‌‌‌‌جمهوری در هشتم تیر ماه برگزار شود و تا مشخص‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شدن رئیس‌‌‌‌‌‌جمهور جدید و ترکیب کابینه وی نیز زمان لازم خواهد بود. طبیعتا در چنین فضای غبارآلودی، بازار سهام نمی‌توانست در کلیت خود روند پایداری را داشته ‌‌‌‌‌‌باشد و به ‌‌‌‌‌‌نظر می‌‌‌‌‌‌رسید تا زمان مشخص‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شدن وضعیت ریاست جمهوری و فعل و انفعالات بعدی، بازار در یک وضعیت خنثی به مسیر خود ادامه خواهد داد. همین سناریو نیز رنگ واقعیت به خود گرفت و معاملات بازار سهام به دلایلی که گفته شد؛ از اواخر اردیبهشت تا دور نخست انتخابات ریاست جمهوری از شور و طراوت لازم برخوردار نبود.

ترور اسماعیل هنیه در تهران

نهم مردادماه ۱۴۰۳ مراسم تحلیف مسعود پزشکیان انجام شد و دولت چهاردهم به طور رسمی فعالیت خود را آغاز کرد. اسماعیل هنیه، رئیس دفتر سیاسی حماس که برای مشارکت در مراسم تحلیف مسعود پزشکیان به تهران آمده بود، در دهم مرداد در پایتخت ترور شد. با ترور وی، مشخص بود که مجددا سطح تنش‌‌ها در منطقه افزایش پیدا خواهد کرد و این موضوع به زیان بازار سهام خواهد بود. متاسفانه با اینکه فشار فروش ناشی از این اتفاق در صحنه معاملات سهام قابل پیش‌بینی بود، سازمان بورس در دو روز معاملاتی پس از این حادثه، دامنه نوسان بازار را با تغییر همراه نکرد و شاخص کل در دو روز معاملاتی، ۱۱۳‌‌‌هزار واحد از ارتفاع خود را از دست داد. بالاخره و در چهاردهم مرداد ماه سازمان بورس، پس از دو روز ریزش ممتد قیمت‌ها، دامنه نوسان بازار سهام را به مثبت و منفی ۱‌‌‌درصد کاهش داد. دو هفته بعد و در ۲۷ شهریور و با توجه به آرامش نسبی حاکم‌‌شده، سازمان بورس دامنه نوسان تالار شیشه‌‌ای را به ۲‌‌‌درصد افزایش داد و ۱۷ شهریور نیز دامنه نوسان بازار به مثبت و منفی ۳‌‌‌درصد رسید.

شهادت سیدحسن نصرالله و عملیات وعده صادق ۲

از شهریورماه ۱۴۰۳، سطح تنش‌‌ها در لبنان بالا گرفت و در اواخر شهریور، ماجرای انفجار پیجرها و سیستم‌های ارتباطی در لبنان مخابره شد. در ششم مهرماه رسانه‌‌ها خبر ترور و شهادت سیدحسن نصرالله، دبیرکل حزب‌‌الله لبنان را مخابره کردند. از آغازین دقایق مخابره این خبر، کاملا قابل پیش‌بینی بود که مجددا سطح تنش‌‌ها در منطقه افزایش چشمگیری پیدا خواهد کرد و بازار سهام نیز از این موضوع تاثیر منفی خواهد پذیرفت. سازمان بورس در نخستین اقدام، دامنه نوسان را پس از این رویداد، به مثبت و منفی یک ‌‌درصد کاهش داد و از افت پرشتاب بازار جلوگیری کرد. در دهم مهر نیز ایران در جریان عملیات وعده صادق ۲، اهدافی را در خاک رژیم صهیونیستی با موشک هدف قرار داد. پس از فروکش هیجانات منفی ناشی از این اتفاق، سازمان بورس در بیست و یکم مهرماه دامنه نوسان سهام، حق‌تقدم و صندوق‌ها را به مثبت و منفی ۳‌‌‌درصد افزایش داد و بازار تا پایان سال با همان دامنه نوسان معاملات خود را پیگیری کرد. در عملیات وعده صادق ۳ نیز، بورس تهران ۹ روز معاملاتی تعطیل بود و در ۷ تیر ماه با دامنه نوسان منفی و مثبت ۳ درصدی بازگشایی شد. در روز اول بازگشایی شاخص کل با ۲ درصد کاهش همراه شد. اما تجربه شوک های وارده به بورس نشان می دهد که در روزهای آتی از شدت تخلیه هیجان بورسی ها کاسته شده و بازار متعادل می شود.

منبع خبر "دنیای اقتصاد" است و موتور جستجوگر خبر تیترآنلاین در قبال محتوای آن هیچ مسئولیتی ندارد. (ادامه)
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت تیترآنلاین مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویری است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هرگونه محتوای خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.