به گزارش خبرآنلاین، نود و هفتمین جلسه «جهاد تبیین» و هفتادمین جلسه از سلسله مباحث «ولایت فقیه» با حضور حجت الاسلام و المسلمین دکتر ابراهیم کلانتری، تولیت آستان مقدس احمدی و محمدی علیهماالسلام، در سالن شهید آیت الله دستغیب برگزار شد. موضوع این جلسه «مقام انسان در اسلام، از نگاه امام خمینی (ره)» بود.

کلانتری در آغاز سخنان خود، ضمن گرامیداشت یاد و خاطره امام راحل، ایشان را «عبد صالح خداوند و عارف فی‌الله» توصیف کرد و گفت: امام خمینی حقیقتاً نقش پیامبرگونه‌ای در تاریخ سیاسی معاصر داشت و بنیانگذار نظام مقدس جمهوری اسلامی بود. به همین مناسبت و در آستانه سالروز رحلت ایشان، امروز به تبیین دیدگاه امام درباره مقام انسان در اسلام می‌پردازیم.

وی با بیان اینکه در دنیای غرب، «اومانیسم» به عنوان اصل اساسی لیبرالیسم جایگاه خاصی برای انسان قائل شده است، تصریح کرد: برخلاف نگاه سکولار غربی، اسلام ناب نیز جایگاه ویژه‌ای برای انسان قائل است و این در آیه ۷۰ سوره نساء به روشنی بیان شده است: «وَلَقَدْ کَرَّمْنَا بَنِی آدَمَ...» که بر کرامت و برتری انسان تأکید می‌کند.

تولیت آستان مقدس در ادامه به تبیین دیدگاه امام خمینی (ره) درباره سیر تکاملی انسان و مقامات وجودی او پرداخت. وی گفت: به تعبیر امام، انسان محدود به جنبه حیوانی نیست بلکه مراتب ما فوق عقل و حیات حیوانی را نیز دربرمی‌گیرد و در نهایت می‌تواند به «مقام فنا» یا «کالالوهیه» برسد. وی توضیح داد: فنا در اینجا به معنای نیستی و نابودی نیست، بلکه به معنای پیوستن انسان به دریای هستی و بقای حقیقی است.

کلانتری در تبیین راز این سیر تکاملی، به نگاه دو بُعدی اسلام ناب به وجود انسان اشاره کرد: «در این نگاه، انسان برخلاف حیوان، هم بُعد مُلکی و هم بُعد ملکوتی دارد. نزاع بین جنود رحمانی و جنود شیطانی در درون انسان همواره وجود دارد و میدان کارزار این جدال، نفس انسان است.»

وی در ادامه، با استناد به سخنان امام خمینی (ره) در «شرح چهل حدیث»، گفت: انسان اگر تحت تسلط جنود رحمانی قرار گیرد، در مسیر سعادت و در زمره اولیاء و صالحین قرار می‌گیرد و اگر جنود شیطانی بر او غلبه کنند، به شقاوت و هلاکت کشیده می‌شود.

تولیت آستان مقدس برای بیان این جدال درونی، به شعری از مولانا در «مثنوی معنوی» استناد کرد. وی گفت: مولانا در ابیاتی زیبا، کشاکش درونی انسان را به تصویر کشیده که در آن، نفس آدمی مانند شتر ناقه‌ای است که او را به عقب می‌کشد، در حالی که میل به معشوق و حقیقت، او را به پیش می‌راند.

وی افزود: انسان در مسیر رسیدن به خداوند، باید از تعلقات نفسانی و دنیایی دست بردارد و بر نفس خود غلبه کند. کلانتری با اشاره به آیه ۳۰ سوره روم، «فَأَقِمْ وَجْهَکَ لِلدِّینِ حَنِیفًا...» گفت: امام خمینی (ره) در انسان‌شناسی اسلامی، فطرت را اساس حرکت انسان به سوی کمال معرفی می‌کنند. ایشان دو گونه فطرت را برمی‌شمارند: فطرت اصلی که عشق به کمال و خیر مطلق است و فطرت فرعی که تنفر از نقص و شقاوت است.

کلانتری تأکید کرد: در دیدگاه امام، این دو فطرت، موتور محرک انسان برای حرکت به سمت کمال‌اند و انسان در همه زمان‌ها و مکان‌ها با این دو نیرو درونی سروکار دارد. وی گفت: امام خمینی (ره) معتقد است تمام موجودات عالم به‌طور ذاتی طالب کمال‌اند و در انسان، این فطرت با ابعاد وجودی گسترده‌تر و بالاتری همراه است.

وی در پایان خاطرنشان کرد: در جهانی که به تعبیر او، «نزاع اصلی بین جبهه الله و جبهه شیطان» است، هر انسان باید ببیند در کدام سوی این کارزار ایستاده است. این انتخاب درونی، مسیر زندگی و سرنوشت انسان را تعیین می‌کند.

48