عصر ایران ــ آهنگ «از خون جوانان وطن لاله دمیده» یکی از مشهورترین تصنیف‌های عارف قزوینی، شاعر و آهنگساز برجسته ایرانی، است که در دوره دوم مجلس شورای ملی در تهران سروده و ساخته شده. این اثر که با نام‌های «راز دل» و «هنگام می» نیز شناخته می‌شود، به یاد حیدرخان عمواوغلی و شهدای اولیه انقلاب مشروطه خلق شد. مضمون آن به افسانه‌ای اشاره دارد که از خون سیاوش، قهرمان شاهنامه، گل‌های لاله روییده، و نمادی از فداکاری و مظلومیت جوانان وطن در راه آزادی است.

 

شعر و موسیقی از عارف قزوینی است. شعر عارف قزوینی با زبانی حماسی و عاطفی، همراه با ملودی در دستگاه دشتی، حزن و حماسه را توأمان منتقل می‌کند. بیت معروف «چه کج‌رفتاری ای چرخ / نه دین داری، نه آیین داری» تکرار می‌شود و احساس ظلم‌ستیزی را تقویت می‌کند.

 

این تصنیف ابتدا توسط خود عارف با سه‌تار اجرا شد، اما نسخه صوتی از اجرای او موجود نیست. بعدها خوانندگان برجسته‌ای مثل الهه (در دهه ۱۳۴۰ با ارکستر گل‌ها به رهبری روح‌الله خالقی)، محمدرضا شجریان، علیرضا قربانی، سالار عقیلی، پریسا و مرضیه آن را بازخوانی کردند. اجرای الهه با ارکستر ۵۰ نفره و تنظیم خالقی یکی از معروف‌ترین نسخه‌هاست.

 

این اثر به دلیل مضمون وطن‌پرستانه و انتقادی، در دوره‌های مختلف سیاسی ایران، از مشروطه تا اعتراضات معاصر، مورد توجه قرار گرفته و نمادی از مقاومت و فداکاری است. ما اجرای محمدرضا شجریان با آهنگسازی و تنظیم محمدرضا لطفی را برای شنیدن انتخاب کردیم. اجرایی که خیلی طرفداران بی‌شماری دارد.