به گزارش خبرنگار مهر، حجت الاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه بعدازظهر سه شنبه در نشست علمی سه‌شنبه‌های علوم انسانی اسلامی که در مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) برگزار شد، با تأکید بر اینکه جنگ امروز در ظاهر از سوی رژیم صهیونیستی است، اما در واقع نبردی از سوی استکبار جهانی به شمار می‌رود، گفت: درگیری نظامی نباید ما را از مأموریت‌های فرهنگی و علمی غافل کند.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی بیان کرد: پیام تصویری اخیر مقام معظم رهبری نیز، علاوه بر محتوای وزین و عمیق خود، حاوی صلابت و اقتدار کلام ایشان بود که به‌عنوان یک درس مهم باید مورد توجه همگان قرار گیرد.
وی با اشاره به وضعیت علوم انسانی اسلامی ابراز کرد: تاکنون بیشتر تمرکز بر مبانی اسلامی، حکمی و کلامی بوده و آثار متعددی نیز بر این مبنا نگاشته شده است، اما بعدها روشن شد که برای تولید علوم انسانی اسلامی، تنها داشتن مبانی کافی نیست و باید به روش‌شناسی اسلامی نیز توجه شود و علامه مصباح یزدی نیز در این زمینه توجه ویژه‌ای به مسئله روش‌شناسی داشتند.
حجت الاسلام والمسلمین خسروپناه افزود: در طول این سال‌ها بیشتر تلاش‌های علمی در حوزه علوم انسانی اسلامی به توصیف «انسان مطلوب» محدود شده بود؛ انسان مطلوب در مدیریت، اقتصاد و حوزه‌های مشابه؛ در حالی‌که علوم انسانی مدرن فراتر از این‌ها رفته و به توصیف «انسان محقق» پرداخته‌اند؛ انسانی که در بستر واقعیت‌های اجتماعی، نسبت آزادی و اقتدار حاکمیت یا رابطه درآمد و مصرف را تحلیل می‌کند و حتی نظریه‌ای مطلوب برای مصرف نیز ارائه می‌دهد.
به گفته دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی مسئله نسبت میان مبانی اسلامی با توصیف «انسان محقق» و نقش روش‌شناسی اسلامی در این فرآیند، کمتر مورد توجه قرار گرفته است و همچنین تمایز و نسبت میان انسان محقق و انسان مطلوب، و چگونگی تحول و تغییر انسان نیز از موضوعات مغفول مانده است که باید در مرکز توجه قرار گیرد.
وی ادامه داد: تکامل علوم انسانی اسلامی از سطح مبانی به سمت روش‌شناسی، بستر بسیار مهمی برای تحول در این علوم فراهم کرده است و اهمیت مبانی اسلامی در ترسیم انسان مطلوب و همچنین ضرورت پرداختن به تغییر انسان محقق به انسان مطلوب، از جمله موضوعاتی است که باید جدی‌تر پیگیری شود.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه فقه حوزه علمیه مبتنی بر مسائل الفقه است و دارای نظامی مشخص نظیر فقه پزشکی و سایر فقه‌المسائل است، اظهار کرد: فقه حوزه با تکیه بر مبانی اسلام، ساختاری نظام‌مند دارد که با این حال، برخی از علما دریافتند که فقه‌المسائل باید به فقه نظامات اجتماعی تحول یابد؛ فقه نظام سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و قضائی.
وی تحول به فقه نظام را جهشی مهم دانست و افزود: گرچه فقه نظام اجتماعی شکل گرفته، اما هنوز به توصیف دقیق انسان محقق و نحوه تغییر او به انسان مطلوب نپرداخته است و امروز در حوزه فقه و علوم انسانی اسلامی، با خلأ قابل‌توجهی مواجه هستیم.
حجت الاسلام والمسلمین خسروپناه تصریح کرد: اگرچه می‌توان مشروعیت شرعی فقه را به‌دست آورد، اما نقش فقه در تغییر جامعه چندان پررنگ نبوده است ضمن اینکه فقه نباید صرفاً به‌عنوان برنامه توصیف شود، بلکه باید در فرآیند برنامه‌ریزی نیز نقش فعال ایفا کند و برخی قواعد فقهی می‌توانند جهت‌دهی کنند.
دبیر شورای انقلاب فرهنگی با تأکید بر بهره‌گیری از اصول عام قرآن همچون اصل جهاد، رشد و ولایت، گفت: این اصول ما را به سوی عقلانیتی اسلامی و نظام‌مند سوق می‌دهند و اگر عقل نظری اسلامی را به‌کار گیریم، به عقلانیتی دست می‌یابیم که قابلیت برنامه‌ریزی و طراحی اجتماعی دارد.
وی افزود: غربی‌ها نیز از دهه ۱۹۸۰ متوجه خلأ نظریه‌های علوم انسانی مدرن شدند و دریافتند که این نظریه‌ها نیازمند فناوری نرم برای تغییر انسان محقق به انسان مطلوب هستند، همان‌گونه که علوم پایه نظیر شیمی به مهندسی شیمی و علوم کاربردی تبدیل شدند، در حوزه علوم انسانی نیز باید نظریه‌ها به فناوری‌های اجتماعی بدل شوند.
حجت الاسلام والمسلمین خسروپناه با اشاره به اینکه تبدیل دانش به فناوری ضروری است، تصریح کرد: ما در علوم پایه عقب نیستیم، بلکه در تبدیل این علوم به فناوری دچار عقب‌ماندگی هستیم و ادغام شهید فخری‌زاده و دکتر طهرانچی و سایر دانشمندان در همین زمینه قابل توجه است؛ آنان علوم پایه را به فناوری‌های کاربردی تبدیل کردند.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی افزود: ما نظریه‌های اسلامی خوبی داریم، اما تبدیل آن‌ها به فناوری نرم اجتماعی نیازمند توجه ویژه است و مقام معظم رهبری نیز بارها بر این موضوع تأکید کرده‌اند ضمن اینکه ایشان در خصوص راهیان نور فرمودند که این حرکت یک فناوری نرم اجتماعی است، و درباره غدیر نیز چنین دیدگاهی را مطرح کردند.
وی با تأکید بر اهمیت تبدیل نظریه به فناوری نرم برای تغییر جامعه، عنوان کرد: یکی از این فناوری‌ها که غرب به آن دست یافته و ما نیز باید به آن توجه کنیم، «الگوی حکمرانی» است و تاکنون بیش از ۲۰۰ تعریف از حکمرانی ارائه شده و ۱۵ تعریف اصلی مورد اجماع قرار دارد.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: گرچه تعاریفی درباره حکومت خوب (Good Governance) مطرح شده، اما این ویژگی‌ها به‌تنهایی کافی نیست و حکمرانی سالم نیز اگرچه مطرح شده، اما بعضاً به ابزاری برای سلب اختیار کشورها از سوی استعمارگران تبدیل شده است.
حجت الاسلام والمسلمین خسروپناه افزود: انواع مختلف حکمرانی از جمله حکمرانی محلی تعریف شده و در مجموع، حکمرانی به‌عنوان یک فرآیند هوشمند از سیاست‌گذاری تا نظارت و ارزیابی با مشارکت حداکثری مردم باید تلقی شود که اگر این فرآیند درست طی شود، نیازمند ساختارسازی، آیین‌نامه‌نویسی، راهبری و گفتمان‌سازی است.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی خاطرنشان کرد: مقام معظم رهبری الگویی با عنوان «مدیریت قرارگاهی» را معرفی کردند که به‌عنوان رکن سوم حکمرانی تلقی می‌شود و ایشان تأکید کردند که فعالیت‌ها باید قرارگاهی باشد و بازسازی ساختار فرهنگی و ذهنی نیز باید در رأس قرار گیرد و امروز برای ارتقای وضعیت علوم انسانی اسلامی و اثرگذاری آن، باید به سمت فناوری نرم اجتماعی و الگویی بومی از حکمرانی مبتنی بر فرمایشات رهبر انقلاب حرکت کنیم.
