بازارهای مالی در دهه‌های اخیر به دلیل پیشرفت تکنولوژی، دسترسی گسترده‌تر به اطلاعات و نوآوری‌های مالی، شاهد رشد و توسعه چشمگیری بوده‌اند. این بازارهای مالی، از بورس گرفته تا ارز دیجیتال و مشتقات، فرصت‌های متنوعی برای سرمایه‌گذاری و کسب سود ارائه می‌دهند.

به گزارش تجارت نیوز، البته ورود به این بازارها نیازمند دانش عمیق، مهارت‌های تحلیلی و مدیریت ریسک است. بدون این پیش‌نیازها، ممکن است سرمایه‌گذاران با زیان‌های سنگین مواجه شوند و حتی سرمایه خود را به طور کامل از دست بدهند. افراد با روش‌های مختلفی مانند سرمایه‌گذاری بلندمدت، معاملات روزانه، معاملات الگوریتمی یا مشارکت در صندوق‌های سرمایه‌گذاری وارد این بازارها می‌شوند. هر یک از این روش‌ها ویژگی‌ها، ریسک‌ها و بازده خاص خود را دارند؛ از این روی، سرمایه‌گذاری در این بازارها نیازمند بررسی دقیق و انتخاب استراتژی متناسب با اهداف و توانمندی‌های فرد است.

یکی از این روش‌ها پراپ تریدینگ (Prop Trading) است که در آن، معامله‌گران با استفاده از سرمایه شرکت‌های مالی به معاملات ورود می‌کنند. هرچند این روش جذابیت‌های بسیاری برای معامله‌گران دارد، اما در طول زمان حاشیه‌های بسیاری ایجاد کرده و نیازمند بررسی دقیق‌تری است.

پراپ تریدینگ چیست؟

پراپ تریدینگ (Proprietary Trading) به فعالیت معاملاتی اطلاق می‌شود که در آن، معامله‌گران با استفاده از سرمایه ارائه‌شده توسط شرکت‌های مالی یا موسسات تخصصی پراپ، به خرید و فروش در بازارهای مالی می‌پردازند. برخلاف معاملات سنتی که معامله‌گران با سرمایه شخصی خود وارد بازار می‌شوند، در پراپ تریدینگ ریسک مالی مستقیم بر عهده معامله‌گر نیست؛ زیرا سرمایه مورد نیاز تماما توسط شرکت تامین می‌شود. این مدل به معامله‌گران اجازه می‌دهد با بهره‌گیری از استراتژی‌های متنوع و مهارت‌های تحلیلی خود در بازارهایی نظیر سهام، ارز، کالاها یا مشتقات فعالیت کنند و در ازای کسب سود، بخشی از آن را به عنوان پاداش دریافت کنند.

پراپ تریدینگ برای افرادی که دانش و تجربه کافی در بازارهای مالی دارند اما به دلیل محدودیت‌هایی مانند کمبود سرمایه اولیه قادر به ورود مستقیم به این بازارها نیستند، فرصتی منحصربه‌فرد فراهم می‌کند. شرکت‌های پراپ معمولا معامله‌گران را از طریق چالش‌های ارزیابی یک یا دو مرحله‌ای انتخاب می‌کنند. در این چالش‌ها، معامله‌گر باید با رعایت قوانین مشخص، به هدف سودآوری تعیین‌شده دست یابد تا به مرحله اصلی معاملات و برداشت سود راه پیدا کند. این فرآیند به شرکت‌ها کمک می‌کند تا معامله‌گران با مهارت و توانایی بالا را شناسایی کنند.

با وجود جذابیت‌های پراپ تریدینگ، این حوزه خالی از چالش و حاشیه نیست. برخی شرکت‌های پراپ ممکن است با دریافت هزینه‌های بالا برای ارزیابی چالش‌ها یا پرداخت نکردن سود معامله‌گران پس از موفقیت در مراحل اصلی، به کلاهبرداری متهم شوند. همچنین، گزارش‌هایی از تغییر رویه برخی شرکت‌ها پس از دوره‌ای از فعالیت معتبر وجود دارد که اعتماد به این صنعت را تحت تأثیر قرار داده است. بنابراین معامله‌گران پیش از همکاری با شرکت‌های پراپ باید تحقیقات جامعی انجام دهند و از اعتبار و شفافیت هر شرکت اطمینان حاصل کنند.

چالش‌ها و ریسک‌های پراپ تریدینگ

برخی‌ از شرکت‌های پراپ متهم به فعالیت خارج از چارچوب‌های رسمی هستند.

برخی از شرکت‌های پراپ، در سال‌های اخیر با حذف سرورهای رسمی از پلتفرم‌هایی مانند متاتریدر و استفاده از زیرساخت‌های غیراستاندارد یا اجاره‌ای، در معرض اتهاماتی نظیر فعالیت خارج از چهارچوب قراردادهای رسمی قرار گرفته‌اند.

علاوه بر آن، برخی شرکت‌ها به‌طور موقت و با لایسنس‌های نامشخص فعالیت می‌کنند و همکاری آن‌ها با تامین‌کنندگان معتبر نقدینگی نیز قطع شده است. موارد مذکور، ماهیت ساختاری این مدل را در مواردی آسیب‌پذیر کرده است.

بسیاری از کشورها نهاد مستقلی برای نظارت بر این ساختار را ندارند

نداشتن مالکیت مستقل بر پلتفرم‌های معاملاتی، نبود امکان پیگیری حقوقی توسط معامله‌گران در صورت بروز اختلاف و فقدان نهادهای نظارتی مستقل در بسیاری از کشورها، همگی عواملی هستند که زمینه بی‌اعتمادی نسبت به این ساختار را افزایش داده‌اند.

گزارش‌های متعدد از مسدود شدن حساب‌های سودده، اعمال شرایط غیرمنصفانه یا قطع خدمات پس از مرحله ارزیابی منتشر شده که نگرانی‌های جدی را در پی داشته‌اند.

برخی مدل‌های پراپ تریدینگ به ساختارهای شبه‌پانزی تبدیل شده‌اند

برخی از مدل‌های تجاری پراپ به‌جای تکیه بر سود واقعی بازار، بر جریان پیوسته ورود کاربران جدید، فروش بسته‌های چالشی و کسب درآمد از هزینه‌های اولیه استوار شده‌اند. در این ساختارها، درآمد شرکت‌ها از محل کارمزدهای کاربران جدید تأمین می‌شود و سودهای پرداختی به تعداد اندکی از معامله‌گران موفق، از محل ضرر سایرین جبران می‌شود.

این الگو، در صورت رشد نامتوازن به ساختارهایی شبیه به طرح‌های پانزی منجر شده و پایداری بلندمدت مدل را با خطر جدی مواجه می‌سازد.

ساختار پراپ تریدینگ زمینه کلاهبرداری را فراهم می‌کند؟

سرقت ۶۰۰ میلیون دلار در سال ۲۰۲۳ و ضرر ۶۵ درصد از سرمایه‌گذاران نشان‌دهنده مشکل جدی کلاهبرداری است

نمونه‌های متعدد کلاهبرداری در پراپ تریدینگ، به‌ویژه در سال‌های اخیر، تاثیر قابل‌توجهی بر اعتماد معامله‌گران گذاشته است. گزارش‌های آماری مانند سرقت ۶۰۰ میلیون دلار در سال ۲۰۲۳ و ضرر ۶۵ درصد از سرمایه‌گذاران نشان‌دهنده گستردگی و شدت کلاهبرداری در صنعت پراپ تریدینگ است. در شبکه‌های اجتماعی نیز معامله‌گران از تجربه‌های منفی مانند مسدود شدن حساب‌های سودده و قوانین ناعادلانه شکایت دارند که حاکی از کاهش اعتماد به شرکت‌های پراپ است.

این فضای بی‌اعتمادی با گزارش‌هایی از رفتارهای غیرشفاف شرکت‌های پراپ تشدید شده است. برخی شرکت‌ها با وضع شرایط چالش‌برانگیز غیرواقعی یا دستکاری داده‌های معاملاتی، عملا شانس موفقیت معامله‌گران را کاهش می‌دهند. علاوه بر این، گزارش‌هایی از پرداخت نکردن سودهای وعده‌داده‌شده یا حتی توقف ناگهانی فعالیت برخی شرکت‌ها پس از جمع‌آوری کارمزدهای اولیه، به نگرانی‌ها دامن زده است.

این مسائل به‌ویژه در کشورهایی مانند ایران که معامله‌گران به دلیل تحریم‌ها به شرکت‌های معتبر بین‌المللی دسترسی محدودی دارند، باعث شده است که پراپ تریدینگ به عنوان روشی پرریسک و غیرقابل اعتماد در نظر گرفته شود. در نتیجه، بسیاری از افراد علاقه‌مند به این روش، به دلیل ترس از کلاهبرداری و زیان مالی، از ورود به آن خودداری می‌کنند و این صنعت با چالش جدی اعتبار مواجه شده است.

روش‌ خلاقانه کلاهبرداری که کابران زیادی را فریب داد

در یک نمونه دیگر، فردی در هند با طراحی اپلیکیشن جعلی معاملات، موفق به سرقت حدود 57 هزار دلار از سرمایه‌گذاران خرد شد و این اتفاق در حالی رخ داد که اپلیکیشن با ظاهر یک پلتفرم معتبر و با وعده سودهای بالا کاربران را جذب می‌کرد.

او با جعل هویت نماینده یک شرکت خدمات مالی معتبر و استفاده از نام«Aditya Birla Group Investment Group»، از طریق شبکه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام و واتساپ، قربانیان را به دانلود این اپلیکیشن جعلی ترغیب می‌کرد. این اپلیکیشن با نمایش سودهای غیرواقعی، کاربران را به واریز وجوه به حساب‌های مختلف تشویق می‌کرد.

این فرد برای پنهان‌سازی رد پول، از شرکت‌های صوری و حساب‌های بانکی غیرفعال استفاده می‌کرد. حساب‌های بانکی مرتبط با او با ۴۶ شکایت در پورتال ملی گزارش جرایم سایبری هند مرتبط بودند.

این پرونده نشان‌دهنده افزایش کلاهبرداری‌های مشابه در حوزه پراپ تریدینگ است که اعتماد معامله‌گران را به این مدل کسب‌وکار کاهش داده است. برای بازسازی این اعتماد، نیاز به شفافیت بیشتر، نظارت قانونی موثر و ارائه اطلاعات دقیق و صادقانه از سوی شرکت‌های معتبر وجود دارد.

چرا چالش‌ها در ایران مضاعف می‌شوند؟

در ایران وضعیت پراپ تریدینگ با چالش‌های مضاعفی روبه‌رو است که ریشه آن در ذات پرریسک این مدل کسب‌وکار نیست؛ بلکه در محدودیت‌های ساختاری بازارهای مالی کشور و نبود دسترسی به نهادهای بین‌المللی معتبر است.

با توجه به تحریم‌های مالی و نبود مجوزهای رسمی برای شرکت‌های پراپ بین‌المللی در ایران، بسیاری از معامله‌گران ایرانی برای ورود به این فضا ناگزیر به همکاری با پلتفرم‌ها و شرکت‌هایی هستند که یا تحت نظارت نهادهای رسمی قرار ندارند یا فاقد هویت و زیرساخت شفاف و قابل پیگیری هستند.

از سوی دیگر، در نبود نظام نظارتی داخلی برای حوزه معاملات پراپ، بررسی صحت ادعاهای این شرکت‌ها دشوار است و معامله‌گر ایرانی عملا فاقد ابزار قانونی برای پیگیری حقوق خود در صورت بروز مشکل است.

در چنین فضایی پراپ تریدینگ برای معامله‌گران ایرانی به جای آنکه فرصت ورود حرفه‌ای به بازارهای مالی بین‌المللی باشد به مدلی پرریسک، ناپایدار و آسیب‌زا تبدیل شده است.

نبود آموزش رسمی، نظارت حقوقی و کانال‌های معتبر اطلاع‌رسانی باعث شده تا فضای این بازار در ایران مستعد سواستفاده، کلاهبرداری و گسترش بی‌اعتمادی باشد. این وضعیت نیازمند توجه فوری سیاست‌گذاران حوزه فناوری مالی، نهادهای نظارتی و همچنین رسانه‌های تخصصی است تا ضمن افزایش آگاهی عمومی، چارچوب‌هایی برای محافظت از حقوق معامله‌گران تدوین شود.

نویسنده: حامد اناری

هواشناسی: احتمال وقوع طوفان تندری در تهران