به گزارش خبرنگار مهر، «جنگ بعدی، جنگ آبی» اصطلاحی که نزدیک به یک دهه مورد استفاده قرار می‌گیرد اما آنطور که باید و شاید به آن پرداخته نشده است چرا که شاید اگر ۵۴ سال پیش درست زمانی که مساله تغییر الگوی کشت مطرح شد مسئولان نگاه جدی تری به این مساله داشتند، اکنون تمامی سدهای کشور به گل نمی‌نشست و ما نه تنها مجبور به استفاده از آب‌های زیر زمینی نبودیم بلکه میانگین فرونشست در ایران چندین برابر سایر کشورها نبود.
مساله چالش برانگیز این روزها چرا که پنجمین سال خشک سالی را پشت سر میگذاریم و بر اساس اطلاعات و ارقام موجود بارندگی‌های سال آبی جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۴۰ درصد کاهش پیدا کرده است و از میان استانها تنها گیلان در بارندگی وضعیت نرمال دارد و استان‌های سیستان و بلوچستان، هرمزگان، بوشهر و خوزستان نزدیک به ۸۷ درصد کم بارشی داشتند همچنین انطور که مسئولان امر می‌گویند در ۲۳ استان و ۴۳ شهرستان تنش آبی وجود دارد و اکنون در آستانه تابستانی گرم که مسئولان امر تنها راه جلوگیری از کم آبی را مدیریت مصرف عنوان می‌کنند. اما در کنار مدیریت مصرف چه اقداماتی می‌تواند این جنگ آبی را به تعویق بیندازد!
تغییر الگوی کشت در بخش کشاورزی جدی گرفته نشده است
اصلاح الگوی کشت یکی از ابزاری است که می‌تواند در کاهش مصرف آب نقش به سزایی داشته باشد و در صورتی که هر اقلیم متناسب با آنجا محصولات کشاورزی را توسعه دهد مصرف آب در بخش کشاورزی به شدت کاهش می‌یابد اما به نظر می‌رسد وزارت جهاد در این زمینه تعلل می‌کند، عیسی بزرگزاده سخنگوی صنعت آب مبنی بر وضعیت تغییر الگوی کشت طراحی دقیق برنامه و الگوی کشت هنوز جای کار دارد و آنطور که باید به اثر بخشی برسد نرسیده و این اقدام بسیار مهم بوده و مجلس به صورت جدی این مسأله را دنبال می‌کند زیرا در برنامه هفتم توسعه بر این موضوع نیز تاکید شده است و جهاد و کشاورزی این مسأله را دنبال می‌کند.
این مساله به قدری از اهمیت برخوردار است که روز گذشته معاون اول رئیس‌جمهور با اشاره به اینکه مشکلات قدیمی همانند اصلاح الگوی کشت حل نشده است، گفت: بهره‌برداری آب با راندمان بالا در بخش کشاورزی نهادینه نشده و همان روش‌های سنتی و غرقابی در بخش کشاورزی دنبال می‌شود و یا در مناطقی از کشور که برای آب آشامیدنی مورد نیاز مشکل دارند، اما کشت‌هایی داریم که اصلاً توجیهی ندارد و باید اصلاح الگوی کشت به صورت جدی توسط وزارتخانه‌های امر دنبال شود.
تهران ظرفیت بارگذاری جمعیت جدیدی را ندارد
چند سالی می‌شود که مسئولان حوزه نیرو می‌گویند تهران ظرفیت بارگذاری جمعیت جدیدی را ندارد و نسبت به این مساله هشدار می‌دهند، اما متأسفانه به نظر می‌رسد هیچ اقدامی در این راستا صورت نگرفته و حتی سال به سال بر تعداد ساختمان‌های تهران و اطراف تهران افزوده می‌شود بی توجه به اینکه آیا امکان تأمین آب این ساختمان‌های بلند مرتبه وجود دارد یا خیر!
سخنگوی صنعت آب هم صحه بر این موضوع گذاشت و گفت: تناقض میان بحران آب تهران و روند ساخت‌وساز در این شهر وجود دارد و نهادهای مربوطه هماهنگی لازم ندارند، ضمن آنکه باید در نظر داشت تهران دیگر ظرفیت تأمین آب جدید را ندارد. منابع آبی فعلی تهران شامل آب‌های سطحی و آب‌های زیرزمینی در وضعیت شکننده‌ای قرار دارند، با این حال شهرک‌سازی و مهاجرت به تهران ادامه دارد. این تناقض ناشی از عدم عدالت فضایی در توزیع فرصت‌ها و اشتغال است.
وی با اشاره به رشد سالانه ۲.۵ درصدی جمعیت در تهران و برخی شهرک‌های اطراف آن مانند پرند، بومهن، رودهن و پردیس افزود: ما نمی‌توانیم به ساکنان این مناطق آب ندهیم. ولی مسئول کنترل مهاجرت یا توزیع فضایی جمعیت، وزارت نیرو نیست. این مسئله نیازمند سیاستگذاری کلان و بین‌بخشی است. تا زمانی که در شهرهای کوچک فرصت شغلی و رفاه فراهم نشود، جمعیت به تهران مهاجرت می‌کند و ما نیز مجبور به تأمین آب برای آن‌ها هستیم.
آبخیزداری در تمامی کشور موفقیت آمیز نیست
بسیاری از کارشناسان یکی از راه‌های عبور از بحران آب را آبخیز داری می‌دانند و انتقادهای فراوانی به تعلل در این زمینه دارند عیسی بزرگ زاده سخنگوی صنعت آب در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به اینکه آبخیزداری و آبخوان داری یک علم است، گفت: آبخیز داری و آبخوان داری یک علم است که مثل هر علمی در برخی از جاها ممکن است کارکرد داشته باشد و در برخی از جاها کارکرد نداشته باشد.
وی ادامه داد: ما باید در چهارچوب قوانین و اصول فنی به آبخیزداری و آبخوان داری بپردازیم اما نمی‌توان به عنوان ابزاری که در. همه مناطق می‌تواند، پاسخگو باشد اینگونه نیست.
سخنگوی صنعت آب ادامه داد: می‌توان مثال‌های موفقی از آبخیز داری در کشور و هم مثال‌های ما موفق به همین دلیل نمی‌توان گفت آبخیز داری در سراسر کشور می‌تواند به صورت موفق عمل کرده است.
بزرگ زاده در پاسخ به این سوال که طی سال‌های اخیر نقد جدی بر عدم توسعه آبخیزداری وارد است، تاکید کرد: ۲۰ میلیون هکتار برنامه آبخیزداری و آبخوان دارد وتا کنون ۳۵ میلیون هکتار انجام شده است
وی تاکید کرد از زمان مشروطه تا کنون که شبکه‌های آبیاری زهکشی را اجرا کردیم همه شبکه‌های آبیاری ۲.۷ میلیون هکتار است در حالی که سطح آبخیز داری ۳۵ میلیون هکتار، سطح جنگل‌های کل کشور ۱۴ میلیون هکتار، سطح مراتع کل کشور ۸۵ میلیون هکتار و سطح کل کشور ۱۶۵ میلیون هکتار که از این میزان ۳۵ میلیون هکتار آبخیز داری و آبخوان داری شده است و نشان دهنده توجه به آن بوده است.
برداشت غیرمجاز از آب‌های زیرزمینی به ۱۷ میلیارد متر مکعب رسید
بر اساس امار ارائه شده میزان برداشت غیرمجاز از آب‌های زیرزمینی کشور بیش از ۱۵ میلیارد مترمکعب است که در برخی برآوردها به ۱۷ میلیارد مترمکعب نیز می‌رسد. از این میزان، حدود نیمی از طریق چاه‌های فاقد مجوز و نیم دیگر از طریق چاه‌های دارای مجوز اما با برداشت مازاد انجام می‌شود.
البته به نظر ی رسد در این زمینه اقدامات مناسبی صورت گرفته و انطور که بزرگزاده می‌گوید با وجود اجرای اقداماتی همچون انسداد چاه‌ها، نصب کنتورهای هوشمند و فعالیت بیش از ۸۰۰ اکیپ گشت و بازرسی، این اقدامات بدون ارائه راهکار معیشتی جایگزین برای کشاورزان، کارایی کافی نداشته‌اند. سیاست صرفاً برخوردی و قهری، بدون در نظر گرفتن واقعیت‌های اقتصادی و اجتماعی، موفق نخواهد بود.
وی توضیح داد: در ۸۹ دشت کشور که علی‌رغم آنکه تنها ۱۶ درصد از دشت‌های کشور را شامل می‌شوند اما ۶۶ درصد برداشت غیرمجاز را به خود اختصاص داده‌اند، این طرح‌ها با اولویت پیگیری می‌شوند. قراردادهای واگذاری وظایف به تشکل‌های آب‌بران و نحوه تعامل با آن‌ها در حال تدوین و نهایی‌سازی است و به‌زودی وارد مرحله اجرا خواهد شد.
چه باید کرد؟
به گزارش مهر، با توجه به اینکه تهران، مشهد و اصفهان به‌عنوان سه شهر بزرگ کشور نیازمند عزم و توجه جدی برای مدیریت منابع آبی هستند که علاوه بر کم ابی فرونشست در این استانها سال به سال افزایش پیدا می‌کند، بنابر ین باید در ابتدا عزمی راسخ برای مدیریت منابع آبی به وسیله اصلاح الگوی کشت کشاورزی، کاهش ساخت و ساز در کلانشهرها، کاهش استفاده از منابع آب زیر زمینی، استفاده از پساب برای صنایع، واقعی سازی قیمت آب، آبخیزداری و آبخوان داری در کنار سد سازی پیش گرفته شود و در نهایت مدیریت مصرف پیش گرفته شود.
