گروه دیپلماتیک – همشهری آنلاین: دولت موقت سوریه به رهبری محمد جولانی با حمایت ضمنی آمریکا روند جذب حدود ۳۵۰۰ نیروی خارجی – عمدتاً از قوم اویغور چین و آسیای مرکزی – را در لشکر ۸۴ ارتش سوریه آغاز کرده است. بسیاری از این افراد، پیش‌تر عضو گروه‌های تروریستی از جمله «حزب اسلامی ترکستان» بودند؛ گروهی که به افراط‌گرایی شهرت دارد و در جریان جنگ داخلی سوریه در شمال غرب این کشور جای پایی برای خود باز کرده بود.
العربی جدید نوشته: درحالی‌که برخی بازیگران بین‌المللی این اقدام را راهی برای کاهش تهدیدهای امنیتی و تثبیت اوضاع داخلی سوریه می‌دانند، ناظران داخلی و تحلیل‌گران منطقه‌ای آن را خطری جدی برای همبستگی داخلی و منطقه‌ای و ثبات بلندمدت منطقه قلمداد می‌کنند. این اقدام از سوی برخی، عادی‌سازی تاکتیکی افراط‌گرایی و از سوی دیگر، مشروع سازی نیروهای سابقاً تروریست به عنوان ساختار رسمی نامیده شده است. اکنون این پرسش مطرح است که آیا این تحول آغاز مرحله‌ای تازه از تنش و واگرایی در سوریه خواهد بود؟
چراغ سبز آمریکا
با وجود سکوت رسمی، سیاستمداران آمریکایی به دلیل نداشتن ابزارهای قضایی مؤثر برای پیگرد این نیروها، از منظر عمل‌گرایانه این ادغام را پذیرفته و آن را تائید کرده اند.
واکنش داخلی در سوریه
جامعه سوریه، به‌ویژه اقلیت‌های علوی و دروزی، با ترس و بدبینی به این تحول نگاه می‌کنند. خاطرات تلخ جنگ و باورهای فرقه‌گرایانه برخی از جنگجویان خارجی، باعث افزایش نگرانی‌ها شده است.
واکنش چین
دولت چین، که همواره نسبت به حضور اویغورها در گروه‌های جهادی سوریه حساس بوده، هنوز واکنش رسمی جدی نشان نداده اما به‌طور حتم تحولات را از نزدیک دنبال می‌کند.
موضع ترکیه
ترکیه که زمانی خواهان خروج جنگجویان خارجی از مرزهای سوریه بود، اکنون به شکلی ضمنی از ارتش جدید سوریه حمایت می‌کند که ممکن است با منافع مرزی و امنیتی آن در تضاد باشد.
موضع گروه‌های تندرو
داعش در تازه‌ترین شماره نشریه خود «النبأ»، محمد جولانی را مرتد نامیده و تصویری دستکاری شده از او در حال دست دادن با ترامپ منتشر کرده است. هدف از این اقدام تضعیف مشروعیت دولت جدید و تحریک طیف تندرو در گروه تحریر الشام است که جولانی پیش از رسیدن به ریاست موقت دولت سوریه، رهبری آن را برعهده داشت.
تحلیل‌گران چه می‌گویند؟
- جاشوا لندیس پژوهشگر آمریکایی در حوزه مطالعات خاورمیانه: این اقدام شاید بدترین گزینه ممکن نباشد. آمریکا نمی‌تواند همه این افراد را بکشد یا محاکمه کند. اما مساله جنگجویان خارجی عملاً به یک مسئله سوری تبدیل شده است.
- مصطفی حسن، پژوهشگر مرکز بین‌المللی مقابله با تروریسم: این روند عادی سازی عمل‌گرایانه اقدامات تروریستی است، اقدامی فاقد اصلاح ایدئولوژیک که می‌تواند ساختارهای ملی سوریه را تضعیف کند.
وضعیت اقلیت‌های مذهبی
اقلیت علوی – که حدود ۱۲ درصد جمعیت سوریه را تشکیل می‌دهد – به‌ویژه در مناطق ساحلی، نسبت به حضور جنگجویان سابقاً سلفی به‌شدت نگران است. برخی از رهبران محلی گزارش داده‌اند که درگیری‌های پنهان و تنش‌های اجتماعی در حال افزایش است.
چشم‌انداز آینده
العربی جدید در پایان نوشته: ادغام جنگجویان خارجی می‌تواند الگوی خطرناکی برای کشورهای بحران زده دیگر باشد. اگرچه هدف ظاهری، ثبات داخلی است اما این نیروها می‌توانند به تهدیدی بلندمدت برای نظم سیاسی و اجتماعی سوریه بدل شوند. ادغام شورشیان خارجی در ساختار ارتش سوریه به مثابه شمشیری دولبه است: از یک سو ممکن است به انسجام قدرت مرکزی کمک کند، اما از سوی دیگر، بذر بی‌اعتمادی، فرقه‌گرایی و رادیکالیسم نهادی را در خاک سوریه می‌کارد. آینده این روند نه در میدان جنگ، بلکه در بستر سیاست، عدالت انتقالی و مشروعیت اجتماعی رقم خواهد خورد.