سعید کیائی نوشت: در جنگ‌ها، واقعیت فقط در میدان نبرد شکل نمی‌گیرد. از ژوئن ۲۰۲۵، با تشدید تنش ایران و اسرائیل، رسانه‌ها به صحنه‌ای موازی از درگیری بدل شده‌اند: جنگ روایت‌ها. نبردی که با تیتر، تصویر و اولویت خبری پیش می‌رود.

 در پوشش یک هفته‌ی گذشته، رسانه‌های ایرانی مانند ایرنا و فارس، تیترهایی چون «پاسخ دقیق ایران به حملات اسرائیل» را برجسته کرده‌اند. چارچوب «دفاع مشروع» و «اقتدار ملی» در تصاویر و روایت‌ها موج می‌زند. در مقابل، رسانه‌های اسرائیلی مانند جروزالم‌پست با تیترهایی مانند «ایران بیمارستان‌ها را هدف گرفت»، تلاش می‌کنند چارچوب «اسرائیل قربانی» را تقویت کنند.

 

رسانه‌های بین‌المللی نیز، با ظاهر بی‌طرفانه، اما با اولویت‌دهی معنادار عمل می‌کنند. مثلاً BBC تیتر می‌زند: «تشدید تنش ایران و اسرائیل؛ نگرانی غرب»، یا الجزیره از «پاسخ محور مقاومت» سخن می‌گوید.

چارچوب‌بندی (Framing): رسانه‌ها واقعیت را بازسازی می‌کنند. واژه‌هایی مانند «پاسخ مشروع» در برابر «حمله موشکی» یا انتخاب تصاویر خاص (پایگاه نظامی یا مدرسه تخریب‌شده) چارچوب ادراک مخاطب را شکل می‌دهند.

 

 دستور کارگذاری (Agenda-Setting): رسانه‌ها به ما نمی‌گویند چگونه فکر کنیم، بلکه درباره چه چیزی فکر کنیم. تمرکز رسانه‌های غربی بر «تلفات اسرائیلی» و تمرکز رسانه‌های ایرانی بر «مشروعیت پاسخ نظامی» نمونه‌ای از این جهت‌دهی است.

 

 انتخاب گزینشی (Selective Exposure): کاربران شبکه‌های اجتماعی اغلب محتوایی را دنبال می‌کنند که با باورشان هم‌راستا باشد. بررسی هشتگ‌هایی مثل #IsraelUnderAttack و #IranStrikesBack در X نشان می‌دهد دو جامعه، در دو دنیای رسانه‌ای جداگانه زندگی می‌کنند.

در پایان، پرسش ساده اما مهمی باقی می‌ماند: آیا حقیقت را می‌دانیم یا فقط روایتی از آن را می‌شنویم؟

 

رسانه‌ها، آگاهانه یا ناآگاهانه، افکار عمومی را قطبی‌تر می‌کنند. در این جنگ روایت‌ها، تنها راه دفاع، سواد رسانه‌ای است.

 

 آیا رسانه‌ها می‌توانند تنش‌زدایی کنند؟ شاید… اگر روایت را برای درک متقابل بسازند، نه صرفاً برای پیروزی در جبهه‌ی خودی.

 

 منابع: ایرنا، فارس، جروزالم‌پست، یدیعوت آحرونوت، BBC، الجزیره، X، نظریه‌های مک‌کوئیل