به گزارش همشهری آنلاین، در این مطلب از همشهری آنلاین قرار است به بررسی دلایل رایج و گاه پنهان تعریق بیش‌ازحد بپردازیم و کمک کنیم بفهمید این عرق کردن‌های مکرر از کجا می‌آید. اگر این مسئله دغدغه‌ی شما هم هست، بهتر است با دقت ادامه‌ی مطلب را بخوانید. شاید علت را همین امروز پیدا کردید.
تعریق چیست و چرا اتفاق می‌افتد؟
پیش از آنکه به دلایل تعریق زیاد بپردازیم، بهتر است بدانیم تعریق به‌طور کلی چه عملکردی در بدن دارد. بدن از طریق غدد عرق، دمای خود را تنظیم می‌کند. زمانی که دما بالا می‌رود یا بدن تحت استرس قرار می‌گیرد، این غدد فعال می‌شوند و با ترشح عرق باعث خنک شدن بدن می‌شوند. بنابراین اصلِ تعریق یک فرآیند طبیعی، حیاتی و محافظتی برای بدن است. با این حال، اگر بدن بیش از مقدار مورد نیاز عرق کند، ممکن است پای یک اختلال یا عامل خارجی در میان باشد.
بیشتر بخوانید: چطور کمتر عرق کنیم؟ | درمان‌های خانگی برای رفع تعریق
تعریق بیش‌ازحد اولیه (Focal Hyperhidrosis)
یکی از دلایل شایع تعریق زیاد، نوعی اختلال عصبی-فیزیولوژیک است که به آن «تعریق بیش‌ازحد اولیه» گفته می‌شود. این نوع تعریق معمولاً:
- بدون علت مشخصی بروز می‌کند
- بیشتر در نواحی خاص مثل کف دست، زیر بغل، کف پا و صورت دیده می‌شود
- در افراد سالم و اغلب از نوجوانی یا اوایل بزرگسالی شروع می‌شود
نکته جالب اینکه این نوع تعریق حتی در حالت استراحت و بدون فعالیت خاص هم ممکن است رخ دهد. اگر دست‌هایتان بی‌دلیل همیشه خیس هستند یا در جمع احساس شرمندگی از تعریق می‌کنید، شاید دچار این مشکل باشید.
درمان آن شامل گزینه‌هایی مثل استفاده از ضدتعریق‌های قوی، بوتاکس، درمان‌های دارویی یا در موارد شدید، جراحی عصب سمپاتیک است.
تعریق بیش‌ازحد ثانویه؛ علامت یک بیماری زمینه‌ای
در برخی موارد، تعریق زیاد به‌عنوان نشانه‌ای از یک بیماری دیگر ظاهر می‌شود. به این حالت «تعریق بیش‌ازحد ثانویه» گفته می‌شود. بر خلاف نوع اولیه، این نوع تعریق معمولاً:
- به‌صورت عمومی در سراسر بدن رخ می‌دهد
- در سنین بالاتر شروع می‌شود
- همراه با علائم دیگر مانند کاهش وزن، خستگی یا لرز است
مهم‌ترین بیماری‌هایی که می‌توانند باعث این نوع تعریق شوند عبارت‌اند از:
- پرکاری تیروئید: افزایش متابولیسم بدن باعث افزایش تولید حرارت و در نتیجه تعریق زیاد می‌شود.
- دیابت: نوسانات قند خون، خصوصاً افت ناگهانی قند، می‌تواند باعث تعریق سرد شود.
- عفونت‌ها: مثل سل، تب مالت یا مالاریا که با تعریق شبانه و مداوم همراه‌اند.
- برخی سرطان‌ها: مانند لنفوم یا لوسمی که می‌توانند با تعریق شبانه‌ی شدید همراه باشند.
- یائسگی: نوسانات هورمونی در زنان در دوران یائسگی معمولاً با گرگرفتگی و تعریق زیاد همراه است.
اگر تعریق شما جدیداً شروع شده، شب‌ها بدتر می‌شود و با علائم دیگر همراه است، بهتر است توسط پزشک بررسی کامل شوید.
عوامل روانی و استرس‌های روزمره
احساس اضطراب، خجالت یا استرس می‌تواند به‌طور مستقیم غدد عرق را تحریک کند. این نوع تعریق بیشتر در موقعیت‌های اجتماعی یا زمان‌هایی که فشار روانی زیاد است، رخ می‌دهد. معمولاً در نواحی صورت، کف دست و زیر بغل قابل مشاهده است.
برای مثال، کسی که در یک جلسه کاری مهم قرار دارد، ممکن است بدون فعالیت بدنی خاص، زیر بغلش خیس شود. این واکنش طبیعی سیستم عصبی سمپاتیک است، اما اگر بیش از حد و مداوم رخ دهد، به درمان نیاز دارد.
برای مدیریت این نوع تعریق، پیشنهاد می‌شود:
- تمرینات تنفسی یا مدیتیشن انجام دهید
- مهارت‌های مدیریت استرس را تقویت کنید
- در صورت نیاز با روان‌درمانگر مشورت کنید
بیشتر بخوانید: چطور از عرق کردن شدید صورتم خلاص شوم؟
رژیم غذایی و مواد مصرفی خاص
بعضی از خوراکی‌ها و نوشیدنی‌ها می‌توانند باعث افزایش تعریق شوند، بدون اینکه متوجه‌شان شویم. برای مثال:
- غذاهای تند یا پرادویه: مثل فلفل، کاری، سیر یا پیاز
- نوشیدنی‌های حاوی کافئین: مانند قهوه، چای پررنگ یا نوشابه‌های انرژی‌زا
- الکل: باعث گشاد شدن عروق و افزایش دمای بدن می‌شود
- سیگار: ترکیبات نیکوتین و سایر مواد تحریک‌کننده، سیستم عصبی را فعال می‌کنند
اگر متوجه شدید پس از خوردن یک غذای خاص یا نوشیدنی، بدنتان سریعاً شروع به تعریق می‌کند، بهتر است آن را برای مدتی حذف کرده و نتیجه را بررسی کنید.
مصرف برخی داروها
برخی داروها به‌عنوان عارضه جانبی باعث افزایش تعریق می‌شوند. این مسئله ممکن است حتی چند ساعت پس از مصرف دارو اتفاق بیفتد. رایج‌ترین داروهایی که می‌توانند چنین اثری داشته باشند عبارت‌اند از:
- داروهای ضدافسردگی (مانند فلوکستین یا سرترالین)
- داروهای ضد فشار خون (مثل متوپرولول یا کلونیدین)
- داروهای ضد تب و مسکن‌ها
- برخی داروهای ضدسرطان
اگر اخیراً مصرف دارویی را شروع کرده‌اید و همزمان تعریق بدنتان افزایش یافته، با پزشک خود مشورت کنید تا در صورت لزوم تغییراتی در نسخه انجام شود.
عوامل محیطی و شرایط فیزیکی خاص
گاهی تعریق زیاد ناشی از شرایطی است که کاملاً قابل کنترل‌اند و تنها کافی است آن‌ها را شناسایی و مدیریت کنیم.
این شرایط می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
- هوای گرم و مرطوب: بدن برای حفظ دمای طبیعی، مجبور به تعریق بیشتر می‌شود.
- لباس‌های نامناسب: پوشیدن لباس‌هایی از الیاف مصنوعی یا تیره‌رنگ باعث افزایش دمای بدن می‌شود.
- فعالیت بدنی شدید: به‌ویژه زمانی که بدن هنوز به تمرینات یا هوای گرم عادت ندارد.
- وزن بالا یا چاقی: افراد دارای اضافه‌وزن، سطح متابولیسم بالاتری دارند که منجر به تولید حرارت بیشتر و در نتیجه تعریق زیاد می‌شود.
در چنین شرایطی، استفاده از لباس‌های نخی، تهویه مناسب محیط و کنترل وزن می‌تواند به کاهش تعریق کمک کند.
کمبود برخی مواد معدنی یا ویتامین‌ها
در برخی موارد، کمبود عناصر خاص در بدن باعث اختلال در عملکرد غدد عرق می‌شود. برای مثال:
- کمبود منیزیم: می‌تواند باعث افزایش تحریک‌پذیری سیستم عصبی و تعریق زیاد شود.
- کمبود ویتامین D یا B12: که بر سیستم ایمنی و تنظیم دمای بدن تاثیر می‌گذارند.
- اختلالات الکترولیتی: به‌ویژه در افرادی که ورزش سنگین انجام می‌دهند یا زیاد آب از دست می‌دهند.
در این موارد، آزمایش خون و بررسی سطح مواد ضروری در بدن می‌تواند راه‌گشا باشد. همچنین مصرف مکمل‌ها تحت نظر پزشک توصیه می‌شود.
بیشتر بخوانید: ۷ توصیه طلایی برای این که عرق‌سوز نشوید
آیا تعریق زیاد همیشه نیاز به درمان دارد؟
نه همیشه. گاهی تعریق فقط یک ویژگی بدنی است که برای شخصی خاص طبیعی محسوب می‌شود. در مواردی که این موضوع باعث اختلال در کیفیت زندگی، فعالیت‌های اجتماعی یا حرفه‌ای می‌شود، بهتر است جدی گرفته شود.
سوال اینجاست: چه زمانی باید نگران شد؟
- اگر تعریق ناگهانی و بدون سابقه قبلی شروع شده
- همراه با کاهش وزن، تب یا ضعف عمومی است
- شبانه و بدون فعالیت خاصی اتفاق می‌افتد
- باعث محدودیت در کار یا روابط اجتماعی می‌شود
در این شرایط، مشاوره با پزشک متخصص پوست یا داخلی می‌تواند مسیر مناسبی برای بررسی بیشتر و انتخاب راهکار درمانی باشد.
سخن پایانی
تعریق زیاد می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد؛ از مسائل ساده‌ای مثل مصرف قهوه یا هوای گرم گرفته تا مشکلات جدی‌تری مثل پرکاری تیروئید یا اضطراب مزمن. شناختن الگوی تعریق، بررسی علائم همراه و توجه به شرایط بدنی می‌تواند به شما کمک کند تا علت اصلی را پیدا کنید.
اگر احساس می‌کنید عرق کردن زیاد برایتان تبدیل به یک دغدغه شده، بهتر است بدون قضاوت، آن را بررسی کنید و در صورت نیاز با یک متخصص مشورت داشته باشید. بدن شما با زبان خاص خودش حرف می‌زند؛ عرق، یکی از همین زبان‌هاست. مهم این است که گوش شنوا داشته باشید.
