خبرگزاری مهر، گروه استانها - سمیه سعادتمند: فلسفه عمیق امامت در تشیع، فراتر از صرفاً رهبری سیاسی، ابعادی جامع و گسترده از هدایت فکری، فرهنگی، اجتماعی و حتی اقتصادی را شامل می‌شود. امام موسی کاظم (ع)، که دوران امامتشان (از سال ۱۴۸ تا ۱۸۳ هجری قمری) هم‌زمان با اوج قدرت و سرکوب‌گری بی‌سابقه خلفای عباسی، به ویژه هارون‌الرشید، بود، نمونه‌ای برجسته و بی‌نظیر از امامی است که با وجود تحمل فشارها و محدودیت‌های طاقت‌فرسا، از هدایت جامعه و صیانت از مکتب اهل بیت (ع) لحظه‌ای فروگذار نکردند. سیره زندگی پربار ایشان، مملو از درس‌های بنیادینی است که برای جامعه امروز، به ویژه در مواجهه با استکبار جهانی، ظلم و ستم سازمان‌یافته، تحریم‌های ظالمانه و ضرورت ایستادگی بر اصول و مبانی اعتقادی، نه تنها کارگشا، بلکه حیاتی به شمار می‌رود.
در همین رابطه حجت الاسلام رضا صابری، یک کارشناس دینی در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: در شرایط حساس کنونی منطقه، سیره امام کاظم (ع) به ما درس صبر راهبردی، مقاومت فعال و اهمیت جهاد تبیین را برای عبور از چالش‌ها و دستیابی به عزت پایدار می‌آموزد.
کارشناس برجسته دینی و متخصص سیره ائمه اطهار (ع) در تشریح ابعاد عمیق و گوناگون لقب کاظم به معنای فروبرنده خشم بیان کرد: لقب کاظم که به امام موسی (ع) اطلاق شده، معنایی بسیار فراتر از صرف کنترل احساسات فردی یا فروخوردن خشم در مواجهه با ناملایمات شخصی دارد. این لقب در واقع نمادی از یک صبر راهبردی، تحمل عالمانه رنج‌ها، مصائب و فشارهای بیرونی در مسیر دستیابی به هدف متعالی الهی و حفظ بی‌کم‌وکاست خط امامت و ولایت است.
وی افزود: امام کاظم (ع) در طول سالیان متمادی حبس، اسارت و فشار بی‌امان دستگاه خلافت عباسی، از جمله هارون‌الرشید، هرگز از مسیر حق و حقیقت منحرف نشدند، هرگز تسلیم خواسته‌های ظالمان نشدند و این ایستادگی بی‌نظیر، درس بزرگی برای تمامی جوامع و افرادی است که در راه حق، عدالت و آزادی با مشکلات و فشارهای عظیم داخلی و خارجی مواجه هستند.
صابری تصریح کرد: این صبر امام (ع) نه از روی ضعف، انفعال یا تسلیم محض در برابر قدرت ستمگر، بلکه از موضع قوت، تدبیر و بصیرت عمیق نسبت به آینده بود. ایشان با وجود تمامی شکنجه‌ها، انزوا و محدودیت‌های اعمال شده توسط حاکمان ظالم، لحظه‌ای از تبیین معارف ناب الهی، تربیت شاگردان و هدایت شیعیان و حق‌جویان غافل نشدند.
کارشناس برجسته دینی و متخصص سیره ائمه اطهار (ع) ادامه داد: این پایداری شگرف و مثال‌زدنی در برابر دستگاه جور و ستم، پیامی جاودانه است که هیچگاه کهنه نمی‌شود و در هر دوره‌ای که حق در محاصره باطل، استبداد و استعمار قرار می‌گیرد، معنایی دوباره و کاربردی پیدا می‌کند. مکتب کاظمی به ما می‌آموزد که صبر و بردباری، در کنار فعالیت‌های روشنگرانه و هدفمند، می‌تواند مقدمه پیروزی‌های بزرگ باشد و توطئه‌های پیچیده دشمن را نقش بر آب کند. این صبر، بنیان یک مقاومت فعال و هوشمندانه است که در پس آن، اندیشه، برنامه‌ریزی و عمل برای تغییر شرایط به نفع حق و عدالت نهفته است. این مکتب ما را به صبوری در مسیر تحقق اهداف بلند، و نه تسلیم در برابر وضعیت موجود، فرا می‌خواند.
وی گفت: در دنیایی که امروز شاهد جنگ‌های ترکیبی، تهاجم فرهنگی، تحریف حقایق و تلاش برای تحمیل نظم‌های نئواستعماری بر ملت‌های مستقل هستیم، بازخوانی دقیق و عمیق مکتب کاظمی نه تنها یک ضرورت تاریخی یا یک توصیه صرفاً مذهبی نیست، بلکه یک نیاز راهبردی و فوری برای هر جامعه‌ای است که در پی آزادی، استقلال و پیشرفت واقعی است. این مکتب به ما می‌آموزد چگونه در سخت‌ترین شرایط، امید را زنده نگه داریم، به اصول پایبند بمانیم و با هوشمندی و صبر، مسیر پیروزی را هموار سازیم.
جهاد تبیین و نهادینه‌سازی مقاومت فکری؛ سلاح بصیرت در عصر تحریف
زهرا رضایی، استاد حوزه و دانشگاه در گفتگو با خبرنگار مهر بر بعد حیاتی و فراموش‌نشدنی دیگری از سیره امام کاظم (ع) یعنی جهاد تبیین و روشنگری فرهنگی و اعتقادی تأکید کرد و گفت: امام کاظم (ع) با وجود خفقان شدید سیاسی و نظارت بی‌امان عباسیان بر تمامی تحرکات ایشان، هرگز دست از فعالیت‌های علمی، فکری و روشنگرانه خود برنداشتند. ایشان با تربیت صدها شاگرد برجسته و متخصص در علوم مختلف از فقه و حدیث تا کلام و تفسیر، و همچنین از طریق ارسال نامه‌ها و پیام‌های پنهانی به شیعیان و نمایندگان خود در اقصی نقاط جهان اسلام، جبهه حق را در برابر روایت‌های باطل، تحریفات اعتقادی و انحرافات فکری حفظ و تقویت کردند.
استاد حوزه و دانشگاه در ادامه افزود: این روشنگری‌های پیوسته، هدفمند و سازمان‌یافته، پایه‌های مقاومت فکری و اعتقادی را در میان شیعیان مستحکم ساخت و آنان را در برابر هجمه‌های فکری، تبلیغاتی و فشارهای سیاسی و اجتماعی بیمه کرد. در جهان امروز که با پدیده جنگ روایت‌ها، پروپاگاندا و تحریف سیستماتیک حقایق، بیش از هر زمان دیگری اهمیت یافته و دشمنان با استفاده از ابزارهای رسانه‌ای پیشرفته و تبلیغاتی هوشمندانه سعی در گمراهی اذهان عمومی، ناامیدسازی ملت‌ها و ایجاد تفرقه دارند، سیره امام کاظم (ع) به ما می‌آموزد که سلاح اصلی و مؤثر در برابر این هجمه‌ها، بصیرت‌افزایی، آگاهی‌بخشی مستمر و تبیین واقعیت‌ها به دور از هرگونه تحریف و کتمان است.
وی افزود: مقاومت تنها در میدان نبرد نظامی و رویارویی سخت تعریف نمی‌شود؛ بلکه در روشنگری اذهان عمومی، دفاع قاطع از حقیقت، افشای دروغ‌پراکنی‌ها و مقابله با جنگ روانی نیز تجلی می‌یابد. تلاش برای آموزش و پرورش نسلی آگاه، بصیر، متعهد و آشنا با مفاهیم اصیل اسلامی و سیره اهل بیت (ع)، ضامن تداوم خط مقاومت، عدم تسلیم در برابر فشارها و حفظ استقلال فکری و فرهنگی یک ملت در برابر هجمه‌های پیچیده و همه‌جانبه بیگانگان است. امام کاظم (ع) با تربیت شاگردان و تبیین معارف، بذر مقاومت را در دل‌ها کاشتند و این مهم از طریق روشنگری و تربیت نسلی آگاه و متعهد محقق شد که در نهایت منجر به گسترش تشیع و حفظ این مکتب در طول تاریخ شد.
درس‌های تاریخی برای آینده‌نگری، خودباوری و اقتدار پایدار ملی و منطقه‌ای
محمد صفایی، کارشناس تاریخ اسلام در گفتگو با خبرنگار مهر، به تحلیل دقیق شرایط سیاسی و اجتماعی دوران امامت امام کاظم (ع) پرداخت و گفت: دوران امام کاظم (ع) را می‌توان اوج قدرت و استبداد خلافت عباسی به شمار آورد. حاکمان عباسی، به ویژه منصور، مهدی و هارون، خود را صاحب مطلق قدرت می‌دانستند و با تمام توان تلاش می‌کردند هر صدای مخالف، به ویژه صدای اهل بیت (ع) و پیروانشان را خاموش کنند. با این حال، امام (ع) با تدبیر عمیق، ژرف‌نگری نسبت به آینده و برنامه‌ریزی بلندمدت و پنهان‌کارانه، بنیان‌های فکری، تشکیلاتی و ارتباطی شیعه را به گونه‌ای تقویت کردند که نه تنها در دوران خودشان، بلکه در دهه‌های بعد نیز به ثمر نشست و شیعه را از یک جریان محدود به یک مکتب فکری گسترده و پویا تبدیل کرد.
کارشناس تاریخ اسلام در ادامه بیان کرد: یکی از درس‌های اصلی و حیاتی که می‌توان از این دوره تاریخی گرفت، ضرورت حفظ خط اصیل، پایبندی به اصول و عدم ورود به بازی‌های طراحی شده توسط دشمنان و قدرت‌های سلطه‌گر است. امام (ع) با هوشمندی مثال‌زدنی، مرزهای بین حق و باطل را روشن نگه داشتند و اجازه ندادند شیعیان و پیروان مکتب اهل بیت (ع) در دام توطئه‌ها، فتنه‌ها و انحرافات فکری و سیاسی حاکمیت گرفتار شوند.
وی ادامه داد: ایشان به جهانیان نشان دادند که برای رسیدن به اهداف بلند، حفظ آرمان‌ها و صیانت از حقیقت، باید صبر استراتژیک داشت، برنامه‌ریزی دقیق و بلندمدت انجام داد و با تکیه بر قدرت درونی، خودباوری و عدم وابستگی به بیگانه و قدرت‌های سلطه‌طلب، مسیر مقاومت را با قاطعیت و استواری ادامه داد. این همان چیزی است که امروز به آن عزت ملی و اقتدار منطقه‌ای می‌گوئیم.
صفایی تأکید کرد: تعبیر عزت و اقتدار در مکتب اهل بیت (ع) ریشه در همین خودباوری، اتکا به توانمندی‌های داخلی یک ملت، مقاومت فعال در برابر سلطه خارجی و عدم پذیرش ذلت دارد که در نهایت جامعه را در برابر فشارها، تحریم‌ها و تهدیدات خارجی ایمن می‌سازد. تاریخی که امام کاظم (ع) با مجاهدت‌های بی‌وقفه و سال‌ها زندان و رنج خود رقم زدند، یادآور این نکته بنیادین است که با مقاومت هوشمندانه، تکیه بر اصول، حفظ وحدت و بصیرت، می‌توان آینده‌ای روشن‌تر، مقتدرتر و مستقل‌تر را برای ملت‌ها رقم زد و تمامی توطئه‌های پیچیده و چندلایه دشمنان را خنثی کرد. مکتب کاظمی، مکتب آمادگی برای یک آینده روشن و عزتمند است.
این تحلیل گر تاریخ اسلام گفت: تمسک به این مکتب غنی و پربار، نه تنها ضامن حفظ هویت، ارزش‌های اسلامی و کرامت انسانی است، بلکه به جامعه اسلامی و تمامی ملت‌های آزاده جهان کمک می‌کند تا با اتکا به ظرفیت‌های درونی، تقویت خودباوری و با بصیرت کامل نسبت به نقشه‌ها و فتنه‌های دشمن، در مسیر عزت پایدار، اقتدار حقیقی و پیشرفت همه‌جانبه گام بردارند و تمامی توطئه‌های گوناگون دشمنان را خنثی سازند.
وی افزود: مکتب امام کاظم (ع)، مکتب مقاومت فعال و صبوری پیروز است که راه برون‌رفت از بحران‌ها و رسیدن به آینده‌ای مطمئن، عزتمند و سرشار از کرامت را نشان می‌دهد و یادآور این حقیقت است که پیروزی نهایی از آن صابران و اهل تقواست.
نقشه راهی جامع برای عزت، استقلال و پیشرفت پایدار
سالروز میلاد امام موسی کاظم (ع)، فراتر از یک مناسبت مذهبی صرف برای برگزاری جشن و سرور، فرصتی مغتنم و بی‌نظیر برای تعمق و تأمل عمیق در سیره زندگی امامی است که تمامی عمر پربرکت خود را وقف هدایت انسان‌ها، تبیین حقیقت و مبارزه با ظلم، فساد و استبداد کرد. در شرایط پیچیده و حساس کنونی منطقه و جهان، که با تنش‌های ژئوپلیتیکی، بحران‌های اقتصادی، تهدیدات امنیتی و جنگ‌های ترکیبی همراه است، بازخوانی و به‌کارگیری عملی و همه‌جانبه آموزه‌های ایشان در باب صبر انقلابی، پایداری هدفمند، جهاد تبیین و استقلال فکری و عملی، می‌تواند به مثابه یک نقشه راه و چراغ هدایت برای عبور موفق از تمامی چالش‌ها و رسیدن به افق‌های روشن‌تر و آینده‌ای مطلوب باشد.
