نماینده ویژه وزیر امور خارجه در امور غرب آسیا با اشاره به اینکه تحولات سوریه همچنان در وضعیت شکننده‌ای قرار دارد، گفت: نقاط اشتراکی میان دیدگاه‌های ایران و اروپا، مانند لزوم تشکیل حکومتی فراگیر و نگرانی از تروریسم، می‌تواند زمینه‌ساز همکاری‌های محدود در آینده باشد.
به گزارش ایرنا، «محمدرضا رئوف شیبانی» سفیر پیشین ایران در لبنان و نماینده ویژه وزیر امور خارجه در امور غرب آسیا در سخنرانی خود با عنوان «تحولات مرتبط با سوریه و نقش اروپا و ایالات متحده» که در چهارچوب پنل «تحولات ژئوپلیتیکی و راهبردهای اروپا در غرب آسیا و منطقه هند-اقیانوس آرام» ایراد شد، گفت: تحولات سوریه از منظر سیاسی و امنیتی همچنان در وضعیت شکننده‌ای قرار دارد و به مرحله ثبات پایدار وارد نشده است. دلایل متعددی این شکنندگی را توضیح می‌دهند. نخست، دخالت‌های بازیگران خارجی و تضاد منافع آن‌ها در ارتباط با تحولات سوریه و منطقه، یکی از عوامل اصلی بی‌ثباتی است. دوم، گروه‌های مسلح حاکم، که شامل گرایش‌های متعدد سوری و فراسوری هستند، با اختلافات داخلی مواجه‌اند. این اختلافات، حتی در میان گروه‌های ملی سوری و غیرسوری، به شکنندگی وضعیت دامن می‌زند. سوم، افزایش مطالبات قومی و اقلیت‌ها، که در گذشته کمرنگ‌تر بود، در شرایط کنونی به‌صورت محسوس مطرح شده و به بی‌ثباتی کمک کرده است. چهارم، اقدامات حساسیت‌برانگیز رژیم صهیونیستی در خاک سوریه نیز از عوامل تشدیدکننده بی‌ثباتی است. اگرچه گام‌هایی برای ایجاد ثبات توسط هیئت حاکمه کنونی برداشته شده، این اقدامات کافی نبوده و با انتقادات جدی از سوی بازیگران داخلی و خارجی مواجه است.
اروپا و آمریکا در دو مرحله قبل و بعد از سقوط بشار اسد نقش فعالی ایفا کرده‌اند. اهداف اصلی آن‌ها شامل تغییر رژیم، کاهش یا حذف نفوذ منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران، مقابله با محور مقاومت و ایجاد چتر امنیتی برای رژیم صهیونیستی است.
وی ادامه داد: در حال حاضر، احمد الشرع (جولانی) تلاش دارد با اعطای امتیازات مختلف، مشروعیت بین‌المللی کسب کند و حاکمیت خود را تثبیت نماید. سوریه با دو چالش اساسی مواجه است: چالش اقتصادی، شامل فقر، بیکاری، بدهی خارجی بیش از ۴۰ میلیارد دلار و هزینه‌های بالای بازسازی، که نزاع میان طرف‌های درگیر (حکومت بشار اسد و گروه‌های مسلح) و سیاست «زمین سوخته» آن را تشدید کرده است؛ و چالش امنیتی، شامل ناآرامی‌های قومیتی، مطالبات اقلیت‌ها، اشغال بخش‌هایی از خاک سوریه و خطر تجزیه.
اروپا و آمریکا در دو مرحله قبل و بعد از سقوط بشار اسد نقش فعالی ایفا کرده‌اند. اهداف اصلی آن‌ها شامل تغییر رژیم (که ابتدا به‌صورت تغییر رفتار رژیم مطرح بود)، کاهش یا حذف نفوذ منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران، مقابله با محور مقاومت و ایجاد چتر امنیتی برای رژیم صهیونیستی است.
سفیر پیشین ایران در لبنان گفت: در همین راستا رویکردهای آمریکا و اروپا در سه محور قابل‌بررسی است: قبل از سقوط بشار اسد، کنشگری فعال با حضور نظامی، اشغال و حمایت حداکثری سیاسی از معارضان؛ سپس کاهش تدریجی کنشگری با طولانی شدن بحران، واگذاری مدیریت تحولات به بازیگران منطقه‌ای و حفظ حضور نظامی محدود؛ و در مرحله کنونی، رویکرد محتاطانه و مشروط با اجماع شکننده میان کشورهای اروپایی. آمریکا نیز مدیریت بحران را به بازیگران منطقه‌ای مورد اعتماد خود برون‌سپاری کرده، اما نظارت خود را حفظ کرده است.
وی افزود: نتایج سیاست‌های آمریکا و اروپا شامل تضعیف حکومتی که وحدت قومی و سرزمینی را حفظ می‌کرد و سقوط آن در نتیجه فشارها و تحریم‌ها، قدرت‌گیری گروه‌های مسلح با انسجام ملی ضعیف و سابقه تروریستی، اشغال گسترده خاک سوریه و شکل‌گیری حکومتی ضعیف و وابسته به حمایت خارجی، تقویت جریان‌های واگرا و احتمال «فلسطینیزه» یا «لبنانیزه» شدن سوریه، کاهش مشارکت مردم سوریه در تعیین سرنوشت خود و تسلط بازیگران خارجی بر آینده این کشور، و احتمال شکل‌گیری حکومتی تهدیدآمیز برای همسایگان یا تجزیه جغرافیایی و ایجاد کانون‌های خودمختار است.
تحولات سوریه همچنان در وضعیت شکننده‌ای قرار دارد. نقاط اشتراکی میان دیدگاه‌های ایران و اروپا، مانند لزوم تشکیل حکومتی فراگیر و نگرانی از تروریسم، می‌تواند زمینه‌ساز همکاری‌های محدود در آینده باشدبرخی نگرانی‌های ایران و اروپا درباره سوریه همپوشانی دارد
نماینده ویژه وزیر امور خارجه در امور غرب آسیا گفت: جمهوری اسلامی ایران در تحولات سوریه نگرانی‌هایی دارد که برخی از آن‌ها با دیدگاه‌های اروپا همپوشانی دارد؛ نقض حقوق اقلیت‌ها، لزوم تشکیل حکومتی فراگیر با مشارکت همه طیف‌های سیاسی برای عبور از بحران، نگرانی از احیای گروه‌های تروریستی در سایه هرج‌ومرج کنونی، ناآرامی‌های سوریه و موج مهاجرت ناشی از آن به‌عنوان تهدیدی برای منطقه و اروپا، جلوگیری از جایگزینی دیکتاتوری بشار اسد با دیکتاتوری فردی دیگر، وجود رقابت و حساسیت میان بازیگران منطقه‌ای مانند ترکیه، عربستان و کشورهای عربی در مورد آینده سوریه، خطر استمرار حضور جهادگران خارجی و شکل‌گیری هسته‌های تروریستی، و لزوم بازسازی سوریه و رفع هوشمندانه تحریم‌ها برای کاهش فشار بر مردم.
وی در پایان گفت: تحولات سوریه همچنان در وضعیت شکننده‌ای قرار دارد و سناریوی بی‌ثباتی و هرج‌ومرج همچنان محتمل است. نقاط اشتراکی میان دیدگاه‌های ایران و اروپا، مانند لزوم تشکیل حکومتی فراگیر و نگرانی از تروریسم، می‌تواند زمینه‌ساز همکاری‌های محدود در آینده باشد. بازسازی سوریه و رفع هوشمندانه تحریم‌ها از الزامات عبور از این بحران است، اما نیازمند هماهنگی بین بازیگران منطقه‌ای و بین‌المللی است.
