به گزارش ایبنا «کایروس»، نوشته جنی ارپن‌بک با ترجمه مایکل هافمن، نخستین رمان ترجمه‌شده از آلمانی به انگلیسی است که موفق به کسب جایزه بین‌المللی بوکر شد. این رمان، داستانی عاشقانه و درعین‌حال ویرانگر را در بستر برلین دهه ۱۹۸۰، یکی از مهم‌ترین دوره‌های تاریخ اروپا، روایت می‌کند و به‌شیوه‌ای هنرمندانه، زندگی شخصی شخصیت‌ها را با تحولات سیاسی زمانه گره می‌زند؛ جایی که دو عاشق، گذشته را رها نمی‌کنند، حتی وقتی نشانه‌های تغییر آشکار شده‌اند.
در این مصاحبه، ارپن‌بک و هافمن از تجربه پس از کسب جایزه بوکر، واکنش‌های جهانی و ملی، و توصیه‌های خود به برندگان جدید می‌گویند. النور واکتل، رئیس هیئت داوران ۲۰۲۴، نثر درخشان کتاب و پیوند «زیبایی و ناراحتی» در آن را تحسین کرده و تلاش هافمن در انتقال سبک منحصربه‌فرد و طیف احساسی نوشتار ارپن‌بک را ستوده است.
وقتی به عصر سه‌شنبه ۲۱ مه ۲۰۲۴ فکر می‌کنید، احساس‌تان را هنگام اعلام برنده شدن بوکر چگونه توصیف می‌کنید؟
جنی: خودم را کاملاً برای برنده نشدن آماده کرده بودم، همانطور که منطقی بود. وقتی نام «کایروس» را شنیدم، ابتدا متوجه نشدم. فقط احساسات شاد اطرافیانم بود که مرا به واقعیت برنده شدن رساند. تجربه‌ای سورئال و غیرواقعی بود.
مایکل: برای من هم اتفاقی فوق‌العاده بود؛ فکر می‌کنم حتی حاضران سر میز زودتر از من متوجه شدند. من هنوز در لحظه قبلی و بلاتکلیف بودم؛ فقط شادی و هیجان اطرافیانم را می‌دیدم و باورم نمی‌شد. اما واقعاً فکر می‌کردم این کتاب شایسته این جایزه است و از نقدهای جنی لذت می‌بردم. هیچ‌وقت حس نمایش بودن یا اغراق در ماجرا نداشتم.
اگر به دوازده ماه گذشته به عنوان برندگان جایزه بوکر نگاه کنید، چیزی هست که آرزو داشتید قبلاً بدانید اما تازه فهمیدید؟
جنی: داشتن فرصت کافی برای نوشتن، نعمتی بزرگ است؛ چیزی که شاید پیش‌تر درکش نکرده بودم.
مایکل: نه، تجربه ویژه‌ای نبود. بعد از هیاهوی جایزه، خیلی زود دوباره به روال عادی برگشتم!
واکنش مردم آلمان نسبت به برد شما چه بود؟ آیا جایزه بر سرنوشت کتاب تاثیر گذاشت؟
جنی: کتاب بلافاصله پس از اعلام برنده شدن، ناموجود شد و فروش آن ماه‌ها ادامه یافت. مردم در خیابان به من تبریک می‌گفتند. برای بعضی رسانه‌ها این موفقیت شگفت‌آور بود؛ اینکه نویسنده‌ای از شرق آلمان بتواند چنین جایزه‌ای بگیرد. به‌ویژه که رسانه‌های غالب در غرب کمتر به موضوعات شرق علاقه دارند و گاهی با روایت‌هایی که هنجارهای رایج را زیر سوال ببرد، همدل نیستند.
مایکل: برای خود من تأثیر خاصی نداشت. من آلمانی‌ام و بخش زیادی از تابستان بعد از جایزه را در آلمان گذراندم. شاید توقع زیادی باشد که مردم آلمان کتاب را به انگلیسی بخوانند و قطعاً نسخه آلمانی را می‌خوانند. جایزه بوکر جایگاه مهمی دارد، اما همچنان توجه کافی به کار ترجمه و مترجمان نشده است، چه در آلمان و چه در بریتانیا.
حق ترجمه کتاب تا کنون به بیش از ۳۳ کشور فروخته شده، بیشتر آن هم بعد از بردن جایزه بوکر. چرا فکر می‌کنید «کایروس» با مخاطبانی فراتر از آلمان ارتباط برقرار کرده است؟
جنی: فکر می‌کنم دلیل اصلی ترکیب داستان عاشقانه و داستان سیاسی است. هر دو با امید آغاز می‌شوند و با بی‌اعتمادی و فروپاشی تمام می‌شوند؛ و البته داستان در متن فروپاشی دیوار برلین شکل می‌گیرد. اغلب تصور می‌شود آزادی‌ها پس از این رویدادها حاصل شده‌اند، اما رمان من بیشتر درباره چیزهایی صحبت می‌کند که از دست رفته‌اند. این روزها، با تهدید دموکراسی‌ها، علاقه زیادی به پرسش از «سرنوشت جوامع فروپاشیده» وجود دارد.
مایکل: به نظرم کتاب همزمان هم شجاع و هم منحصربه‌فرد است؛ انگار دو کتاب در یک مجلد، درباره فرد و جامعه. هردو سطح، فشار زیادی به خواننده وارد می‌کنند. به‌ندرت رمانی اینچنین از «عمق آگاهی از تغییر» سخن می‌گوید.
درباره فهرست نهایی امسال چه نظری دارید؟
جنی: فهرست نهایی امسال صداهای متنوعی دارد که همین، آن را فوق‌العاده می‌کند. این تنوع را دوست دارم. همه نویسندگان ارزش خواندن دارند، اما در نهایت تنها یک نفر انتخاب می‌شود.
مایکل: من مترجمم؛ همیشه از متن اصلی عقب‌ترم بنابراین درباره فهرست امسال نظری ندارم. تازه مشغول خواندن گوسپودینوف، برنده سال گذشته هستم.
به نویسنده و مترجم برنده امسال چه توصیه‌ای دارید؟
جنی: با دقت برای پذیرش دعوت‌ها و انجام مصاحبه‌ها تصمیم بگیر. برای استراحت خودت زمان بگذار. از سفرهای الهام‌بخش و دیدارهایی که موفقیت همراه می‌آورد، لذت ببر.
مایکل: موفقیت را شخصی کن و از آن تا وقتی هست لذت ببر چون به احتمال زیاد تکرار نمی‌شود! زندگی یا کارت را بر اساس این موفقیت بنا نکن. توصیه عملی من: جشنواره‌های هند را از دست نده.
چرا جوایزی مثل بوکر بین‌المللی اهمیت دارند؟
جنی: این جوایز به ما یادآوری می‌کنند که کتاب همچنان موجودیتی زنده دارد.
مایکل: واقعاً فکر می‌کنم جوایز همه چیزند. زندگی بدون جایزه معنایی ندارد!
منبع: بوکرپریزس، ۱۵ می ۲۰۲۵
