سرویس جهان مشرق- استیو ویتکوف فرستاده ویژه رئیس جمهوری آمریکا در امور خاورمیانه تعهد داده چارچوب جدیدی را برای حل بحران موجود در نوار غزه ارائه دهد و اکنون جزئیات این ابتکارعمل منتشر شد.
چارچوب مذاکره برای آتش‌بس دائمی (متن کامل پیشنهاد جدید ویتکوف درباره غزه) به شرح زیر است:
۱. مدت زمان: آتش‌بس ۶۰ روزه. رئیس جمهور ترامپ تعهد رژیم صهیونیستی به آتش‌بس را در طول دوره توافق شده تضمین خواهد کرد.
۲. آزادی اسیران: ۱۰ اسیر زنده صهیونیست و ۱۸ جسد از "لیست ۵۸ نفره" در روزهای اول و هفتم آزاد خواهند شد. نیمی از اسیران زنده و فوت شده (۵ نفر زنده و ۹ نفر مرده) در روز اول توافق و نیمی دیگر (۵ نفر زنده و ۹ نفر مرده) در روز هفتم آزاد خواهند شد.
۳. کمک‌های بشردوستانه: کمک‌ها بلافاصله پس از پذیرش توافق آتش‌بس توسط حماس به غزه تحویل داده خواهد شد. هرگونه توافقی که در مورد کمک به غیرنظامیان حاصل شود، در طول مدت توافق رعایت خواهد شد. کمک‌ها از طریق کانال‌های توافق شده، از جمله سازمان ملل متحد و هلال احمر، توزیع خواهد شد.
۴. عملیات نظامی رژیم صهیونیستی: همه عملیات تهاجمی اشغالگران در غزه با لازم‌الاجرا شدن این توافق متوقف خواهد شد. در طول دوره آتش‌بس، ترافیک هوایی (نظامی و نظارتی) در نوار غزه به مدت ۱۰ ساعت در روز یا ۱۲ ساعت در روز در روزهای تبادل اسیران و زندانی متوقف خواهد شد.
۵. استقرار مجدد نظامیان رژیم صهیونیستی:
الف. در روز اول، پس از آزادی اسیران صهیونیست (۵ نفر زنده و ۹ نفر فوت شده)، استقرار مجدد در بخش شمالی نوار غزه و کریدور نتزاریم، مطابق با ماده ۳ در مورد کمک‌های بشردوستانه و بر اساس نقشه‌هایی که مورد توافق قرار خواهند گرفت، انجام خواهد شد.
ب. در روز هفتم، پس از آزادی اسیران صهیونیست (۵ نفر زنده و ۹ نفر فوت شده)، استقرار مجدد در بخش جنوبی نوار غزه، مطابق با ماده ۳ در مورد کمک‌های بشردوستانه و بر اساس نقشه‌هایی که مورد توافق قرار خواهند گرفت، انجام خواهد شد.
ج. تیم‌های فنی برای تعیین مرزهای نهایی استقرار مجدد در طول مذاکرات غیرمستقیم تلاش خواهند کرد.
۶. مذاکرات: در روز اول، مذاکرات تحت نظارت میانجیگران در مورد ترتیبات لازم برای آتش‌بس دائمی، از جمله موارد زیر آغاز خواهد شد:
الف. کلیدها و شرایط تبادل همه اسیران باقی‌مانده صهیونیست با تعداد توافق‌شده‌ای از زندانیان فلسطینی در زندان‌های رژیم صهیونیستی.
ب. مسائل مربوط به استقرار مجدد و عقب‌نشینی نظامیان صهیونیست و ترتیبات امنیتی بلندمدت در نوار غزه.
ج. ترتیبات «پس از جنگ» در نوار غزه که ممکن است توسط هر یک از طرفین پیشنهاد شود.
د. اعلام آتش‌بس دائمی.
۷. حمایت رئیس جمهوری(ترامپ): رئیس جمهور در مورد تعهد طرفین به توافق آتش‌بس جدی است و اصرار دارد که مذاکرات در طول آتش‌بس موقت، در صورت موفقیت‌آمیز بودن و دستیابی به توافق بین طرفین، منجر به راه‌حل دائمی برای درگیری خواهد شد.
۸. آزادی زندانیان فلسطینی: در ازای آزادی ۱۰ اسیر زنده "اسرائیلی"، و مطابق با مفاد مرحله اول توافق ۱۹ ژانویه ۲۰۲۵ در مورد گروگان‌ها و زندانیان، اسرائیل ۱۲۵ زندانی محکوم به حبس ابد و ۱۱۱۱ بازداشتی از غزه را که پس از ۷ اکتبر ۲۰۲۳ دستگیر شده‌اند، آزاد خواهد کرد. در ازای آزادی بقایای ۱۸ اسیر "اسرائیلی"، "اسرائیل" ۱۸۰ جسد از غزه را آزاد خواهد کرد. این آزادی‌ها به طور همزمان طبق یک مکانیسم توافق شده و بدون تظاهرات یا جشن عمومی انجام خواهد شد. نیمه اول در روز اول و نیمه دیگر در روز هفتم آزاد خواهند شد.
۹. وضعیت اسیران و زندانیان: در روز دهم، حماس اطلاعات کامل (اثبات حیات و گزارش پزشکی/اثبات مرگ) در مورد هر اسیر باقی مانده را ارائه خواهد کرد. در عوض، "اسرائیل" اطلاعات کامل در مورد زندانیان فلسطینی دستگیر شده از نوار غزه از ۷ اکتبر و تعداد اجساد غزه‌ای که در "اسرائیل" نگهداری می‌شوند را ارائه خواهد کرد. حماس متعهد به تضمین سلامت، ایمنی و امنیت اسیران در طول آتش‌بس است.
۱۰. آزادی اسیران باقی‌مانده پس از توافق: مذاکرات در مورد ترتیبات لازم برای آتش‌بس دائمی باید ظرف ۶۰ روز تکمیل شود. پس از دستیابی به توافق، اسیران باقی‌مانده (زنده و فوت‌شده) از «لیست ۵۸ نفره» ارائه شده توسط اسرائیل آزاد خواهند شد. اگر در این مدت توافقی حاصل نشود، آتش‌بس موقت می‌تواند با شرایط و برای مدت زمانی که طرفین توافق می‌کنند، تمدید شود، البته تا زمانی که طرفین با حسن نیت مذاکره کنند.
۱۱. ضامنین: ضامنین-میانجیگران (ایالات متحده، مصر و قطر) تداوم آتش‌بس را برای دوره ۶۰ روزه و هرگونه تمدید مورد توافق تضمین خواهند کرد، بحث‌های اساسی در مورد توافقات لازم برای آتش‌بس دائمی را تضمین خواهند کرد و تمام تلاش خود را برای اطمینان از تکمیل مذاکرات فوق‌الذکر انجام خواهند داد.
۱۲. ریاست فرستاده ویژه: فرستاده ویژه، سفیر استیو ویتکاف، برای انعقاد توافق به منطقه سفر خواهد کرد. استیو ویتکوف ریاست مذاکرات را بر عهده خواهد داشت.
۱۳. رئیس جمهور ترامپ: رئیس جمهور ترامپ شخصاً توافق آتش بس را اعلام خواهد کرد. ایالات متحده و رئیس جمهور ترامپ متعهد به همکاری برای اطمینان از ادامه مذاکرات با حسن نیت تا رسیدن به توافق نهایی هستند.
پاسخ جنبش حماس
حماس اعلام کرد که پیشنهاد آمریکا برای آتش‌بس در غزه، که واشنگتن گفته تل آویو با آن موافقت کرده است، «به هیچ یک از خواسته‌های مردم ما پاسخ نمی‌دهد» و تأکید کرد که «در حال بررسی این پیشنهاد است.»
باسم نعیم، عضو دفتر سیاسی این جنبش، به خبرگزاری فرانسه گفت: «پاسخ اشغالگران اساساً به معنای تداوم اشغال و ادامه کشتار و قحطی، حتی در طول آتش‌بس موقت است. این به هیچ یک از خواسته‌های مردم ما، که مهمترین آنها پایان جنگ و قحطی است، پاسخ نمی‌دهد.» با این حال، او افزود: «با این وجود، رهبری جنبش با تمام مسئولیت ملی در حال بررسی پاسخ خود به این پیشنهاد است.»
یک منبع نزدیک به این جنبش نیز به این خبرگزاری گفت که «پیشنهاد جدید ارائه شده توسط استیو ویتکوف، فرستاده آمریکا، که حماس از طریق میانجیگران دریافت کرده است، عقب‌نشینی از پیشنهاد قبلی ویتکوف محسوب می‌شود که شامل یک توافق چارچوبی بود و چند روز پیش به حماس ارائه و توسط آن پذیرفته شد.» او خاطرنشان کرد که «شامل تعهد آمریکا به مذاکرات برای آتش‌بس دائمی است.»
این منبع معتقد است که «پذیرش این پیشنهاد برای حماس دشوار است، مادامی که شامل تضمین‌های آمریکا برای مذاکرات آتش‌بس دائمی در طول دوره آتش‌بس موقت نباشد.» در همین زمینه، دو منبع نزدیک به مذاکرات گفتند که پیشنهاد جدید آمریکا شامل آتش‌بس شصت روزه، قابل تمدید تا هفتاد روز، و آزادی ده زندانی زنده و نه زندانی کشته شده توسط حماس در ازای آزادی زندانیان فلسطینی در طول هفته اول است. تبادل دوم با همان تعداد اسیر زنده و کشته شده در طول هفته دوم انجام خواهد شد.
این دو منبع توضیح دادند که حماس هفته گذشته با دو تبادل تحت شرایط یکسان موافقت کرد، که اولین تبادل در طول هفته اول آتش‌بس و دومین تبادل در طول هفته آخر انجام شود.
کارولین لویت، سخنگوی ریاست جمهوری ایالات متحده، اعلام کرد: «می‌توانم تأیید کنم که ویتکوف و دونالد ترامپ، رئیس جمهور ایالات متحده، پیشنهاد آتش‌بس را برای حماس ارسال کردند که اسرائیل آن را پذیرفته و حمایت کرده است.» وی افزود: «اسرائیل این پیشنهاد را قبل از ارسال به حماس امضا کرد.»
ایالات متحده از موافقت سازمان اشغالگر اسرائیل با پیشنهاد آتش‌بس در نوار غزه خبر داد، اقدامی که توسط استیو ویتکوف، فرستاده رئیس جمهور دونالد ترامپ در امور خاورمیانه، انجام شد و خاطرنشان کرد که حماس هنوز "در حال بررسی پیشنهاد جدید" است. در طول کنفرانس مطبوعاتی، سخنگوی کاخ سفید تأیید کرد که ویتکوف و رئیس جمهور دونالد ترامپ پیشنهاد آتش‌بس را به حماس ارائه کردند که اسرائیل رسماً آن را قبل از ارسال تأیید و از آن حمایت کرد. لویت افزود که "بحث‌ها هنوز ادامه دارد" و ابراز امیدواری کرد که دولت ایالات متحده به توافق نهایی دست یابد که منجر به توقف تجاوز اسرائیل به غزه و اجازه "بازگشت همه زندانیان اسرائیلی به وطنشان" شود، طبق توضیحات.
نگاه کارشناسان
کارشناسان و تحلیل‌گران سیاسی بر این باورند که طرح جدید آمریکا برای آتش‌بس در غزه، که توسط فرستاده آمریکایی «استیو ویتکوف» ارائه شده، کاملاً بر خلاف توافق قبلی با حماس در دوحه است و به نفع رژیم صهیونیستی طراحی شده است.
مهند مصطفی، کارشناس مسائل رژیم صهیونیستی ، می‌گوید نتانیاهو از این طرح حمایت می‌کند زیرا فشارهای بین‌المللی را کاهش می‌دهد و به "اسرائیل" اجازه می‌دهد نیمی از اسیران، زنده و فوت شده، را آزاد کند. این آتش‌بس ۶۰ روزه را که توسط دونالد ترامپ تضمین شده، شامل می‌شود.
سعید زیادف پژوهشگر سیاسی و استراتژیک فلسطینی، این طرح را «کوتاه کردن توافق قبلی» و حاوی بندهای مبهم می‌داند که آزادی عمل کامل را به "اسرائیل" می‌دهد. او تاکید می‌کند این پیشنهاد، ورق جدیدی است که جایگزین توافق قبلی شده است.
جیمز رومانس، پژوهشگر شورای سیاست آمریکا، این تغییرات را ناشی از «سوءتفاهم میان مذاکره‌کنندگان با حماس و اسرائیل» می‌داند، اما معتقد است تا فشار جدی آمریکا بر نتانیاهو نباشد، امکان پایان جنگ کم است.
یوآف استرن، نویسنده و تحلیلگر سیاسی صهیونیست، اشاره می‌کند مخالفت دو وزیر جناح راست «بزالل سموتریچ» وزیر دارایی و «ایتمار بن گویر» مانع توافق نتانیاهو است و این دو با راه‌حل‌های جزئی مخالف‌اند.
سعید زیاد هشدار داد؛ این طرح برای نتانیاهو «معامله طلایی» است که با آزادی اسیران و کاهش فشار اروپا، امکان حمله مجدد به غزه را فراهم می‌کند. او می‌گوید برنامه نتانیاهو شامل آزادسازی اسیران، پایان حکومت حماس، جمع‌آوری سلاح‌ها، جابجایی اجباری و در نهایت پایان دادن به مسئله فلسطین است.
حسن أیوب، استاد علوم سیاسی دانشگاه النجاح در کرانه باختری معتقد است که تناقض ظاهری در مواضع فرستادگان آمریکا (ویتکوف و آدم بولر) در واقع حاصل هماهنگی سطح بالا میان آن‌هاست، به‌ویژه پس از شکست مذاکرات قبلی در دوحه. از نظر او، آمریکا فرصتی نادر در اختیار نتانیاهو قرار داده تا جنگ علیه غزه را زیر پوشش مذاکرات غیرمستقیم ادامه دهد، با هدف وادار کردن حماس به امتیازدهی تحت فشار نظامی.
او تأکید می‌کند که چالش اصلی "روز بعد" جنگ است؛ یعنی اینکه چه کسی غزه را اداره خواهد کرد. اسرائیل تلاش می‌کند نقش سیاسی و نظامی حماس را کاملاً حذف کند، و ایالات متحده نیز می‌کوشد با حمایت برخی کشورهای عربی، این سناریو را اجرایی کند.
به گفته ایوب، حماس تاکنون انعطاف قابل توجهی نشان داده است، از جمله با پذیرش راهکارهایی چون تشکیل کمیته‌های اداری یا توافق‌های مشابه توافق پکن. اما اسرائیل هر طرحی را که بدون سلطه نظامی خودش باشد رد می‌کند.
او همچنین رفتار نتانیاهو را بهره‌برداری از سکوت آمریکا و حمایت ترامپ توصیف می‌کند و می‌گوید او با تکیه بر حمایت‌های گسترده در کنگره و لابی‌های صهیونیستی، در برابر هرگونه فشار واقعی مقاومت می‌کند.
ایوب در پایان خاطرنشان می‌کند که دولت اسرائیل گمان می‌کند با اتکا به زور و سکوت بین‌المللی، می‌تواند واقعیت جدیدی را بر زمین تحمیل کند، در حالی که غزه همچنان قربانی جنگی فرسایشی و ویرانگر است.
