خبرگزاری مهر، گروه استانها- هادی دوراهکی: صید یال‌اسبی که در ابتدا به‌عنوان شیوه‌ای میانه‌آبی و غیر فرا تراکم معرفی شد امروز به یکی از مهم‌ترین عوامل تهدیدکننده اکوسیستم دریایی بدل شده است.
تحلیل‌های ارائه‌شده از سوی مدیرکل محیط زیست استان بوشهر حاکی از آن است که حتی در صورت رعایت فاصله از بستر، نفس حضور تورهای سنگین و تحرک گسترده شناورها باعث آشفتگی رسوبات، تخریب لانه‌های طبیعی ماهیان، کاهش زادآوری و در نهایت نابودی گونه‌های بومی است
با تکیه بر قوانین مصرح جمهوری اسلامی ایران به‌ویژه مواد ۲، ۱۰ و ۵۴ قانون حفاظت و بهره‌برداری از منابع آبزیان، هر شیوه بهره‌برداری که به تخریب زیستگاه یا کاهش تنوع زیستی منجر شود باید متوقف گردد.
شواهد میدانی و بررسی‌های کارشناسان نشان می‌دهد که صید یال‌اسبی در آب‌های جنوبی کشور مصداق بارز این تخلفات زیست‌محیطی است.
روایت میدانی از خلیج فارس خسته
واقعیت‌های میدانی و هشدارهای کارشناسی نشان می‌دهد که در نواحی کم‌عمق جنوب استان بوشهر، ادعای فاصله‌گیری از بستر دریا عملاً بی‌اعتبار است و بسیاری از کشتی‌ها به کف دریا برخورد کرده و تخم‌ریزی و زیستگاه آبزیان را نابود می‌کنند.
گزارش‌های متعدد از سواحل جنوبی استان بوشهر، از جمله بندر دیر و کنگان، نشان می‌دهد که در سال‌های گذشته که مجوزهای جدیدی برای ترال صادر شد، زیستگاه‌های حساس به‌ویژه نواحی تخم‌ریزی گونه‌هایی مانند شوریده، حلوا سفید و هامور به‌شدت آسیب دیده‌اند.
صیادان محلی نیز در گفت‌وگوهای متعدد با خبرنگار مهر تأکید کرده‌اند که پس از آغاز مجدد ترال، میزان صید سنتی به‌طور محسوسی کاهش یافته و برخی گونه‌ها تقریباً نایاب شده‌اند.
ترال از مخرب‌ترین روش‌های صید است
مدیر کل حفاظت محیط زیست استان بوشهر در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: صید ترال (Trawling) یکی از روش‌های صنعتی صید ماهی است که با استفاده از تورهای بزرگ و سنگین انجام می‌شود، این تورها یا از پشت قایق یا کشتی‌ها کشیده می‌شوند و بسته به نوع صید، به ترال میانی و ترال کفی تقسیم‌بندی می‌گردند.
عبدالرحمن مرادزاده افزود: صید ترال به‌ویژه ترال کف توسط کشتی‌های بزرگ، یکی از مخرب‌ترین روش‌های صید برای اکوسیستم‌های دریایی است و تنوع زیستی دریایی را در معرض خطر جدی قرار می‌دهد. تورهای ترال کف با برخورد به بستر دریا، رسوبات را جابه‌جا کرده و ساختار فیزیکی زیستگاه‌ها مانند صخره‌های مرجانی، بسترهای نرم‌تنه‌داران و علف‌های دریایی را تخریب می‌کنند.
وی گفت: بسیاری از موجودات دریایی، از جمله مرجان‌ها، اسفنج‌ها و کرم‌های لوله‌ای که روی بستر زندگی می‌کنند، ریشه‌کن می‌شوند و بازیابی این زیستگاه‌ها ممکن است سال‌ها زمان ببرد.
مرادزاده تأکید کرد: صید ترال میانی نیز می‌تواند با برداشت بیش از حد گله‌های ماهی، پایداری جمعیت قابل برداشت را تهدید کند.
وی ادامه داد: مطالعات متعددی توسط پژوهشکده میگو، دانشگاه‌ها و نهادهای بین‌المللی در منطقه خلیج فارس انجام شده است.
وی بیان کرد: نتایج این تحقیقات نشان می‌دهد که استفاده مستمر از ترال منجر به کاهش معنی‌دار در جمعیت گونه‌هایی از ماهی و میگو شده و هم‌زمان به نابودی زیستگاه‌های تخم‌ریزی این گونه‌ها منجر گردیده است. همچنین در این مطالعات به ثبت میزان بالای صید ضمنی (Bycatch) و نابودی گونه‌های غیراقتصادی نیز اشاره شده است.
مقابله با آسیب‌های ناشی از برداشت بیش از حد از دریا
وی افزود: انجام اقداماتی مانند حفاظت از مناطق حساس، ایجاد مناطق ممنوعه صید، ساخت زیستگاه‌های مصنوعی و تولید آبزیان پرورشی از راهکارهای مقابله با آسیب‌های ناشی از برداشت بیش از حد از دریاست و سازمان محیط زیست نیز پایبند به ممنوعیت صید ترال صنعتی و مخرب در خلیج فارس جهت حفظ منافع جوامع محلی است.
مرادزاده گفت: هر چند نظارت بر حوزه صیادی برعهده سازمان شیلات است و قانون‌گذار یگان حفاظت از ذخایر آبزیان را پیش‌بینی کرده است، لیکن اداره‌کل حفاظت محیط زیست استان بوشهر نیز در راستای وظایف خود پیگیری برای حفاظت و احیای زیستگاه‌های حساس دریایی و اصلاح قوانین بازدارنده را در دستور کار قرار داده است، همچنین مشارکت در طرح‌های آموزشی برای جوامع محلی و همکاری با سازمان‌های مردم‌نهاد زیست‌محیطی نیز مورد توجه جدی است.
مرادزاده با بیان اینکه در سال‌های اخیر هماهنگی مناسبی میان دستگاه‌های اجرایی، امنیتی و نظارتی در استان برقرار شده است اظهار داشت: شرکت در کمیته مشترک مدیریت صید که به‌صورت منظم تشکیل جلسه داده و اقدامات عملیاتی مشترکی در مقابله با صید ترال بدون مجوز انجام شده است با این حال تقویت بیشتر این هماهنگی‌ها به‌ویژه در حوزه رصد ماهواره‌ای و فناوری‌های نوین رهگیری از ضرورت‌های فعلی است.
وی در پایان تأکید کرد: حفظ منابع و ذخایر دریایی یک مسئولیت همگانی است و از مسئولان ذی‌ربط انتظار می‌رود با حمایت از معیشت جایگزین و اعمال قوانین بازدارنده، شرایطی فراهم کنند تا صیادی پایدار و سازگار با محیط زیست جایگزین روش‌های تخریبی گردد.
مسئولیت امروز، آینده‌ای برای فردا
اکنون با اتکا به شواهد علمی، واقعیت‌های میدانی و تعهدات ملی و بین‌المللی، زمان تصمیم‌گیری مسئولانه فرا رسیده است. همان‌گونه که نبی‌الله خون‌میرزایی، رئیس وقت سازمان شیلات ایران، در آئین افتتاحیه پنجمین کنفرانس بین‌المللی اقیانوس‌شناسی خلیج فارس (منعکس‌شده در خبرگزاری مهر) اظهار داشته بود: هیچ‌گونه فعالیت صید ترال در آب‌های سرزمینی کشور به‌طور قانونی وجود ندارد؛ اما فعالیت‌های غیرقانونی را انکار نمی‌کنیم و باید تلاش کنیم تا آن را سامان، نظم و کاهش دهیم.
در این میان، ادامه صید ترال یال‌اسبی در خلیج فارس نه‌تنها زیست‌بوم این منطقه حساس را تهدید می‌کند، بلکه معیشت صیادان بومی، امنیت غذایی و جایگاه ایران در نظام بین‌الملل را نیز به مخاطره می‌اندازد.
