خبرگزاری مهر، گروه استانها: رهبر انقلاب از عشایر به عنوان ذخایر انقلاب یاد کرده‌اند زیرا که عشایر با حراست از مرزها، در کنار ایجاد امنیت، با تلاش شبانه روزی و با بهره گیری از کمترین امکاناتی که آن هم بیشتر از دسترنج خودشان است، به تأمین تولیدات دامی کشور کمک بسیاری می‌کنند.
با سفر به مناطق عشایری که سرشار از زیبایی و رمز و راز هستند، با عشایر دلیر و ساربانان سخت‌کوشی دیدار می‌کنیم که زندگی‌شان را به عشق این سرزمین سپرده‌اند.
در آنجا زبان باد و شن، در حالی که داستان‌های کهن را در گوش ما زمزمه می‌کنند، چشم‌اندازهای بی‌نظیر و افق‌های دوردست، ترکیبی از رنگ‌ها و احساسات را پیش روی ما رقم می‌زند.
شترها و بچه شترها یی که با خوشحالی به استقبال شما می آیند و انگار با این شادمانی قصد دارند از اقدامات انجام شده توسط اداره کل عشایری استان قدردانی کنند.
آری در بیابان لوت برایشان از ۴ کیلومتر آن طرف تر آب و آبادی آورده‌اند و در گوشه‌ای دیگر از این بیابان شادی و نشاط را در چشم‌های عشایر این منطقه می‌توان دید.
آنها با شوق و هیجان وصف ناپذیری لحظه‌ای دلنشین از پیوند انسان و حیوان را در صفحات تاریخ این سرزمین ثبت می‌کنند.
حضور در بین عشایر با آغوش باز آنها، برای خوشامد گویی همراه است و قصه‌های زندگی خود را در این سرزمین سخت با شور و شوق بسیار روایت می‌کنند.
بدون شک دیدار با این انسان‌های اصیل و ارتباط با فرهنگ غنی آنها، تجربه‌ای فراموش‌نشدنی برای هر یک از ما خواهد بود که قلب و روح ما را لبریز از شور و نشاط خواهد کرد.
شاید شما هم مانند من زیر آفتاب سوزان مناطق عشایری استان، زن عشایر را با دستانی چابک و پرانرژی در کنار آتش و دود ایستاده دیده باشید که در لابلای بوی دود و آتش، دوغ تازه و خوشمزه را همراه با صدای خنده دل‌انگیز کودکان را که فضایی سرشار از محبت برای شما به وجود آورده‌اند را به شما تعارف می‌کند.
گویی دست‌هایش به آرامی در حال هم‌زدن دوغ جوشیده و با هر حرکت، خاطرات شب‌های سرد و بلند کوه‌های مناطق عشایری را زنده کرده است و اکنون در حال تهیه کشک محلی است که یادگاری باقی مانده از اجدادش است.
زن عشایری با هر چرخش دستش، قصه زحمات و تلاش نسل‌های گذشته‌اش را برای ما را روایت می‌کند و در حال درست کردن کشک از پیوندهایی عمیق با گذشته و حال و آدم‌های اطرافش برای ما سخن می‌گوید.
حکایتی از غنای زندگی
این تصویر از زن عشایری حکایتی از غنای زندگی عشایری و هنری است که در دل این زنان بزرگ و شجاع نهفته است.
چندی پیش شاهد برگزاری شورای عشایری خراسان جنوبی در دل دشت‌های طلایی زیرکوه بودیم.
این بار بر خلاف روال گذشته، شورای عشایری خراسان جنوبی متفاوت با دفعات قبل که در سالن‌ها سرد و مسقف و بدون درک مشکلات عشایر برگزار می‌شد، در سیاه چادری در محلات عشایری پسکوه بمرود شهرستان زیرکوه برگزار شد.
مسئولان استان با حضور در آغوش طبیعت در دل دشت‌های طلایی و کوهپایه‌های سربه‌فلک کشیده، جایی که سیاه‌چادرها بر مدار نجابت و سخت‌کوشی عشایر برپا شده‌اند و شور و صفا به رنگ غیرت و اصالت در هم آمیخته است، همان جایی که خاک هنوز بوی صداقت می‌دهد و زندگی در نهایت سادگی جریان دارد، شورای عشایری استان با حضور استاندار خراسان جنوبی برگزار شد تا جلسه‌ای متفاوت، نه در اتاق‌های شیشه‌ای که در دل طبیعت و نه با تشریفات معمول که با صفا و صمیمیت مردمانی از تبار تلاش، که هم‌چنان با گام‌های استوار، حافظ سنت، فرهنگ و اقتصاد و مرز این سرزمین کویری هستند، برگزار شود.
پیگیری جدی مصوبات شورای عشایری
استاندار خراسان جنوبی در شورای عشایری استان که با شور و شوق بسیار عشایر این منطقه همراه بود برای قول داد و بر برگزاری ماهانه شورای عشایری برای بررسی مشکلات و دغدغه‌های آنها تاکید کرد و آن را برای حل درخواست‌ها و چالش‌های عشایر ضروری دانست و تاکید کرد: خودم به جدی پیگیر اجرای درست مصوبات شورای عشایری هستم.
سید محمد رضا هاشمی در ادامه گفت که حضور ما در محلات عشایری برای این است که در کنار دیدار با عشایر، تصمیمات خوبی برای حل مشکلات آنها بگیریم.
در ادامه جلسه شورای عشایری استان موضوعاتی چون تحویل پنل خورشیدی به عشایر، حفر چاه آب، تقویت بازارچه مرزی یزدان، ساخت مدارس عشایری و تأمین نهاده‌های دامی و تسهیلات عشایری مطرح و در این خصوص مواردی مصوب شد.
از آن جایی که ۱۷ هزار و ۲۸۷ خانوار عشایری با ۷۲ هزار و ۲۶۷ نفر در قالب ۵۸ طایفه مشتمل بر هزار و ۱۹۳ محله در نقاط مختلف استان که بیشتر در نقاط مرزی است، سکونت دارند حضور عشایر دلیر استان در این منطقه از اهمیت بسیاری با توجه به نقش آنها در حوزه‌های امنیت، اقتصاد، فرهنگ و… برخوردار است.
در گفت‌وگویی با مدیر کل امور عشایر خراسان جنوبی ظرفیت‌ها، مسائل و مشکلات و چالش‌های آنها را بررسی کردیم.
۹ درصد جمعیت استان عشایر هستند
محمد ابراهیم ابراهیمی با بیان اینکه بیش از ۹ درصد جمعیت خراسان جنوبی، ۳۴ درصد دام استان، ۳۰ درصد تولیدات دامی و ۳۵ درصد صنایع دستی از دسترنج عشایر خراسان جنوبی است، گفت: پراکنش جمعیت عشایر استان در ۱۲ شهرستان است و ۶۵ درصد جمعیت عشایر هم در ۴ شهرستان مرزی و در حاشیه مرز و ۳۵ درصد دیگر عشایر در شهرستان‌های غیر مرزی خراسان جنوبی سکونت دارند که بیشتر آنها در حاشیه کویر نقش بارزی در مؤلفه‌های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و… استان دارند.
وی در ادامه به موضوع آبرسانی به دو شکل سیار و اجرای پروژه‌های برای تأمین پایداری آب شرب اشاره کرد و افزود: یکی از اهداف این سازمان به دور از فاکتورهای اقتصادی، امنیتی، ماندگاری جمعیت است که یکی از فاکتورهای اصلی است که در مرز دنبال می‌شود و در این راستا ۱۳ پروژه مطالعاتی در استان در حال انجام است که یکی از این پروژه‌ها ۱۰۰ درصد به اتمام رسیده و از آن بهره برداری شده است.
وی در ادامه سخنانش یادآور شد که در ۴ محله عشایری از آب شرب بهداشتی استفاده می‌شود که ۶ هزار و ۲۰۰ خانوار با ۴ هزار نفر از این آب استفاده می‌کنند.
مهاجرت معکوس
مدیر کل امور عشایر خراسان جنوبی با اشاره به اینکه اجرای پروژه‌های پایداری آب سبب مهاجرت معکوس به محلات عشایری شده است، تصریح کرد: در بعضی از محلات که کد آبادی گرفته‌اند، عشایر سکونت دائمی در روستاها دارند و بعضی از عشایر استان هم در بعضی از مواقع سال کوچ می‌کنند.
ابراهیمی از پروژه خواجه مینجیکو در قالب ۵ فاز در شهرستان نهبندان به عنوان یکی از پروژه‌های آبرسانی یاد کرد و افزود: در سال جاری این پروژه به اتمام می‌رسد و با اجرای آن به ۱۴ محله عشایری با ۲۸۰ هزار خانوار و ۱۴ هزار و ۵۰۰ دام سبک و با ۸۱ کیلومتر خط انتقال آبرسانی می‌شود که طول این پروژه ۸۳ کیلومتر است و مطالعات آن سال ۱۳۹۷ انجام شده و ۴۲ میلیارد تومان این پروژه اعتبار داشته که ۲۰ میلیارد تومان دیگر هم برای اتمام آن نیاز است.
وی از پروژه دیگری با ۸۱ کیلومتر خط انتقال به عنوان اولین پروژه آبرسانی در زیرکوه یاد و بیان کرد: این پروژه در زمان شروع بزرگترین پروژه آبرسانی بود که فاز پایانی آن در سال گذشته اجرا شد.
پروژه چاه مسافر
وی در ادامه از پروژه چاه مسافر عشق آباد با هدف آبرسانی به ۱۴ محله با ۱۸۴ خانوار و ۹۳۱ نفر جمعیت و ۱۷ هزار و ۹۰۰ رأس دام سبک به عنوان یکی دیگر از پروژه‌های مورد نظر یاد کرد که در قالب ۵ فاز در حال اجرا است.
مدیر کل امور عشایری استان با بیان اینکه پروژه بمرود زیرکوه هم با اعتبار ۲۰ میلیارد تومان سال ۱۳۹۵ شروع و ۱۳۹۹ خاتمه یافته است، افزود: پروژه ملک چاه مسافر عشق آباد سال ۱۳۹۹ با هدف آبرسانی به ۱۴ محله آغاز شد که تاکنون ۳۷ میلیارد تومان در آن هزینه شده و به ۱۰۰ میلیارد تومان دیگر هم برای خاتمه نیاز دارد.
به گفته وی پروژه دیگر برای تأمین آب پایدار، پروژه ملک چارویی و قلرویی نهبندان نام دارد که ۱۴۰۱ مطالعات آن انجام و سال ۱۴۰۲ شروع شده و ۸.۵ میلیارد تومان تاکنون در این پروژه با انجام فاز مقدماتی هزینه شده است.
آبرسانی سیار
وی در ادامه سخنانش از اجرای ملی این پروژه‌ها و تعدادی دیگر از پروژه‌ها برای تأمین آب پایدار در محلات عشایری خبر داد و خاطرنشان کرد: آبرسانی سیار هم با ۲۳ تانکر دولتی در طول سال انجام می‌شود که در مقاطعی از سال تعداد تانکرها کاهش می‌یابد اما هیچ گاه صفر نمی‌شود.
ابراهیمی با بیان اینکه برای آبرسانی سیار، عشایر درخواست خود را در سامانه ثبت می‌کنند و رئیس اداره عشایری هر شهرستان هر روز اقدام لازم را در این خصوص انجام می‌دهد گفت: در این راستا پیامی برای درخواست کننده ارسال می‌شود که باید او انجام آبرسانی با تانکر را تأیید کند.
شفافیت کامل
به گفته وی این موضوع سبب ایجاد شفافیت کامل در این زمینه می‌شود و زمانی که آبرسانی بیش از تعهد و توان ما باشد، به خصوص در سال‌های خشکسالی زودتر پیک مصرف آغاز می‌شود که در بعضی از سال‌ها در بهار به دلیل ماندگاری دام و نیاز مرتع به آب بیشتر این کار انجام می‌شود.
۱۰۰ تانکر بخش خصوصی
وی خاطرنشان کرد: هر سال با استفاده از ۱۰۰ تانکر بخش خصوصی آبرسانی سیار با مناطق عشایری انجام می‌شود و در خصوص تأمین آب برای دام عشایر تکلیفی نداریم.
مدیر کل امور عشایر خراسان جنوبی گفت: از محل اعتبارات مالیات بر ارزش افزوده کمک خوبی به این حوزه شده است.
به گفته وی از این محل ۴ کریدور، دو لودر و یک بیل مکانیکی و تعدادی تانکر برای آبرسانی و دو کریدور و دو لودر جدید هم از این محل خریداری شده تا این طریق اقدامات لازم برای تأمین زیرساخت‌های مورد نظر انجام شود.
عدم سرباری
ابراهیمی در ادامه متذکر شد: در راستای اقتصاد مقاومتی و عدم سربار بودن برای نظام و ایجاد امنیت و حفاظت از اصالت کارهای بسیار خوبی در این حوزه تاکنون انجام شده است که در این راستا ایجاد نوروزگاه‌ها به عنوان مکمل درآمد زایی برای عشایر در سال‌های اخیر مورد توجه قرار گرفته است.
وی در ادامه در خصوص وضعیت ایل راه‌های عشایر استان گفت: در شهرستان‌های طبس، خوسف و بشرویه مشکلاتی در این زمینه وجود دارد و هنوز داده‌های مربوط به سرشماری اخیر به ما اعلام نشده است و همچنین هر سال دو نوبت مرمت و تیغ زنی ایل راه‌ها انجام می‌شود و چگونگی این کار به میزان اعتبارات هر سال بستگی دارد.
ابراهیمی خاطرنشان کرد: در جاهایی از استان که ایل راه‌ها مشکل داشته‌اند، اقداماتی انجام شده اما جاهای که کد آبادانی دارند، مرمت آن به ما مربوط نمی‌شود.
۸۰ درصد کوچ داخل استان
به گفته وی ۸۰ درصد کوچ عشایر در داخل استان انجام می‌شود و ۲۰ درصد دیگر به خارج از استان برای کوچ می‌روند که بیشتر آنها به سیستان و بلوچستان و به منطقه دریاچه هامون می‌روند و عشایر استان‌های خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان هم به خراسان جنوبی می آیند و دادن سهمیه آرد، مرمت ایل راه‌های مورد نظر و آبرسانی به عشایری که به استان کوچ کرده‌اند، در حد توان انجام می‌شود و نزدیک ترین اداره امور عشایر موظف به ارائه خدمات به آنها است.
نبود بیماری در دام‌ها
وی با بیان اینکه تاکنون آماری از شیوع بیماری در بین دام‌های عشایر استان به ما اعلام نشده است، افزود: طرح کوله بری یکی از کارهای مهمی است که با پیگیری استاندار به زودی در استان اجرا خواهد شد که با توجه به قطع پرداخت عوائد مربوط به سوخت، تأثیر بسیار خوبی در زندگی عشایر استان خواهد داشت که چگونگی مدیریت اجرای این طرح در خراسان جنوبی خیلی مهم است.
ابراهیمی تاکید کرد: با توجه به اهمیت سلامت دام، واکسیناسیون دام عشایر رایگان انجام می‌شود و با اتمام پروانه چرا، اجازه استفاده از ظرفیت مراتع موجود با افراد مورد نظر داده نمی‌شود.
وی با ذکر این نکته که عشایر به طور معمول در دهک‌های زیر ۷ قرار می‌گیرند، فراهم کردن شرایط برای تحصیل فرزندان عشایر را از وظایف آموزش و پرورش اعلام کرد و افزود: آموزش و پرورش برای نقل و انتقال فرزندان عشایر به آموزشگاه‌ها اعلام آمادگی کرده است اما شرط لازم در این خصوص موافقت والدین این دانش آموزان برای انجام این کار است.
مدیرکل عشایر خراسان جنوبی به چالش‌های اصلی تولیدات دامی هم اشاره کرد و گفت: فقر مراتع و خشکسالی‌های متمادی تأثیر مستقیمی بر زندگی و معیشت عشایر خراسان جنوبی دارد اما با این وجود
تولید ۴ هزار و ۱۰۰ تن گوشت دام
ابراهیمی در ادامه گفت: در سال ۱۴۰۲ هم به همت عشایر استان ۳ هزار و ۸۲۰ تن گوشت دام و ۸ هزار و ۳۶۴ تن شیر تولید شده است و این میزان در سال ۱۴۰۳ به ۴ هزار و ۱۰۰ تن گوشت دام و ۸ هزار و ۸۵۰ تن شیر رسید که حدود ۶ درصد افزایش داشته است.
به گفته وی ارزش شیر تولیدی عشایر استان ۴۲۷ میلیارد تومان بوده است که این عدد فقط ارزش محصول را نشان می‌دهد و نشانگر درآمد یا سود عشایر نیست.
